در حال بارگذاری ...
نگاهی به نمایش «هملت» عرضه شده در تلویزیون تئاتر ایران

اجرای عروسکی تراژدی شکسپیر

ایران تئاتر – سید رضا حسینی: نمایش «هملت» یکی دیگر از آثار نمایشی موجود در تلویزیون تئاتر ایران به شمار می‌رود که امکان تماشای آن به تازگی از طریق این پلتفرم مجازی فراهم آمده است. این نمایش در حال حاضر در دو بخش «تراژدی» و «درام غیر ایرانی» تلویزیون تئاتر ایران قابل یافتن است. در ادامه مطلب پیش رو نگاهی به نمایش هملت خواهیم داشت و به معرفی آن خواهیم پرداخت.

نمایش «هملت» پیش از این در هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک در معرض دید تماشاچیان قرار گرفته بود و در بخش بزرگسال این رویداد هنری حضور داشت. این نمایش که اقتباسی عروسکی از تراژدی ویلیام شکسپیر است به نمایندگی از دشتستان در رویداد هنری سال گذشته حاضر شده بود. به دلیل شیوع ویروس کرونا هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک به صورت کاملا مجازی برگزار گردید و آثار حاضر در این جشنواره نظیر نمایش هملت از طریق تلویزیون تئاتر ایران و تعدادی پلتفرم مجازی دیگر برای مخاطبان تئاتر پخش شد.

نسخه حاضر از نمایش هملت در تلویزیون تئاتر ایران همان نسخه‌ای است که در زمان برگزاری هجدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران مبارک در زمستان گذشته از طریق این پلتفرم مجازی برای مخاطبان تئاتر به نمایش در آمد؛ با این تفاوت که اکنون از نظر زمانی هیچ محدودیتی برای تماشای این اثر نمایشی وجود ندارد و افراد علاقه‌مند به نمایش‌های عروسکی در زمان دلخواه قادر به تماشای نمایش هملت از هر نقطه ایران خواهند بود. حال بد نیست نگاهی به نمایش هملت داشته باشیم و به مرور این تئاتر عروسکی بپردازیم.

 

داستان پسری که در پی کشف راز قتل پدر است

داستان نمایش هملت تفاوت چندانی با تراژدی مشهور ویلیام شکسپیر ندارد. هملت شاهزاده جوان دانمارک که برای تکمیل تحصیلات خود مدتی از خانواده دور بوده است به محض با خبر شدن از ماجرای مرگ پدرش به کاخ سلطنتی باز می‌گردد و در کمال تعجب مشاهده می‌کند که عمویش کلادیوس با مادرش گرترود ازدواج کرده و بر تخت پادشاهی نشسته است. او توسط دوست صمیمی خود هوراشیو باخبر می‌شود که شب‌ها روح پدرش بر فراز کاخ به پرواز در می‌آید و به این سو و آن سو می‌رود. هملت شبانه به ملاقات روح پدر می‌رود و از زبان او می‌شنود که کلادیوس با چکاندن زهر در گوش برادر خود یعنی پدر هملت او را به قتل رسانده است تا خودش پادشاه دانمارک شود. هملت که از شنیدن این حقیقت تلخ سخت بر آشفته است تئاتری را ترتیب می‌دهد که موضوع و داستان آن همان گفته‌های پدرش مبنی بر کشته شدن پادشاه بخت برگشته‌ای توسط برادر خود به کمک زهر است. عموی هملت به محض مشاهده این تئاتر ناگهان منقلب می‌شود و با تعجیل و هراس محل نمایش را ترک می‌کند. هملت که با مشاهده واکنش عموی خود دیگر به طور کامل از گفته‌های روح پدر اطمینان حاصل کرده است به توصیه او در پی گرفتن انتقام بر می‌آید. کلادیوس به دلیل مشکوک شدن به هملت پدر افلیا یعنی پولونیوس را مامور جاسوسی از شاهزاده جوان می‌کند. افلیا دختر مورد علاقه هملت است و به دلیل جوانی و سادگی خبری از این توطئه‌ها ندارد. شبی که پولونیوس پشت پرده اتاق مادر هملت پنهان شده است تا به سخنان او با فرزندش گوش دهد توسط هملت به قتل می‌رسد. افلیا به دلیل شدت اندوه و ناامیدی ناشی از این اتفاق خودکشی می‌کند و برادرش لایرتیس عزم خود را برای گرفتن انتقام از هملت جزم می‌نماید. کلادیوس تلاش می‌کند هملت را با زهر مسموم کند اما همسر او گرترود به اشتباه جام زهر را می‌نوشد و به جای پسرش به چنگ مرگ گرفتار می‌شود. هملت و لایرتیس نیز در جریان یک درگیری رو در رو یکدیگر را با اسلحه از پا در می‌آورند. البته هملت پیش از آنکه جان بسپارد عموی خود را با شلیک گلوله‌ای به قتل می‌رساند.

 

عروسک‌های کاغذی

نمایش «هملت» یک تئاتر عروسکی است که عروسک‌ها یا همان شخصیت‌های حاضر در آن توسط کاغذ و مقوا ساخته شده‌اند. این ویژگی در اجزای پس زمینه و دکور صحنه نیز مشاهده می‌شود؛ به این معنی که در ساخت آنها نیز بیش از همه از کاغذ استفاده شده است. عروسک‌های کاغذی این نمایش با آنکه بسیار ساده‌ طراحی شده‌اند و حتی چهره (چشم، ابرو، بینی و دهان) نیز ندارند، از شکل و شمایل نسبتا جالبی برخوردارند و سبک طراحی آنها کاملا با تصاویر پس زمینه نمایش همخوانی و هماهنگی دارد.

 

هملت نوجوان و پدر خلبان

طراحان نمایش هملت برای ایجاد تنوع در کار خود دست به ابتکاراتی زده‌اند و تغییراتی در تراژدی ویلیام شکسپیر ایجاد کرده‌اند. شخصیت‌های جوان حاضر در داستان مانند هملت، افلیا، لایرتیس و هوراشیو در این نمایش تعدادی نوجوان خام به تصویر کشیده شده‌اند و سن و سال آنها از شخصیت‌های نسخه اصلی هملت کمتر است. زمان رخ دادن حوادث داستان نیز نسبت به تراژدی شکسپیر اندکی جلوتر رفته و رویدادها به عصر ویکتوریایی منتقل گردیده است. از همین رو بر اساس فرهنگ و سبک زندگی مردم آن زمان ایجاد تغییراتی را در پوشش و نوع رفتار شخصیت‌های حاضر در داستان شاهد هستیم. به عنوان مثال هوراشیو مدام سوار بر دوچرخه است و روح پدر هملت نیز با هواپیمای ملخ‌دار به ملاقات او می‌آید. اگرچه هواپیما سال‌ها پس از عصر ویکتوریا اختراع شد، اما این موضوع برای بیننده نمایش اهمیتی ندارد و تغییرات یاد شده در دل این اثر در نظر کسانی که به تراژدی هملت آشنا هستند جالب و قابل قبول جلوه می‌کند.

تغییرات مذکور نوع رخ دادن برخی از اتفاقات داستان را نیز اندکی دگرگون کرده است. به عنوان مثال هملت و لایرتیس به جای شمشیر با سلاح گرم به جنگ هم می‌روند و با تفنگ به زندگی یکدیگر پایان می‌دهند. این تغییرات بیننده آشنا با تراژدی هملت را تا پایان به دنبال کردن ادامه ماجرا تشویق می‌کند. در واقع او کنجکاو می‌شود که بداند طراحان نمایش هملت در ادامه چه غافلگیری‌های دیگری را برای او در نظر گرفته‌اند و کدامین تغییرات را تدارک دیده‌اند. این تغییرات همچنین لایه محسوسی از طنز به نوع روایت این نمایش افزوده است که از ابتدا تا انتها بدون تغییر باقی می‌ماند. در واقع تماشاچیان این نمایش شاهد ملاقات با نسخه‌ای غیر جدی از تراژدی هملت هستند که در مواردی با شوخی و طنز نیز همراه است.

 

وفاداری کامل داستان نمایش هملت به تراژدی ویلیام شکسپیر

با این حال می‌توان گفت که مواجه شدن با چنین تغییراتی در نیمه نخست نمایش هملت جالب‌تر و سرگرم کننده‌تر از نیمه دوم آن است. در ابتدای داستان شاید انتظار برخی از تماشاچیان با مشاهده این تغییرات بالا ‌رود و برای مواجه شدن با غافلگیری‌های بیشتر و حتی ایجاد تغییر در سرنوشت شخصیت‌های داستان اشتیاق پیدا‌ کنند. اما در نهایت این اتفاق رخ نمی‌دهد و داستان تراژدی هملت دقیقا مطابق با نسخه اصلی پیش می‌رود و همان گونه نیز به پایان می‌رسد. البته این موضوع یعنی چربش میزان سرگرم کنندگی بخش نخست نمایش به بخش پایانی آن تنها در مورد کسانی صدق می‌کند که با داستان هملت آشنایی دارند. افرادی که پیش از این هیچ جزئیاتی از تراژدی هملت نشنیده‌اند و با داستان آن آشنایی ندارند احتمالا نیمه دوم این نمایش را به اندازه نیمه نخست آن جذاب و سرگرم کننده می‌یابند.

البته نمایش هملت خیز کوچکی برای ایجاد تغییرات بنیادین در شخصیت‌های حاضر در داستان برداشته است. به عنوان مثال افلیا در این اثر نمایشی عروسکی بسیار احمق‌تر و حرف گوش‌کن‌تر از نمونه اصلی به تصویر کشیده شده است و در سخن گفتن نیز به شکل آشکاری لکنت دارد. با این حال این خیز به یک جهش بلند برای ایجاد تغییرات عمده در داستان و شخصیت‌های حاضر در آن یا هجو کامل تراژدی هملت منجر نمی‌شود و در حد ارائه یک کاریکاتور مختصر از شخصیت افلیا یا سایر شخصیت‌های مشابه باقی می‌ماند.

کسانی که پیش از این با تراژدی مشهور ویلیام شکسپیر آشنایی نداشتند می‌توانند پس از مشاهده نسخه عروسکی آن یعنی نمایش هملت تا حد فراوانی با این اثر ماندگار آشنا شوند. در این نمایش تغییر چندان بزرگی در داستان ایجاد نشده است و آغاز و فرجام کار و سیر حوادث مابین آنها با اثر جاودانه ویلیام شکسپیر انطباق کامل دارد. افزون بر آن این نمایش عروسکی احتمالا نظر مثبت افراد آشنا با هملت را نیز جلب می‌کند؛ چرا که با مشاهده آن می‌توانند شاهد وجود تغییراتی در ظاهر و رفتار شخصیت‌ها و محیط پیرامون آنها باشند و تماشای نسخه‌ای نسبتا متفاوت از هملت را تجربه کنند. در مجموع می‌توان نسخه عروسکی نمایش هملت را روایتی نیمه طنز از تراژدی ویلیام شکسپیر نامید که با شوخی‌های آشکار و پنهان خود تا حدی از زهر اندوه این تراژدی کاسته و آن را به داستانی نسبتا مفرح و سرگرم کننده تبدیل کرده است. اگر مایل به دیدن این نمایش عروسکی هستید می‌توانید به صفحه اختصاصی نمایش هملت در تلویزیون تئاتر ایران مراجعه کنید و به تماشای آن بنشینید.

 

عوامل تولید نمایش هملت

نویسنده: ویلیام شکسپیر

تهیه کننده، کارگردان و طراح صحنه: قاسم تنگسیرنژاد

مجری طرح: رضا کلانتری

عروسک گردانان: حسن نظامات، مهسا رهسپار، محمد جاوید، احسان موسوی، امین قجر

صداپیشگان: مهسا رهسپار، احسان موسوی

ساخت عروسک: ابوالقاسم طحانیان

موسیقی: پرستو فریدی

سازندگان دکور: حسن گتویی، امید توانا، محمد عسکرپور

ویدیو: حمید علیزاده

طراح پوستر و بروشور: حمیدرضا زبیری

عکاس: علی راستی




مطالب مرتبط

کارگردان‌های نمایش‌های بزرگ‌سال عروسکی از دغدغه‌های‌شان گفتند

نمایش بزرگ‌سال عروسکی، نمایشی حرفه‌ای با ابزار عروسک است
کارگردان‌های نمایش‌های بزرگ‌سال عروسکی از دغدغه‌های‌شان گفتند

نمایش بزرگ‌سال عروسکی، نمایشی حرفه‌ای با ابزار عروسک است

کارگردانان سه نمایش «مامان»، «دویست‌وهشتادمین شب سال» و «مَثلث» بر این باورند که نمایش بزرگ‌سال عروسکی، نمایشی حرفه‌ای با ابزار عروسک است که باید مثل دیگر آثار دیده شود و مورد ارزیابی قرار بگیرد.

|

«مامان» به صحنه بازمی‌گردد

«مامان» به صحنه بازمی‌گردد

نمایش عروسکی «مامان» به نویسندگی و کارگردانی الهام سلج محمودی دور دوم اجراهای خود را از 12 بهمن ماه در سالن تئاتر «هامون» آغاز می‌کند.

|

«ماهی کوچولو» به تالار هنر رسید

«ماهی کوچولو» به تالار هنر رسید

نمایش عروسکی «ماهی کوچولو» که اقتباسی از داستان «ماهی سیاه کوچولو» است، دی و بهمن 1402، در تالار هنر به صحنه خواهد رفت.

|

نظرات کاربران