تأکید بر تولد تئاتر ایرانی

در هر دوره‌ای به‌تناسب نیاز انسان‌ها، آیین‌هایی متولد گردیده‌اند که مقصدی جز پویایی فرد و جامعه، پیش رو نداشته‌اند و از همین روست که اکنون می‌توان بنا به کنش اجتماعی تئاتر، در حفظ و بازآفرینی آیین‌های دیرین کوشید و در ترویج نوآیین‌های این روزگار نیز طرح‌آفرینی کرد. اعتقاد به این نکته که آیین‌ها، نماد زندگی جمعی و اجرای داوطلبانه‌ی رفتارهایی است که جامعه را به شکل و شمایلی سزاوارتر سوق می‌بخشد، می‌تواند با معنابخشی به ارزش‌ها و باورهای اجتماعی، انسان معاصر را به آرامش و اخلاق دعوت کند.

سرزمین دیرین ایران، زادگاه آیین‌های یگانه‌ای است که همواره به اصل توحید، اصالت و همبستگی اجتماعی تأکید داشته‌اند. آمیختگی جان و جهان ایرانیان به آداب و آیین‌های دیرین خویش، در لایه‌لایه‌ی زندگی این ملت، متبلور است و در این میان تئاتر به‌مثابه‌ رویکردی فرهنگی هنری، پیوندبخش انسان دیروز و امروز می‌باشد. پیوندی که می‌تواند کارکرد روزآمدی از آیین‌ها را در برابر ابتلائات اجتماعی این روزگار بیافریند. البته باید مراقبت نمود این کارکرد به نگاه موزه‌ای و منجمدی که صرفاً به ثبت و ممانعت از نابودی و فراموشی توجه دارد مبتلا نگردد و پویایی و اثربخشی آن در تناسب با دغدغه‌های انسان معاصر باشد تا تولید تئاتر علاوه بر رویکردی پژوهشی، معطوف به مخاطب باشد و با شناور شدن مخاطب در فضای آیین‌ها، فرآیند انتقال جستارهای نمایشی به سهولت صورت گیرد. تئاتر از دیرباز با جامعه‌ی ایرانی قرابت داشته است و گواه این تقرّب، اجرای گونه‌های نمایشی نقالی، پرده‌خوانی، خیمه‌شب‌بازی و تخته‌حوضی در روند روزمره زندگی جوامع شهری و روستایی بوده است. استعانت جستن از همین مؤانست تاریخی می‌تواند یکی از فرآیندهای توسعه و ترویج تئاتر باشد.   

آنچه باید در این موقعیت زمانی بر آن اصرار شود هم‌افزایی فضاهای آکادمیک، روزآمدی مطالعات دانشجویان و کارآمد کردن مؤلفه‌های مستخرج از آیین‌هاست. در این مسیر آنچه می‌تواند به شکل‌گیری درست و نظام اصولی این نوع از تئاتر کمک نماید، برگزاری رویدادهایی است که ضمن حفظ زایایی و مانایی تئاتر ایرانی، درصدد القای ضرورت‌های روزگاری خویش به مدد آیین‌ها و قابلیت‌های آیینی باشند. جشنواره‌ تئاتر آیینی سنتی با چنین آرمان و اندیشه‌ای شکل یافته است. برگزاری بیستمین دوره‌ این جشنواره به‌عنوان متنوع‌ترین رویداد هنری کشور نه صرفاً یک برنامه‌ی تکلیفی که حاکی از تعمیق تئاتر در بدنه‌ جامعه‌ این روزگار است.

افزایش سطح تحصیلات آکادمیک و استقبال از پدیده‌های ادبی و تسلط شبکه‌های مجازی که ناخودآگاه ضریب مطالعاتی مخاطبان و میزان آگاهی آنان را مضاعف می‌کند، باعث شده است شمار مخاطبان تئاتر نیز افزایش پیدا کند و همین تغییر کمی به دنبال خود تحول و تنوع قبال ملاحظه‌ای را ایجاد نموده است. خوشبختانه ما در روزگاری به سر می‌بریم که اجراهای تئاتر از چنان آماری برخوردار می‌باشد که نمی‌توان جز شمار محدودی به تماشا نشست. مخاطب امروز، این اقبال را با خود دارد که بنا به ذوق و ذائقه‌ی خویش به انتخاب تئاتر بپردازد و همین مهم یکی از دلایل اقبال این روزهای تئاتر به حساب می‌آید. غنیمتی که به‌واسطه‌ آن، فارغ‌التحصیلان، هنرجویان و هنرمندان بازار کار امیدوارکننده‌تری را پیش روی خویش می‌بینند و دیگر کمتر از استهلاک‌های نیروی انسانی و دل‌زدگی‌های پس از فراغت از تحصیل و کمبود اماکن اجرا و تمرین می‌توان سخن گفت.

به هر نوع، ظرفیت‌های امروز تئاتر در قالب آمار و تمایزهای ممکنه از تفاوتی مشهود برخوردار است. استقبال و توجه مخاطبان به این گونه‌های نمایشی ضرورت ایجاد اماکن اختصاصی که امکان اجرای هر روزه و بی‌وقفه تولیدات تئاتر آیینی سنتی را محقق سازد، یادآوری می‌نماید. پویایی این گونه‌ تئاتری علاوه بر پدیده‌‌آفرینی در حوزه‌های تخصصی تئاتر هم چون نمایشنامه‌نویسی، بازیگری، کارگردانی، طراحی لباس و صحنه، موسیقی و... می‌‌تواند زمینه‌ساز انجام پژوهش‌‌های میدانی، ارتقای کیفیت صنعت توریسم و کارکرد‌آفرینی تئاتر در اماکن میراث فرهنگی و محوطه‌های تاریخی گردد.