در حال بارگذاری ...
نگاهی به نمایش «اسموکینگ روم» عرضه شده در تلویزیون تئاتر ایران

روایت انفجار در اتاق انتظار

ایران تئاتر – سید رضا حسینی: در مطلب پیش رو نگاهی به یکی از نمایش‌های عرضه شده در پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران در طول تابستان امسال خواهیم داشت؛ نمایشی به نام‌ «اسموکینگ روم» که در میان آثار نمایشی حاضر در بخش اجتماعی پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران قرار گرفته است.

نمایش اسموکینگ روم یکی از آثار نمایشی حاضر در سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر بود که در زمستان سال گذشته یعنی در طول زمان برگزاری این جشنواره مانند بسیاری از آثار مشابه هم به شکل زنده اجرا شد و هم به صورت مجازی از طریق پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران و سایر پلتفرم‌های اینترنتی پوشش دهنده جشنواره تئاتر فجر پخش گردید. یکی از تفاوت‌های مهم نمایش اسموکینگ روم با سایر آثار حاضر در بخش رقابتی جشنواره تئاتر فجر سال گذشته اجرای برخی از صحنه‌های این اثر نمایشی به زبان غیر فارسی بود.

در واقع دو نمایش «اسموکینگ روم» و «مختلفیم» از جمله آثار حاضر در جشنواره فجر ۳۹ به شمار می‌رفتند که در کنار زبان فارسی از زبان‌های دیگری نیز حین اجرا بهره گرفته بودند و برخی از صحنه‌های این دو اثر به زبان انگلیسی، روسی، ترکی، فرانسوی و اسپانیایی اجرا گردید. حال که نمایش اسموکینگ روم در حال پخش از پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران است بد نیست نگاهی به آن داشته باشیم و به معرفی و بررسی اجمالی این اثر نمایشی بپردازیم. البته این بررسی مانند سایر مطالب مشابه ایران تئاتر در مورد آثار به نمایش در آمده از طریق پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران تنها به ذکر نکات مثبت این نمایش اختصاص خواهد داشت و به جای نقد این اثر نمایشی نوعی معرفی کامل از زیر و بم آن به شمار می‌رود.

 

روایت داستانی که هسته اصلی آن واقعی است

در هجدهم تیر ماه سال ۱۳۹۵ خورشیدی خبرگزاری‌های جهان خبر از انفجار بمبی در فرودگاه آتاتورک ترکیه می‌دهند که منجر به کشته شدن ۴۵ نفر و زخمی شدن ۲۳۸ نفر شده است. افرادی که رسانه‌ها از آنها به عنوان قربانیان این حادثه تروریستی نام برده‌اند زنان و مردانی از ملیت‌های مختلف هستند که پیش از حمله مهاجمان ناشناس به فرودگاه آتاتورک در اتاق مخصوص سیگار کشیدن این فرودگاه یا همان «اسموکینگ روم» گرد هم جمع شده و هم‌زمان با سیگار کشیدن خرده ماجراهای جزئی و متفاوتی را تجربه می‌کنند. در این میان شخص نوجوانی که خود را اسموکینگ روم می‌نامد معتقد است اتاق سیگار فرودگاه در واقع آزمایشگاه او است که آزمایشگاه حقیقت نام دارد و هر آنچه از این اتاق بیرون می‌آید زیر نظر او شکل می‌گیرد.

 

انتخاب فرم قابل قبول برای اجرای

بیننده‌ای که بدون هیچ‌ گونه پیش زمینه و کسب اطلاع از محتوای نمایش اسموکینگ روم به تماشای آن بنشیند و در عین حال پیش از تماشای این تئاتر دیدن آثار مختلف نمایشی را تجربه کرده باشد، از همان آغاز این نمایش می‌تواند پی به تجربی بودن آن ببرد. شاید در ابتدای این نمایش مشاهده نمودن دستورالعمل‌هایی نظیر «از ریختن خوراکی داخل قفس خودداری کنید» اندکی متفاوت با سایر آثار نمایشی به نظر برسد و جالب توجه جلوه کند. این دستورالعمل‌ها بر نمایشگری که بالای صحنه تئاتر تعبیه شده است و در طول نمایش با عنوان «پرده» نامیده می‌شود نقش می‌بندد.

طراحی صحنه نمایش اسموکینگ روم به گونه‌ای است که قفس بزرگی دور تا دور صحنه را تحت سیطره خود دارد و بازیگران نمایش (در بخش آغازین این اثر) درون آن بی‌حرکت بر جای خود میخکوب شده‌اند. با مشاهده لحظه‌های آغازین نمایش اسموکینگ روم شاید برخی از افراد تماشاچی با خود بیاندیشند که این تئاتر تجربی قصد برگزیدن شیوه‌ای تعاملی را برای ارتباط با مخاطب دارد و در پی آن است که نقش کوچکی به تماشاچیان نمایش به عنوان افراد دخیل در ماجرا بدهد؛ به عنوان مثال از آنها بخواهد اگر موافق خوراکی دادن به افراد درون قفس هستند از روی صندلی‌های خود برخیزند و با توجه به میزان رای آنها تغییرات کوچکی در روند نمایش ایجاد شود. با اینکه چنین امری در ادامه رخ نمی‌دهد و روند نمایش اسموکینگ روم به شکل تعاملی پیش نمی‌رود، اما بخش آغازین این اثر نمایشی در برانگیختن حس کنجکاوی تماشاچی و ایجاد انگیزه در او برای پیگیری موشکافانه ادامه ماجرا تا حدی موفق عمل می‌کند.

 

گفتگوی اسموکینگ روم با مسافران فرودگاه

نمایش اسموکینگ روم با نگاهی به یک رویداد واقعی یعنی حادثه حمله تروریستی به فرودگاه آتاتورک شهر استانبول ترکیه در تاریخ هشتم تیر ماه سال ۱۳۹۵ خورشیدی ساخته شده است؛ حادثه‌ای که در نهایت به کشته شدن ۴۵ نفر (۴۸ نفر با احتساب افراد مهاجم) و زخمی شدن ۲۳۸ نفر انجامید. قصد اصلی نمایش اسموکینگ روم این است که حادثه مذکور را نه یک رویداد واقعی که دستپخت تبلیغ و تلقین رسانه‌های جهانی جلوه دهد. به این منظور شخصیتی به نام «اسموکینگ روم» در این نمایش حضور دارد که تمام رخدادهای به وقوع پیوسته اتاق مخصوص سیگار کشیدن فرودگاه آتاتورک را تعیین می‌کند و هویت افراد حاضر در این اتاق حتی کلماتی که بر زبان می‌آورند و زبانی که به آن صحبت می‌کنند را تغییر می‌دهد. حضور او در ابتدا و انتهای نمایش در قالب یک نوجوان کم سن و سال تصویر می‌شود و در میانه‌های آن به شکل نوشته‌های روی پرده یا همان نمایشگر بالای صحنه‌ در می‌آید. خوشبختانه این نوشته‌ها در نسخه تلویزیونی و اینترنتی نمایش اسموکینگ روم به طور کامل زیرنویس شده‌اند؛ چه اگر این گونه نبود بیننده تلویزیونی نمی‌توانست به راحتی آنها را بخواند.

 

تقابل و تعامل سایر شخصیت‌های با اسموکینگ روم

در کنار شخصیت اسموکینگ روم شخصیت دیگری به عنوان ناظر نیز حضور دارد که نقش آن را کارگردان این اثر یعنی سعید زارعی بازی می‌کند. حضور فیزیکی او نیز مانند شخصیت اسموکینگ روم تنها در ابتدا و انتهای نمایش مشاهده می‌گردد و در مابقی صحنه‌ها تنها صدای او از اتاق فرمان شنیده می‌شود؛ صدایی که به نوشته‌های تصویری اسموکینگ روم یا همان رسانه‌ای که همه چیز را تحت کنترل خود دارد واکنش نشان می‌دهد یا با افراد حاضر در اتاق سیگار به گفتگو می‌پردازد.

علاوه بر دو شخصیت یاد شده شخصیت‌های فراوان دیگری نیز در نمایش اسموکینگ روم معرفی می‌شوند که تعداد آنها اندکی زیاد جلوه می‌کند؛ به گونه‌ای که نمایش قادر نیست در یک مدت زمان محدود از پس پرداختن به تمام خرده روایت های مربوط به آنها بر بیاید. شخصیت اسموکینگ روم در توصیف هر یک از این افراد توضیحات مختصری ارائه می‌کند که بر نمایشگر یاد شده تصویر می‌شود. اکثر این صفات منفی بوده و مواردی مانند خودخواهی، بی‌تفاوتی، غرور، حماقت و امثال آن را در بر می‌گیرد. بیننده نمود برخی از این صفات را در طول نمایش مشاهده می‌کند و برخی دیگر از این صفات نیز تنها به توضیحات شخصیت اسموکینگ روم محدود می‌ماند. به طور کل بازیگران نمایش اسموکینگ روم بازی نزدیک به هم و یکدستی در طول صحنه‌ها ارائه داده‌اند.

در مجموع تقریبا دو سوم از زمان نمایش اسموکینگ روم به توصیف شخصیت‌های حاضر در داستان سپری می‌شود و در یک سوم پایانی نیز شاهد موضع‌گیری این افراد نسبت به رخداد درگیر کننده پیرامون آنها یعنی وقوع انفجار در فرودگاه استانبول هستیم. در یک سوم پایانی نمایش اسموکینگ روم ریتم اجرای این اثر نمایشی بسیار بهتر می‌شود و تئاتر از کندی و کرختی نسبی اواسط نمایش رهایی می‌یابد. فارسی سخن گفتن و هم‌زبان شدن ناگهانی شخصیت‌های حاضر در فرودگاه نیز مزید بر علت می‌شود تا بخش پایانی این اثر بسیار بهتر از بخش میانه آن باشد.

 

مسافران غیر هم‌زبان فرودگاه استانبول

به نظر می‌رسد وفور شخصیت‌های حاضر در نمایش اسموکینگ روم بیش از هر منظوری برای اجرای بخشی از داستان این اثر به زبان‌ غیر فارسی است. در این نمایش شخصیت‌های متعددی در فرودگاه حضور دارند که به جای نام و نام خانوادگی با نام برند سیگاری که پیش از انفجار فرودگاه مشغول کشیدن آن در اتاق سیگار بودند، شناخته‌می شوند. این اشخاص پی در پی وارد اتاق مخصوص کشیدن سیگار می‌شوند، جملاتی به زبان‌های ترکی، انگلیسی، اسپانیایی، فرانسوی و فارسی بر زبان می‌آورند و جای خود را به سایر شخصیت‌ها برای معرفی به تماشاگر می‌دهند. تعداد دیالوگ‌های انگلیسی و اسپانیایی و فرانسوی ادا شده توسط شخصیت‌های این نمایش از دو سه جمله فراتر نمی‌رود و بیشتر دیالوگ‌های غیر فارسی به زبان ترکی است. شاید به همین دلیل بوده که فرودگاه آتاتورک به عنوان محل اصلی وقوع رخدادهای داستان انتخاب شده است و در این صورت می‌توان انتخاب این فرودگاه را منطقی دانست. علاوه بر آن شلوغی یک فرودگاه نیز در این نمایش به خوبی تصویر می‌شود.

در مجموع پیام سازندگان نمایش اسموکینگ روم به مخاطب اشاره به تلاش رسانه‌ها به منظور جهت‌دهی دلخواه به افکار عمومی است. آنها قصد دارند به تمشاچی بگویند که رسانه‌های بزرگ ارتباط جمعی فارغ از ملیت و زبان مردم جهان تمام آنها را به یک شکل می‌بینند و تلاش می‌کنند تاثیر واحدی بر مردم جهان بگذارند و همه را به یک رنگ و شکل (رنگ و شکل دلخواه خود) در بیاورند و تنها همان روایت اختصاصی خود از وقایع و منظور مد نظرشان از رخدادهای جهانی را به آنها القا کنند.

 

زندانیان حاضر در قفس

تقریبا تمام طول نمایش اسموکینگ روم در اتاق سیگار فرودگاه آتاتورک استانبول سپری می‌شود و تا پایان داستان تغییر چندانی روی صحنه تئاتر ایجاد نمی‌گردد؛ با این حال فضای این اثر برای بیننده یکنواخت یا خسته کننده نمی‌شود. در واقع می‌توان گفت که نمایش از نظر طراحی صحنه توانسته است موفق ظاهر شود. علاوه بر آن وجود لباس مشابه بر تن بازیگران نیز در خدمت پیامی است که نمایش قرار است به تماشاچیان خود بدهد؛ رسانه‌ها تمام مخاطبانشان را همسان و یک شکل می‌بینند و سعی در یک شکل ساختن آنها دارند.

البته قرار دادن حصار فلزی در برابر صحنه چندان جالب نیست و می‌تواند مانعی برای دید تماشاچی به وجود آورد. همان گونه که اشاره شد صحنه نمایش به صورت یک قفس طراحی شده که کنایه از حصاری است که رسانه‌ها به دور مخاطبان خود کشیده‌اند و با جدا ساختن آنها از حقیقت قصد حبس کردنشان را دارند. این نماد می‌توانست حداقل در بخش رو به تماشاچیان از طراحی متفاوتی برخوردار باشد تا مانع از دید آنها نشود.

نمایشگری که در بالای اتاق سیگار وجود دارد و سخنان شخصیت اسموکینگ روم روی آن نقش می‌بندد نیز تنها برای کسانی قابل رویت است که درست روبه‌روی صحنه نمایش نشسته باشند؛ یعنی اگر فرد تماشاچی اندکی با صحنه زاویه داشته باشد ممکن است نتواند به راحتی نوشته‌های روی نمایشگر را مشاهده کند. موارد یاد شده در نسخه تلویزیونی و مجازی نمایش اسموکینگ روم قابل مشاهده نیست و تماشاچی قادر است بدون مشکل خاصی به تماشای این اثر نمایشی بنشیند. از همین رو می‌توان از طراحی صحنه این نمایش و ساختار تصویری آن و برخی میزانسن‌ها به عنوان یکی از نکات مثبت این اثر یاد کرد.

در مجموع نوع طراحی صحنه نمایش اسموکینگ روم بیشتر برای تله تئاتر مناسب است و به کار استفاده از چند دوربین برای ضبط می‌آید. بنابراین تماشای این نمایش برای مخاطبان تلویزیونی و جابه‌جایی میان صحنه‌های ضبط شده و خواندن هم‌زمان اظهارات شخصیت اسموکینگ روم روی نمایشگر راحت‌تر و دلپذیرتر خواهد بود. از همین رو تماشای این نمایش از طریق پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران بهتر از مشاهده نسخه زنده و صحنه‌ای آن است.

 

رقص با فندک و معجزه سکوت 

شاید بتوان بهترین بخش نمایش اسموکینگ روم را صحنه پایانی آن دانست که در آن بازیگران همراه با آهنگ به کمک فندک‌هایی که در دست دارند اجرای قابل قبولی از نور را در تقابل با تاریکی بر روی صحنه به تصویر می‌کشند. در این بخش از نمایش که با اجرای مناسب و تاثیرگذاری همراه است مخاطب به معجزه سکوت پی می‌برد و به این نتیجه می‌رسد که بدون ادای دیالوگ‌های اضافه نیز می‌توان برخی از مفاهیم را به مخاطب القا کرد.

همان گونه که به آن اشاره شد ایده زیرنویس کردن جملات شخصیت اسموکینگ روم در نسخه تلویزیونی بسیار به جا بود و این ویژگی مشاهده نسخه مجازی تئاتر را برای تماشاچیان راحت‌تر کرده است. اگر در این نسخه از نمایش معنی دیالوگ‌های غیر فارسی بازیگران نیز زیرنویس می‌شد مخاطب عام توان برقراری ارتباط بیشتری را با این اثر می‌یافت.

اگر مایل به تماشای این اثر نمایشی هستید می‌توانید به صفحه اختصاصی نمایش اسموکینگ روم در پلتفرم تلویزیون تئاتر ایران مراجعه کنید و آن را به نظاره بنشینید.

 

عوامل تولید نمایش اسموکینگ روم

نویسنده: مهدی زندیه

کارگردان: سعید زارعی

بازیگران: سعید زارعی، مهبد جهان‌ نوش، محمد امین افشار، سویل جعفری، الهه پورسند، فاطمه صادق، علیرضا صمدزاده، فرناز حسین‌ مردی، امیر امرایی‌ نیا، مرتضی سالاری، بیتا طالشی، آهو قلندر، مریم بهمن‌ پور، فاطیما حسین ‌زاده

طراح صدا و موسیقی: کیارش خداشناس، کاوه سجادی

طراح نور: مسعود رنجبر شیرازی

طراحی ویدئو مپینگ: سینا رشیدی

طراح گرافیک و مدیر هنری: مریم برادران

طراح لباس: سارا بقا

دستیار کارگردان: پریسا نوروزی

مدیر تبلیغات: وحید منتظری

موشن و ساخت ویدئو: محمد نوحی

عکاس: علی ملکی

روابط عمومی: امیر قالیچی

مجری ‌طرح و مدیر تولید: رها جهانشاهی

مدیر پروژه: سید عماد عامری




مطالب مرتبط

شکرخدا گودرزی برای روز جهانی تئاتر نوشت

تئاتر دیالوگی در جستجوی کمال مطلوب برای استعلای جامعه
شکرخدا گودرزی برای روز جهانی تئاتر نوشت

تئاتر دیالوگی در جستجوی کمال مطلوب برای استعلای جامعه

شکرخدا گودرزی در یادداشتی به مناسبت روز ملی هنرهای نمایشی، تئاتر را دیالوگی معرفی کرد برای این که وضعیت را از آنچه که اکنون هست به جلو ببرد و در جستجوی کمال مطلوب و روابط انسانی برای استعلای جامعه باشد.

|

تازه‌ترین نمایشنامه حسین کیانی در راه اجرا

«مجلس توبه‌نامه‌نویسی اسماعیل بزاز» به تالار مولوی خواهد آمد
تازه‌ترین نمایشنامه حسین کیانی در راه اجرا

«مجلس توبه‌نامه‌نویسی اسماعیل بزاز» به تالار مولوی خواهد آمد

نمایش «مجلس توبه‌نامه‌نویسی اسماعیل بزاز»، نوشته حسین کیانی، به کارگردانی کارن کیانی و بازی بهروز پناهنده، از پانزدهم فروردین ۱۴۰۳ در سالن کوچک تالار مولوی، روی صحنه خواهد رفت. 

|

پیام رییس پردیس تئاتر تهران به مناسب روز ملی هنرهای نمایشی

تئاتر، هنر ارتباط اصیل انسانی است
پیام رییس پردیس تئاتر تهران به مناسب روز ملی هنرهای نمایشی

تئاتر، هنر ارتباط اصیل انسانی است

امین اشرفی، مدیر خانه نمایش سازمان فرهنگی هنری شهرداری به تئاتر را هنر ارتباط انسانی مبتنی بر نیاز بشر دانست و روز جهانی تئاتر و روز ملی هنرهای نمایشی را به هنرمندان نمایشی و علاقه‌مندان این هنر تبریک گفت.

|

تبریک مدیرعامل بنیاد رودکی به مناسبت روز ملی هنرهای نمایشی

هنرهای نمایشی روایتگر تاریخ هویت پرمهر ایرانیان است
تبریک مدیرعامل بنیاد رودکی به مناسبت روز ملی هنرهای نمایشی

هنرهای نمایشی روایتگر تاریخ هویت پرمهر ایرانیان است

محمد الله‌یاری فومنی، مدیرعامل بنیاد فرهنگی-هنری رودکی با تبریک روز ملی هنرهای نمایشی، هنرهای نمایشی را آیینه و تبلور ایران پرعزت و خانواده هنرمندان تئاتر را روایتگر تاریخ و هویت پر مهر و ایمان مستحکم مردمان این سرزمین اسلامی دانست.

|

گفت‌وگو با داوود فتحعلی‌بیگی به بهانه روز ملی هنرهای نمایشی

تئاتر اندیشه‌ورز، بودجه مناسب می‌خواهد
گفت‌وگو با داوود فتحعلی‌بیگی به بهانه روز ملی هنرهای نمایشی

تئاتر اندیشه‌ورز، بودجه مناسب می‌خواهد

داوود فتحعلی‌بیگی، با تبریک روزملی هنرهای نمایشی، تاکید کرد تئاتر خصوصی و خودگردان چون دربند گیشه است، نمی‌تواند فرهنگ‌سازی کند و برای همین، تولیدات اندیشه‌ورز، نیازمند بودجه مناسب هستند.

|

نظرات کاربران