بهزادفراهانی: زیر بار حرف کسی که دغدغه‌ی درونی خود را درباره‌ی کار من بنویسد، نمی‌روم

ایسنا: نخستین نشست تخصصی «نقد، نقد، تئاتر» همزمان با چهارمین روز هفته جشن تئاتر برگزار شد.
این نشست به همت انجمن منتقدان و نویسندگان تئاتر ایران و با حضور تعدادی از روزنامه‌نگاران و هنرمندانی چون بهزاد فراهانی، حمید مظفری، محمد یعقوبی، مهرداد رایانی‌مخصوص محمودرضا رحیمی در سالن کنفرانس خانه هنرمندان ایران برپا شد.
درابتدای این نشست حمید مظفری، کنار هم قرار گرفتن منتقدان و هنرمندان تئاتر را اتفاقی فرخنده توصیف کرد. وی ضمن اشاره به سرآغاز نقدنویسی در ایران یادآوری شد: درگذشته برخلاف امروز نقدها کارکرد ارشادی داشتند و موضوع باند بازی مطرح نبود در حالیکه امروز گرایش مسلط به نقدها،‌تشخیص معایب است.
مظفری ضمن یادآوری رسوخ استبداد دوره ناصری به درون جامعه تصریح کرد: از جمله تاثیرات این رسوخ مناسبات مریدی و مرادی در نقدهای ماست که اجازه نمی‌دهد منتقد آن اثر را به درستی نقد کند.
مظفری گفت: اگر به نقد به عنوان یک واقعیت علمی توجه نکنیم به حوزه‌های متافیزیکی وارد می‌شویم و به تعداد افراد،‌منتقد خواهیم داشت.
بازیگر نمایش «زمستان» ضمن اشاره به نبود نقدهای تشویقی در ایران افزود: جامعه هنری ما هنوز تاب نقد بی‌رحم را ندارد و ممکن است این نهال نحیف با این گونه نقدها شکسته شود.
سپس بهزاد فراهانی درباره نقد آکادمیک در ایران گفت: نقد علمی از زمان روی کار آمدن تئاتر نوشینی مطرح شد
و در دهه 40 به گونه‌ای کارکرد داشت که تمام تئاتری‌ها منتظر بودند تا کارهایشان مورد انتقاد قرار بگیرند زیرا انتقادها در آن زمان اغلب باعث پیشرفت نمایش‌ها می‌شد.
فراهانی یادآوری کرد:‌تمام منتقدان دهه‌های 40 و 50 حتما به نوعی اندیشه و آرمان متعهد بودند و از جایگاهی به تئاتر می‌نگریستند که از سویی دستشان به سمت مردم و تئاتر ملی بود و از سوی دیگر به سمت آوانگاردیسم
به اینصورت که واسطه میان مردم و هنرمندان بودند.
وی در ادامه منتقدان تئاتر را به دسته‌های گوناگونی تقسیم کرد و گفت: عده‌ای برای امرار معاش نقد می‌نویسند که امیدوارم پاکسازی شوند و دسته دوم کسانی هستند که سفارش پذیری دولتی می‌کنند.
فراهانی در توضیح گروه سوم منتقدان تئاتر افزود: این گروه علاقه‌مند به تئاتر هستند و با تفکر و اندیشه پا به این وادی گذاشتند اما گاه محافظه‌کار هستند و مسایل مریدی و مرادی را رعایت می‌کنند.
به گزارش ایسنا کمال‌الدین شفیعی، دیگر سخنران جلسه نیز گفت: کسانی که در ایران نقد می‌نویسند یا تئاتری سرخورده‌اند یا تئاتری‌ که می‌خواهد خود را بیشتر مطرح کند و تا به حال نقدی که تکان دهنده‌ باشد، نخوانده‌ام.
وی ادامه داد: اگر در نقد، یک اثر را خوب یا بد بدانیم دیگر نقد ننوشته‌ایم و آن نوشته اظهار سلیقه است.
شفیعی تاکید کرد: هر نقد وابسته به دوره تاریخی خاصی است که منتقد باید به ویژگی‌های دوران تاریخی آن
اثر خاص مسلط باشد ضمن اینکه باید تئاتر و عناصر آن را بخوبی بشناسد و بداند تمامی هنرها استقلال خود را در تئاتر از دست می‌دهند.
این کارشناس و مدرس تئاتر در پاسخ به پرسش محمد یعقوبی مبنی براینکه چگونه می‌توان نقد تئاتر نوشت بدون اینکه در این زمینه کار کرده باشیم، گفت: برای نگارش نقد لازم نیست حتما هنرمند تئاتر باشیم اما باید تئاتر را بشناسیم و در دانشگاه‌های تئوریسین پرورش دهیم اما مشکل ما این است که جدایی بین حوزه‌های عملی و تئوری انجام نمی‌شود.
حسین لاله، عضو فرهنگستان هنر و از جمله فعالان عرصه مطبوعات نیز خاطرنشان کرد: نکات اساسی در نقد نقد تئاتر همچنان حل نشده است.
وی ادامه داد: انسان متاثر از زمان و مکان خود تاثیراتی می‌گیرد که در آثار هنری هم نمود می‌یابد، هنر مفهوم فراگیری است و هنرمند سرشار از رمزهاست که به شکل نمادین در اثر خود لحاظ می‌کند.
لاله تصریح کرد:‌اگر نقد را شاخه‌ای تاثیرپذیر از هنر بدانیم این پرسش مطرح می‌شود که منتقد، خود دارای آن سلایق و عواطف است یا نه و معمولا به این موضوع توجه نمی‌کنیم که منتقد هم همان نفرتها، عشق‌ها، عواطف را دارد که هنرمند هم بدون آنها نیست.
لاله با تقسیم نقد به دو نوع سازنده و غیرسازنده،‌ادامه داد: فضای وحشتناکی بر نقدهای ما حاکم است که گاه آنها را شبیه اعلامیه‌هایی سیاسی و همچون سفارشات دولتی و غیردولتی می‌کند که در هرشرایط مخالف ذات هنر است.
وی تاکید کرد:‌انسان حتما تحت سلطه یک فرهنگ خاص است اما در هر حال باید بکوشیم نقد علمی را لحاظ کند چیزی که بدون اخلاق حرفه‌ای محال است.
سپس محمود گبرلو از زوایه دید یک روزنامه‌نگار به تحلیل موضوع پرداخت.
وی گفت: تئاتر مطابق با شرایط روز خود را ارتقا نداده و به همین دلیل گاه درگیری‌هایی میان هنرمندان و منتقدان جوان پیش می‌آید.
گبرلو ادامه داد:‌هنرمندانی که نتوانسته‌اند خود را همسو با تحولات جامعه بالا بکشانند، تحمل نقدها را ندارند و متاسفانه بعضی از هنرمندان ما انتظار دارند بر اساس سلیقه‌ها و استانداردهای آنان نقد نوشته شود.
وی پایبندی به صداقت را لازمه نگارش یک نقد مطبوعاتی دانست و تاکید کرد:‌باید به دور از حب و بغض نقد بنویسیم.
کیوان کثیریان دیگر نماینده مطبوعات ضمن اشاره به گسترش مطبوعات در سالهای اخیر افزود:‌پس از این رشد عده‌ای وارد این عرصه شدند که تخصص لازم را نداشتند، مانند عرصه بازیگری که به دنبال گسترش فضای سینما دچار این مشکل شد به گونه‌ای که مشکل مشترک ما این است که میان افراد آموزش دیده و افراد آموزش ندیده تفاوتی گذاشته نمی شود.
بهزاد فراهانی هم در پایان این جلسه گفت: هر کس می‌توان نظر شخصی خود را درباره یک اثر هنری بنویسد اما نام این مطلب دیگر نقد نیست چرا که نقد، اصول مشخصی دارد.
وی تاکید کرد: اصلا زیر بار حرف کسی که می‌خواهد دغدغه درونی خود را در مورد کار من بگوید،‌نمی‌روم.