پرچمی که برافراشته باقی ماند
سهم زنان از جشنواره تئاتر فجر

چهلمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر  امسال چهلمین دوره برگزاری سالانه را جشن گرفت و برای ورود به پنجمین دهه از حیات خود خیز گرفت. به همین مناسبت ایران تئاتر  در قالب سلسله مطالبی با عنوان «چهل نکته از چهل سالگی جشنواره تئاتر فجر» به جزئیات مهم دوره‌های گذشته این رویداد هنری می پردازد و آنها را در قالب چهل نکته برای مخاطبان هنرهای نمایشی بازگو می کند.

در دوره‌های پیشین جشنواره تئاتر فجر افراد مختلفی در شورای سیاست‌گذاری، ستاد برگزاری و هیات انتخاب این رویداد هنری فعالیت کرده‌اند یا به عنوان همکاران ستاد اجرایی جشنواره ایفای نقش نموده‌اند مجموعه ای از آقایان و خانم ها که حیات این جشنواره را تداوم بخشیدند.

در مطلب پیش رو به سراغ زنانی که در برگزاری دوره‌های پیشین جشنواره تئاتر فجر نقش داشته‌اند می‌رویم و به مرور چهل نکته آماری مرتبط با نوع فعالیت و همکاری آنها در این زمینه می‌پردازیم.

پیش از پرداختن به این موضوع ذکر این نکته ضروری است که تا امروز تعداد قابل توجهی از دوره‌های جشنواره تئاتر فجر به صورت بین‌المللی برگزار شده است و در بخش بین‌الملل برخی از این دوره‌ها داوران خارجی نیز در کنار داوران ایرانی به قضاوت آثار نمایشی پرداخته‌اند. در مطلب پیش رو داوران خارجی جشنواره تئاتر فجر مد نظر قرار نگرفته‌اند و تنها داوران ایرانی در آمار لحاظ شده‌اند تا نقش زنان ایرانی در برگزاری جشنواره تئاتر فجر مشخص شود.

 

نکته اول: آغاز جشنواره بدون دخالت اجرایی زنان

نخستین جشنواره تئاتر فجر که در سال 1361 خورشیدی برگزار شد شکل ساده‌ و بخش‌های محدودی داشت و تعداد افراد دخیل در آن چندان زیاد نبود. در برپایی این دوره از جشنواره نام زنان در هیات داوری و اجرایی یا در میان همکاران این رویداد هنری به چشم نمی‌خورد. از همین رو می‌توان ادعا کرد که نخستین جشنواره تئاتر فجر بدون دخالت و نقش‌آفرینی اجرایی زنان برگزار شد. 

 

نکته دوم: شبیه به دوره نخست

دوره‌های دوم، سوم و چهارم جشنواره تئاتر فجر از نظر نقش اجرایی زنان در برگزاری این رویداد هنری کاملا به یکدیگر شباهت داشت. به بیان دقیق‌تر در این دوره‌ها نیز نام هیچ زنی در میان همیاران برگزاری و همیاران اجرایی جشنواره فجر به چشم نمی‌خورد. به این ترتیب می‌توان چهار دوره نخست جشنواره تئاتر فجر را دوره‌هایی لقب داد که در آنها زنان نقش چندانی در برگزاری و مدیریت جشنواره نداشته‌اند. 

 

نکته سوم: نخستین حضور اجرایی زنان در جشنواره تئاتر فجر

بر اساس اطلاعات موجود پنجمین جشنواره تئاتر فجر نخستین دوره‌ای از این رویداد هنری است که زنان در برگزاری آن ایفای نقش کردند. در این دوره از جشنواره پروانه مژده یکی از اعضای تیم هفت نفره هیات داوران بود و در هیات انتخاب این رویداد هنری نقش‌آفرینی نمود. از همین رو می‌توان او را نخستین زنی لقب داد که در برگزاری جشنواره تئاتر فجر نقش قابل ذکری بر عهده داشته است.

 

نکته چهارم: بازگشت به روند چهار دوره نخست

در سه دوره بعدی جشنواره تئاتر فجر یعنی دوره‌های ششم، هفتم و هشتم این رویداد هنری بار دیگر به سبک چهار دوره نخست خبری از حضور زنان در بخش‌های اجرایی و هیات برگزاری یا انتخاب نبود. البته اطلاعات مربوط به برگزار کنندگان دو دوره از جشنواره فجر یعنی دوره‌های ششم و هفتم تنها به اعضای هیات داوران، که بخشی از هیات انتخاب جشنواره را تشکیل می‌دادند، محدود می‌شود که در میان آنها نام داور زن به چشم نمی‌خورد. دوره هشتم این رویداد هنری نیز به شکل غیر رقابتی برگزار شد و از وجود هیات داوران بی‌بهره بود. بر این اساس می‌توان دوره‌های ششم تا هشتم جشنواره تئاتر فجر را از نظر نقش زنان در برگزاری آنها به چهار دوره نخست این رویداد هنری شبیه دانست.

 

نکته پنجم: غیبت زنان در هیات داوران

نهمین جشنواره تئاتر فجر به شکل رقابتی برگزار شد و آثار حاضر در این رویداد هنری در بخش صحنه‌ای مورد قضاوت قرار گرفتند. علاوه بر آن در این دوره از جشنواره مسابقه عکاسی نیز برگزار گردید که یک بخش رقابتی بود. در بخش نمایش‌های صحنه‌ای این دوره از جشنواره 5 داور حضور داشتند و تعداد اعضای هیات داوران بخش مسابقه عکاسی این رویداد هنری نیز 5 نفر بود. با این حال در میان این 10 نفر هیچ داور زنی حضور نداشت. به این ترتیب می‌توان نهمین جشنواره تئاتر فجر را یکی دیگر از دوره‌های این رویداد هنری لقب داد که بدون حضور زنان در نقش‌های مهم اجرایی برگزار شد.   

 

نکته ششم: حضور دوازده داور مرد در هیات انتخاب

در هیات بازخوانی آثار دهمین جشنواره تئاتر فجر 3 داور حضور داشتند و تعداد اعضای هیات داوران بخش جشنواره این رویداد هنری 6 نفر بود. در بخش مسابقه عکاسی جشنواره فجر دهم نیز 3 نفر حضور داشتند. به این ترتیب اعضای هیات  انتخاب دهمین جشنواره تئاتر فجر در مجموع 12 نفر را در بر می‌گرفت که هیچ زنی در میان آنها حضور نداشت. البته در دهمین جشنواره تئاتر فجر علاوه بر ستاد برگزاری جشنواره برخی از نهادها و سازمان‌ها مانند بخش مراکز پرورش اسلامی جوانان جمعیت هلال احمر ایران نیز اقدام به معرفی برگزیدگان خود کردند. در میان اعضای هیات داوران این سازمان، که تعدادشان پنج نفر بود، نام یک زن یعنی گیتی صلاحی نیز به چشم می‌خورد. با این اوصاف دهمین جشنواره تئاتر فجر به طور کامل از حضور زنان در هیات انتخاب خالی نبود و حضور نداشتن زنان در هیات انتخاب این رویداد هنری تنها به ستاد برگزاری جشنواره منحصر می‌شد.

 

نکته هفتم: نقش‌آفرینی یک زن در انتشار تنها نشریه اختصاصی جشنواره

با توجه به اطلاعات موجود نقش زنان در برگزاری یازدهمین جشنواره تئاتر فجر به حضور لاله تقیان در تیم انتشار ویژه‌نامه این رویداد هنری منحصر می‌شود. این نشریه که به کوشش او در طول برگزاری جشنوار فجر یازدهم منتشر می‌شد به معرفی زیر و بم این رویداد هنری و برنامه‌های آن می‌پرداخت. این دوره از جشنواره به شکل غیر رقابتی برگزار شد و از وجود هیات داوری بی‌بهره بود. با این اوصاف می‌توان گفت که برگزاری جشنواره فجر یازدهم به طور کامل از حضور زنان خالی نبود و آنها نیز نقشی هر چند کوچک در این امر داشتند.

 

نکته هشتم: یک داور زن از بین بیست و هفت نفر

ستاد برگزاری دوازدهمین جشنواره تئاتر فجر از 10 نفر تشکیل شده بود که هیچ کدام از آنها زن نبودند. هر دو هیات بازبینی و بازخوانی آثار این رویداد هنری نیز از 5 عضو تشکیل شده بود که نام هیچ زنی در میان آنها به چشم نمی‌خورد. علاوه بر آن هیات داوران جشنواره فجر دهم به دو بخش مسابقه و جشنواره جشنواره‌ها تقسیم شده بود که هر کدام از آنها 5 عضو داشت. با این حال در میان این 10 نفر نیز داور زن حضور نداشت. تنها عضو زن حاضر در هیات داوران دوازدهمین جشنواره تئاتر فجر چیستا یثربی بود که در کانون ملی منتقدان تئاتر حضور داشت. در واقع او یکی از 7 داور این کانون در جشنواره فجر دوازدهم به شمار می‌رفت. به طور کل از 27 عضو هیات انتخاب این دوره از جشنواره تنها یک نفر زن بود. اگر اعضای ستاد برگزاری جشنواره را نیز به این آمار بیافزاییم نتیجه نهایی یک زن در میان 37 نفر است.

 

نکته نهم: تکرار عدد یک در ستاد برگزاری جشنواره

تعداد اعضای ستاد برگزاری سیزدهمین جشنواره تئاتر فجر 15 نفر بود و هر کدام از دو هیات بازخوانی و بازبینی آثار این دوره از جشنواره 5 عضو داشت. با این حال در میان این 25 نفر نام هیچ زنی مشاهده نمی‌شد. تعداد اعضای هیات داوران این دوره از جشنواره نیز در مجموع 17 نفر بود (5 نفر در بخش مسابقه، 3 نفر در بخش خیابانی، 3 نفر در بخش جشنواره جشنواره‌ها، 3 نفر در بخش مسابقه عکاسی و 3 نفر در بخش مسابقه پوستر). در میان این 17 نفر تنها یک داور زن به نام مهین میهن (داور بخش مسابقه) حضور داشت. در واقع بر اساس آمار موجود او تنها زن حاضر در تیم برگزاری 42 نفره این رویداد هنری به شمار می‌رفت. به این ترتیب تعداد برگزار کنندگان زن حاضر در جشنواره فجر سیزدهم نیز مانند دوره‌های قبل از یک نفر فراتر نرفت.

 

نکته دهم: خالی از حضور زنان در تیم برگزاری

هیات داوران بخش صحنه‌ای چهاردهمین جشنواره تئاتر فجر 5 عضو داشت و تعداد اعضای هیات داوران بخش خیابانی این رویداد هنری 3 نفر بود. با این حال در میان این 8 نفر نام هیچ زنی مشاهده نمی‌شد. در میان 5 عضو حاضر در ستاد برگزاری این دوره از جشنواره نیز مدیر زن حضور نداشت. در مجموع تمام 13 نفری که در هیات داوران و ستاد برگزاری این رویداد هنری حضور داشتند مرد بودند. بر همین اساس و با توجه به اینکه اطلاعات بیشتری از سایر اعضای گروه برگزاری این دوره از جشنواره وجود ندارد، می‌توان جشنواره فجر چهاردهم را در ردیف دوره‌هایی از این رویداد هنری طبقه‌بندی کرد که خالی از حضور زنان در تیم برگزاری بودند.

 

نکته یازدهم: تکرار دوره قبل

تعداد اعضای ستاد برگزاری پانزدهمین جشنواره تئاتر فجر 13 نفر بود و هیات داوران بخش مسابقه و بخش صحنه‌ای این رویداد هنری به ترتیب 5 و 3 عضو داشتند. با این حال در میان این 21 نفر نام هیچ زنی به چشم نمی‌خورد. از همین رو می‌توان گفت که جشنواره فجر پانزدهم از نظر میزان مشارکت زنان در برگزاری آن کم و بیش به دوره قبل شباهت داشت.

 

نکته دوازدهم: شکسته شدن طلسم 

شانزدهمین جشنواره تئاتر فجر را می‌توان نخستین دوره از این رویداد هنری لقب داد که در آن تعداد زنان حاضر در تیم برگزاری بیش از یک نفر بود. در این دوره از جشنواره هیچ‌کدام از 3 عضو هیات بازخوانی و 16 عضو هیات بازبینی آثار حاضر در جشنواره زن نبودند. با این حال در هیات داوران این رویداد هنری نام دو داور زن به چشم می‌خورد. یکی از آنها فریندخت زاهدی بود که عضو هیات داوران پنج نفره بخش مسابقه این رویداد هنری به شمار می‌رفت و دیگری پروانه مژده یکی دیگر از داوران همین بخش بود. در واقع 2 تن از 5 داور بخش مسابقه جشنواره فجر شانزدهم زن بودند. با این حال در میان 3 داور بخش خیابانی این رویداد هنری نام هیچ داور زنی به چشم نمی‌خورد. افزون بر آن نشریه نمایش که در کنار گاهشمار این رویداد هنری جزو نشریات اختصاصی این دوره از جشنواره به شمار می‌رفت زیر نظر لاله تقیان منتشر می‌شد. با این اوصاف 3 تن از 27 نفری که در برگزاری شانزدهمین جشنواره تئاتر فجر مشارکت داشتند را زنان تشکیل می‌دادند.   

 

نکته سیزدهم: ثابت ماندن میزان مشارکت 

در میان اعضای هیات داوران 5 نفره هفدهمین جشنواره تئاتر فجر نام داور زن به چشم نمی‌خورد. با این حال در بین 6 داوری که کانون ملی منتقدان تئاتر برای قضاوت آثار نمایشی این دوره از جشنواره انتخاب کرده بود، یک داور زن به نام فرح یگانه حضور داشت. افزون بر آن الهام معظمی نیز وظیفه طراحی پوستر این رویداد هنری را بر عهده گرفته بود. همچنین لاله تقیان بار دیگر مقام سردبیری نشریه اختصاصی جشنواره تئاتر فجر یعنی نشریه نمایش را عهده‌دار شد. در برگزاری جشنواره فجر هفدهم زن دیگری ایفای نقش نکرد و مقام اجرایی قابل اشاره‌ای را بر عهده نداشت. به این ترتیب میزان مشارکت زنان در برگزاری هفدهمین جشنواره تئاتر فجر نسبت به دوره قبل تغییری نکرد و در عدد 3 ثابت ماند.

 

نکته چهاردهم: تکرار عدد سه

زنان در هیات داوران 13 نفره هجدهمین جشنواره تئاتر فجر (5 نفر در بخش مسابقه، 5 نفر در بخش خیابانی و 3 نفر در بخش دانشگاهی) نقشی نداشتند. با این حال در این دوره از جشنواره نیز مانند دوره قبل یک تن از اعضای هیات داوران 4 نفره کانون ملی منتقدان تئاتر زن بود و کتایون حسین‌زاده نام داشت. علاوه بر آن لاله تقیان بار دیگر در نقش سردبیر نشریه نمایش ظاهر شد و کار انتشار تنها نشریه اختصاصی جشنواره فجر هجدهم را بر عهده گرفت‌. با توجه به اینکه در این دوره از جشنواره نیز ماننده دوره قبل الهام معظمی کار طراحی پوستر رسمی جشنواره را بر عهده داشت، میزان مشارکت زنان در برگزاری هجدهمین جشنواره تئاتر فجر نسبت به دو دوره قبل تغییری نکرد و در عدد 3 ثابت ماند. 

 

نکته پانزدهم: افزایش سهم زنان از مشارکت در برگزاری جشنواره

تعداد زنانی که در برگزاری نوزدهمین جشنواره تئاتر فجر مشارکت داشتند نسبت به دوره قبل افزایش یافت و به بیش از دو برابر رسید. در برگزاری این دوره از جشنواره 8 زن ایفای نقش کردند که یک تن از آنها یعنی ناهید سپیدنامه عضو هیات بازخوانی متون نمایشی این رویداد هنری بود. در این دوره از جشنواره هیات بازخوانی 9 عضو داشت (3 نفر در بخش متون مسابقه، 3 نفر در بخش متون دانشجویی و 3 نفر در بخش طرح‌های خیابانی). افسر اسدی دیگر زن حاضر در تیم برگزاری نوزدهمین جشنواره تئاتر فجر به شمار می‌رفت و یکی از اعضای هیات بازبینی آثار این رویداد هنری بود. هیات بازبینی جشنواره فجر نوزدهم 13 عضو داشت که 5 تن از آنها در بخش مسابقه، 5 تن در بخش دانشگاهی و 3 تن در بخش خیابانی حضور داشتند. هیات داوران این دوره از جشنواره نیز 11 عضو داشت که 5 نفر از آنها در بخش مسابقه، 3 نفر در بخش دانشگاهی و 3 نفر در بخش خیابانی حاضر بودند. هر کدام از این سه بخش از وجود یک داور زن بهره می‌برد که به ترتیب رویا تیموریان، هایده حائری و مریم معترف بودند. کتایون حسین‌زاده نیز بار دیگر در قامت یکی از اعضای هیات داوران کانون ملی منتقدان تئاتر (که این بار 3 عضو داشت) ظاهر شد. علاوه بر آن در جشنواره فجر نوزدهم سردبیر کاتالوگ جشنواره و نشریه اختصاصی این رویداد هنری (نشریه نمایش) زنان بودند. لاله تقیان بار دیگر در نقش سردبیر نشریه نمایش ظاهر شد و کاتالوگ جشنواره زیر نظر ژیلا اسماعیلیان به چاپ رسید. با این اوصاف 8 تن از 38 نفری که در برگزاری نوزدهمین جشنواره تئاتر فجر مشارکت داشتند را زنان تشکیل می‌دادند.

 

نکته شانزدهم: نصف شدن میزان مشارکت زنان در برگزاری جشنواره

میزان مشارکت زنان در برگزاری بیستمین جشنواره تئاتر فجر نسبت به دوره قبل کاهش یافت و به کمتر از نصف رسید. در برگزاری این دوره از جشنواره تنها 3 زن مشارکت داشتند. یکی از آنها لاله تقیان بود که مانند دوره پیشین سردبیری نشریه اختصاصی جشنواره یعنی نشریه نمایش را عهده‌دار شد. در این رویداد هنری هیچ‌کدام از اعضای هیات بازخوانی 6 نفره و هیات بازبینی 8 نفره آثار نمایشی زن نبودند. با این حال از 8 عضو هیات داوران این دوره از جشنواره، که 5 تن در بخش مسابقه و 3 تن در بخش خیابانی حضور داشتند، یک نفر یعنی پری صابری زن بود که داوری بخش مسابقه را بر عهده داشت. فرح یگانه نیز یکی از 3 عضو هیات داوران کانون ملی منتقدان تئاتر در این دوره از جشنواره به شمار می‌رفت. به این ترتیب 3 تن از 26 نفری که در برگزاری بیستمین جشنواره تئاتر فجر ایفای نقش کردند زن بودند.

 

نکته هفدهم: تکرار مجدد عدد یک

در ستاد برگزاری جشنواره فجر بیست و یکم 3 نفر فعالیت داشتند و تعداد اعضای هیات انتخاب آثار این دوره از جشنواره (هیات بازخوانی، هیات بازبینی و هیات داوری) 28 نفر بود. با این حال در میان این 31 نفر تنها یک زن به نام مریم معترف حضور داشت که یکی از سه عضو هیات بازبینی بخش نمایش‌های خیابانی این دوره از جشنواره بود. حتی در این دوره از جشنواره هر سه عضو هیات داوران کانون ملی منتقدان تئاتر نیز مرد بودند. به این ترتیب میزان مشارکت زنان در برگزاری بیست و یکمین جشنواره تئاتر فجر نسبت به دوره قبل کاهش یافت و بار دیگر مانند دوره‌های پیش از دوره شانزدهم به عدد یک رسید.

 

نکته هجدهم: برگزاری جشنواره بدون مشارکت زنان

میزان مشارکت بانوان در برگزاری بیست و دومین جشنواره تئاتر فجر مانند اکثر دوره‌های برگزار شده در نخستین دهه حیات این رویداد هنری معادل با عدد صفر بود. ستاد برگزاری جشنواره فجر بیست و دوم از 2 عضو و هیات انتخاب آن (شامل هیات بازخوانی، هیات بازبینی و هیات داوری) از 27 عضو تشکیل شده بود. با این حال در میان این 29 نفر نام هیچ زنی به چشم نمی‌خورد. بنابراین می‌توان گفت که زنان در برگزاری جشنواره فجر بیست و دوم از نظر اجرایی نقش چندانی نداشتند.    

 

نکته نوزدهم: شکستن طلسم حضور زنان در ستاد برگزاری جشنواره

بر اساس اطلاعات موجود بیست و سومین جشنواره تئاتر فجر را می‌توان نخستین دوره از این رویداد هنری لقب داد که در آن زنان موفق به حضور در ستاد برگزاری جشنواره شدند. در این رویداد هنری 2 تن از 16 عضو ستاد برگزاری جشنواره یعنی سیما تیرانداز و فریندخت زاهدی زن بودند. سیما تیرانداز مسئول کارگاه‌های آموزشی این دوره از جشنواره به شمار می‌رفت و فریندخت زاهدی به عنوان مدیر علمی سمینار گفت‌وگوی تئاتر ایران و جهان فعالیت می‌کرد. به دلیل اینکه جشنواره فجر بیست و سوم به شکل غیر رقابتی برگزار شد از وجود هیات داوران بی‌بهره بود. با این حال در این دوره از جشنواره هیات بازبینی آثار نمایشی وجود داشت که دارای 12 عضو بود اما هیچ زنی در آن حضور نداشت. بر این اساس می‌توان گفت که در برگزاری بیست و سومین جشنواره تئاتر فجر 2 زن نقش داشتند که هر دوی آنها عضو ستاد برگزاری جشنواره بودند.

 

نکته بیستم: غیبت زنان در تیم برگزاری جشنواره

ستاد برگزاری بیست و چهارمین جشنواره تئاتر فجر 10 عضو داشت که برخلاف دوره قبل هیچ‌کدام از آنها زن نبودند. با توجه به غیر رقابتی بودن این دوره از جشنواره در آن هیات داوری وجود نداشت. با این حال در هیات بازبینی آثار این رویداد هنری 22 نفر عضو بودند که نام هیچ زنی در بین آنها به چشم نمی‌خورد. به این ترتیب از 32 نفری که جزو برگزار کنندگان این دوره از جشنواره به شمار می‌رفتند هیچ‌کدام زن نبودند. البته با وجود غیر رقابتی بودن بیست و چهارمین جشنواره تئاتر فجر برخی از نهادها و سازمان‌ها مانند انجمن نمایش اقدام به معرفی برگزیدگان خود کردند. در میان اعضای هیات داوران انجمن نمایش، که تعدادشان 18 نفر بود، نام 5 زن به چشم می‌خورد که مریم معترف، کتایون فیض مرندی، سپیده نظری‌پور، چیستا یثربی و پانته‌آ بهرام بودند. با این اوصاف بیست و چهارمین جشنواره تئاتر فجر به طور کامل از حضور زنان در مقام‌های تعیین کننده خالی نبود و حضور نداشتن بانوان در مقام‌های اجرایی این رویداد هنری تنها به ستاد برگزاری جشنواره و هیات انتخاب آثار منحصر می‌شد.

 

نکته بیست و یکم: مشارکت یک زن در برگزاری جشنواره غیر رقابتی

تعداد زنان مشارکت کننده در برگزاری بیست و پنجمین جشنواره تئاتر فجر تنها یک نفر بود. ستاد برگزاری این دوره از جشنواره 9 نفر عضو داشت که هیچ‌کدام از آنها زن نبودند. در هیات بازبینی آثار این رویداد هنری نیز 19 نفر عضویت داشتند که تنها نام یک زن یعنی مریم معترف در بین آنها مشاهده می‌شد. او یکی از اعضای هیات بازبینی بخش تولیدات خیابانی این دوره از جشنواره بود. از سوی دیگر هر پنج عضو انجمن نمایش که برای داوری آثار این دوره از جشنواره حضور داشتند نیز مرد بودند. البته جشنواره فجر بیست و پنجم به صورت غیر رقابتی برگزار شد و برای ارزیابی آثار حاضر در این رویداد هنری از سوی ستاد برگزاری جشنواره هیات داوری تعیین نگردید.

 

نکته بیست و دوم: افزایش 26 برابری مشارکت زنان نسبت به دوره قبل

تعداد اعضای حاضر در ستاد برگزاری بیست و ششمین جشنواره تئاتر فجر 26 نفر بود که در میان آنها نام 3 زن به چشم می‌خورد. در این دوره از جشنواره کتایون حسین‌زاده به عنوان دبیر سمینار بین‌المللی تئاتر معاصر، نقد معاصر انتخاب شد و مژگان بنی‌هاشمی مسئول بخش تئاتر دانش‌آموزی بود. مژگان صدرایی نیز مسئولیت پیگیری‌های ویژه این رویداد هنری را بر عهده داشت. علاوه بر آن از 11 نفری که در هیات بازخوانی آثار نمایشی این دوره از جشنواره فعالیت داشتند، یک نفر یعنی مریم معترف زن بود. در هیات بازبینی آثار این دوره از جشنواره نیز 61 نفر حضور داشتند که 11 نفر از آنها زن بودند. در میان این افراد 7 نفر یعنی هایده حائری، فریندخت زاهدی، کتایون فیض‌ مرندی، اکرم قاسم‌پور، شکوفه ماسوری، منیژه محامدی و لیلی مقیمی عضو بخش تجربه‌های دانشجویی هیات بازبینی بودند و 2 نفر یعنی مژگان بنی‌هاشمی و مهرالسادات میرحسینی در بخش تئاتر دانش‌آموزی این هیات عضویت داشتند. دو نفر دیگر یعنی نغمه ثمینی و مریم معترف نیز به ترتیب عضو هیات بازبینی بخش مرور تئاتر ایران در سال 86 – 1385 و عضو هیات بازبینی بخش تئاتر خیابانی بودند. تعداد اعضای هیات داوران بیست و ششمین جشنواره تئاتر فجر (داوران ایرانی) نیز 25 نفر بود که نام 3 داور زن در میان آنها به چشم می‌خورد. مرضیه طلایی یکی از سه داور بخش تئاتر دانش آموزی این رویداد هنری به شمار می‌رفت و شمسی فض‌اللهی و مهتاج نجومی به عنوان دو تن از سه داور بخش نمایش‌های رادیویی و تلویزیونی این دوره از جشنواره انتخاب شده بودند. علاوه بر آن در بیست و ششمین جشنواره تئاتر فجر 36 نفر با ستاد برگزاری جشنواره همکاری داشتند و در برگزاری این رویداد هنری دخیل بودند که در میان آنها نام 10 زن به چشم می‌خورد. بهجت فرشته به عنوان کارشناس امور اداری، اعظم حسابی لشکاجانی به عنوان کارشناس دبیرخانه، سحر رضایی و زهره گلدار به عنوان کارشناس ستاد خبری، مژگان وکیلی‌آذر و مهناز عبدبهزاد به عنوان کارشناس امور بین‌الملل، نسیم سلیمان‌پور به عنوان مسئول سایت و میترا علوی‌طلب به عنوان مترجم دبیرخانه جزو افرادی بودند که همراه با فریبا ورکیانی و محبوبه باباخانی در برگزاری این دوره از جشنواره با ستاد برگزاری جشنواره همکاری کردند. به این ترتیب تعداد کل زنانی که در برگزاری جشنواره فجر بیست و ششم مشارکت داشتند در مجموع به 26 نفر رسید که 26 برابر دوره قبل بود. از آنجایی که مریم معترف و مژگان بنی‌هاشمی در بیش از یک بخش اجرایی این دوره از جشنواره حضور داشتند، نام آنها در آمار نهایی تعداد کل زنان مشارکت کننده در برگزاری بیست و ششمین جشنواره تئاتر فجر تنها یک بار مورد شمارش قرار گرفت.

 

نکته بیست و سوم: مشارکت شانزده زن در برگزاری جشنواره

تعداد اعضای ستاد برگزاری بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر 18 نفر بود که نام یک زن در میان آنها مشاهده می‌شد. در این دوره از جشنواره فریندخت زاهدی در ستاد برگزاری جشنواره حضور داشت و مدیر کمیته علمی و کارگاه‌ها به شمار می‌رفت. افزون بر آن یک تن از 12 عضو هیات بازخوانی متون نمایشی این دوره از جشنواره یعنی مریم معترف که بر متون بخش طرح‌های نمایش خیابانی جشنواره فجر بیست و هفتم نظارت داشت نیز زن بود. در هیات بازبینی آثار این دوره از جشنواره 18 نفر عضویت داشتند که 3 زن در بین آنها حضور داشت. یکی از این افراد مریم معترف بود که به عنوان یکی از سه عضو هیات بازبینی آثار بخش نمایش خیابانی فعالیت می‌کرد. دو فرد دیگر نیز فریندخت زاهدی و نغمه ثمینی بودند که هر دو در هیات بازبینی آثار غیر ایرانی (خارجی) بخش مسابقه تئاتر بین‌الملل این رویداد هنری حضور داشتند و دو تن از سه عضو این بخش به شمار می‌رفتند. افزون بر آن هیات داوران این دوره از جشنواره 23 عضو داشت که 2 تن از آنها زن بودند. مریم معترف به عنوان یکی از سه داور بخش سومین جشنواره سراسری تئاتر خیابانی مریوان (که در آن زمان زیرمجموعه‌ای از بخش نمایش‌های خیابانی جشنواره تئاتر فجر به شمار می‌رفت) فعالیت می‌کرد و فریندخت زاهدی یکی از دو داور ایرانی بخش مسابقه بین‌الملل این رویداد هنری محسوب می‌شد. علاوه بر افرادی که به آنها اشاره شد، 50 نفر دیگر نیز در برگزاری بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر با ستاد برگزاری جشنواره همکاری داشتند و جزو همکاران این ستاد به شمار می‌رفتند که 13 تن از آنها زن بودند. اعظم حسابی، نگین صادقی‌پور، افسانه گودرزی، بهجت فرشته، مریم فشندی، سمیه حسین‌آبادی، غزل اسکندرنژاد، شکوفه هاشمیان، اعظم وفاپور، هاجر وفاپور، فرزانه صفوی، سحر شکیباپور و صدیقه صدرشیرازی کسانی بودند که در برگزاری این دوره از جشنواره با ستاد برگزاری آن همکاری داشتند. به این ترتیب تعداد کل زنان مشارکت کننده در برگزاری بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر (بدون احتساب حضور تکراری برخی از آنها در بخش‌های مختلف جشنواره) 16 نفر بود که 10 نفر نسبت به دوره قبل کاهش داشت.

 

نکته بیست و چهارم: کاهش محسوس میزان مشارکت زنان نسبت به دوره قبل  

در ستاد برگزاری بیست و هشتمین جشنواره تئاتر فجر 19 نفر عضویت داشتند که هیچ‌کدام از آنها زن نبودند. در هیات انتخاب این دوره از جشنواره شورایی به نام شورای عالی انتخاب تشکیل شده بود که 9 عضو داشت. با این حال در میان اعضای این شورا نام هیچ زنی به چشم نمی‌خورد. این امر در مورد هیات بازخوانی 3 نفره و هیات بازبینی 6 نفره آثار جشنواره فجر بیست و هشتم نیز صادق بود و در این دو هیات هم عضو زن وجود نداشت. با این حال در هیات داوران 3 نفره مسابقه عکاسی این رویداد هنری یک داور زن حضور یافته بود که فتانه دادخواه نام داشت. در بخش نمایش خیابانی این دوره از جشنواره نیز مریم معترف به عنوان داور فعالیت می‌کرد و یکی از سه قاضی این بخش به شمار می‌رفت. در این رویداد هنری همچنین بخشی شبیه به نمایشگاه به نام کودک، صلح و شادی وجود داشت که فروغ قجابگلی طراح و برگزار کننده آن بود. در میان اعضای دبیرخانه جشنواره که جزو همکاران ستاد اجرایی این رویداد هنری بودند نیز نام 5 تن مشاهده می‌شد که 2 نفر از آنها یعنی اعظم حسابی و غزل نقدی‌پور زن بودند. به این ترتیب می‌توان گفت که در مجموع 5 زن در برگزاری بیست و هشتمین جشنواره تئاتر فجر مشارکت داشتند که تعداد آنها نسبت به دوره قبل 11 نفر کمتر بود.

 

نکته بیست و پنجم: افزایش چهار برابری مشارکت زنان نسبت به دوره قبل

شورای سیاست‌گذاری بیست و نهمین جشنواره تئاتر فجر 15 عضو داشت که در میان آنها نام هیچ زنی مشاهده نمی‌شد. ستاد برگزاری این رویداد هنری نیز از 23 عضو تشکیل شده بود که تنها یکی از آنها یعنی کتایون حسین‌زاده زن بود. او در این دوره از جشنواره به عنوان مدیر اجرایی بین‌الملل فعالیت می‌کرد. همچنین در شورای عالی انتخاب این رویداد هنری 10 نفر حضور داشتند که فریندخت زاهدی تنها عضو زن آن به شمار می‌رفت. در هیات بازخوانی 3 نفره و هیات بازبینی 4 نفره جشنواره فجر بیست و نهم نیز هیچ عضو زنی حاضر نبود. این امر در مورد هیات داوران جشنواره نیز صدق می‌کرد و در هیچ‌کدام از بخش‌های هشتگانه آن داور زن حضور نداشت. در بیست و نهمین جشنواره تئاتر فجر 62 نفر به عنوان همکاران ستاد اجرایی جشنواره در برگزاری این رویداد هنری نقش داشتند که 25 نفر از آنها زن بودند. غزل‌ نقدی‌پور، بهجت فرشته و هما امینی به عنوان اعضای دبیرخانه جشنواره، لیلی غفاری و لیلا مینایی به عنوان اعضای دبیرخانه دائمی جشنواره‌ها، مریم ادیبی، مریم فشندی، مریم عباسپور، مژده ساعی، ندا حسنی و هانیه خاکپور به عنوان اعضای روابط عمومی جشنواره، فاطمه عزتی‌نژاد و مرجان رحیمی به عنوان اعضای فعال در هماهنگی تئاتر استانها، شکوفه امینی و فرزانه صابری به عنوان اعضای دفتر مدیریت، مژگان وکیلی و معصومه صدقی‌زاده به عنوان اعضای شورای ارزشیابی و ‌نظارت، مهناز عبدبهزاد و ساناز فلاح‌فرد به عنوان اعضای فعال در اموربین‌الملل، شیرین رضائیان، شیما تجلی و مریم کباریان به عنوان اعضای بخش انتشارات و زهرا غربالی، الهام یعقوبی و محبوبه باباخانی به عنوان اعضای انجمن هنرهای نمایشی ایران جزو همکاران اجرایی این دوره از جشنواره به شمار می‌رفتند. در مجموع 27 زن در برگزاری بیست و نهمین جشنواره تئاتر فجر نقش داشتند که تعداد آنها 22 نفر از دوره قبل بیشتر بود و تقریبا چهار برابر افزایش داشت.

 

نکته بیست و ششم: ثابت ماندن نسبی حضور زنان در جشنواره نسبت به دوره قبل

شورای سیاست‌گذاری جشنواره فجر سی مانند دوره قبل 15 عضو داشت که هیچ‌کدام از آنها زن نبودند. اعضای ستاد برگزاری این دوره از جشنواره نیز از 28 عضو تشکیل شده بود که در میان آنها نام 3 زن به چشم می‌خورد. در این رویداد هنری فریندخت زاهدی به عنوان مشاور دبیر، نسیم سلیمان‌پور به عنوان مدیر اجرایی بخش بین‌الملل و طاهره مجیدی به عنوان مدیر مالی ایفای نقش می‌کردند. در هیات بازخوانی متون نمایشی جشنواره فجر سی 10 نفر حضور داشتند که هیچ‌ یک از آنها زن نبود. با این حال در میان اعضای 24 نفره هیات بازبینی آثار این دوره از جشنواره 2 عضو زن حضور داشت. یکی از آنها مریم معترف (یکی از سه عضو هیات بازبینی آثار بخش نمایش خیابانی) بود و دیگری شهین‌دخت نجف‌زاده که جزو اعضای پنج نفره هیات بازبینی آثار بخش رادیو تئاتر به شمار می‌رفت. در میان اعضای هیات داوران این دوره از جشنواره نیز نام 4 داور زن به چشم می‌خورد. مریم معترف یکی از سه داور بخش نمایش خیابانی بود و در عین حال یکی از سه داور مسابقه بین‌الملل ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان (که در قالب جشنواره تئاتر فجر برگزار می‌شد) نیز به شمار می‌رفت. در کنار او گلاب آدینه به عنوان تنها داور ایرانی زن بخش مسابقه تئاتر بین‌الملل محسوب می‌شد. هما روستا و فریندخت زاهدی نیز به ترتیب داوران بخش مسابقه تئاتر ایران و بخش برگزیدگان جشنواره تئاتر مناطق بودند. در جشنواره فجر سی تعداد 65 نفر به عنوان همکاران ستاد اجرایی جشنواره فعالیت داشتند که در میان آنها نام 18 زن به چشم می‌خورد. غزل نقدی‌پور، هما امینی و گیتا وفایی به عنوان اعضای دبیرخانه جشنواره، لیلی غفاری، لیلا مینایی، شیوا مکی‌نیان و شیما ابهری به عنوان اعضای دبیرخانه دائمی جشنواره‌ها، بهجت فرشته و مژده ساعی به عنوان اعضای روابط عمومی جشنواره، مژگان وکیلی‌آذر و مهناز عبدبهزاد به عنوان اعضای بخش امور بین‌الملل، فرزانه صابری به عنوان عضو دفتر مدیریت، فاطمه عزتی‌نژاد و مرجان رحیمی به عنوان اعضای بخش هماهنگی تئاتر استان‌ها، مریم عباسپور و معصومه صدقی‌‌زاده به عنوان اعضای شورای ارزشیابی و نظارت و شیرین رضائیان و شیما تجلی به عنوان اعضای بخش انتشارات جزو همکاران اجرایی این دوره از جشنواره بودند. بر اساس آمار و اطلاعات یاد شده به این نتیجه می‌رسیم که در برگزاری سی‌امین جشنواره تئاتر فجر 25 زن (بدون احتساب تکرار نقش برخی از آنها در بخش‌های مختلف جشنواره) مشارکت داشتند که تعداد آنها نسبت به دوره قبل 2 نفر کمتر بود.

 

نکته بیست و هفتم: افزایش تعداد همکاران زن جشنواره و کاهش زنان حاضر در هیات انتخاب

تعداد اعضای شورای سیاست‌گذاری سی و یکمین جشنواره تئاتر فجر دو نفر از دو دوره قبل بیشتر بود و به 17 تن ‌رسید. با این حال مانند دو دوره قبل این شورا نیز از حضور اعضای زن بی‌بهره بود. در ستاد برگزاری این جشنواره 23 نفر حضور داشتند که سایه کشن فلاح به عنوان ناظر مالی تنها عضو زن آن به شمار می‌رفت. هیات بازخوانی متون نمایشی این دوره از جشنواره نیز 9 نفر عضو داشت که هیچ‌کدام از آنها زن نبودند. در هیات بازبینی آثار بیست و یکمین جشنواره تئاتر فجر 8 نفر حضور داشتند که نام یک زن در میان آنها به چشم می‌خورد. فریندخت زاهدی در هیات بازبینی بخش نمایش صحنه‌ای این دوره از جشنواره حضور داشت. هیات داوران جشنواره فجر بیست و یکم نیز از حضور زنان خالی بود. در این دوره از جشنواره 64 نفر با ستاد برگزاری جشنواره همکاری کردند و نام آنها به عنوان همکاران ستاد اجرایی به ثبت رسید که 22 تن از آنها زن بودند. غزل نقدی‌پور، هما امینی، نسیم کشن‌فلاح و نسرین محسنی به عنوان اعضای دبیرخانه جشنواره، لیلی غفاری، لیلا مینایی و فاطمه جلیلیان به عنوان اعضای دبیرخانه دائمی جشنواره‌ها، بهجت فرشته و مریم عباسپور به عنوان اعضای بخش روابط عمومی جشنواره، مریم ادیبی و فاطمه عبادی به عنوان اعضای ستاد خبری، مژگان رحیمی، معصومه صدقی‌زاده و آرزو عابدینی به عنوان اعضای شورای نظارت و ارزشیابی، مهناز عبدبهزاد و کاملیا غزلی به عنوان اعضای بخش امور بین‌الملل، شیرین رضائیان و شیما تجلی به عنوان اعضای بخش انتشارات، فاطمه عزتی‌نژاد به عنوان عضو بخش هماهنگی تئاتر استان‌ها و الهام یعقوبی، محبوبه باباخانی و سمیه شبرنگ به عنوان اعضای انجمن هنرهای نمایشی ایران کسانی بودند که در برگزاری این دوره از جشنواره مشارکت داشتند و با ستاد برگزاری جشنواره همکاری کردند. پوستر رسمی این دوره از جشنواره نیز توسط شهلا کوستانی طراحی شد. با این اوصاف به طور کل در برگزاری سی و یکمین جشنواره تئاتر فجر 25 زن مشارکت داشتند که تعداد آنها با دوره قبل برابری می‌کرد.

 

نکته بیست و هشتم: افزایش میزان مشارکت زنان به عنوان همکاران ستاد اجرایی

شورای سیاست‌گذاری سی و دومین جشنواره تئاتر فجر 14 عضو داشت که در میان آنها نام هیچ زنی مشاهده نمی‌شد. علاوه بر آن ستاد برگزاری این رویداد هنری از 17 عضو تشکیل شده بود که در میان آنها نیز عضو زن حضور نداشت. همچنین هیات بازخوانی متون نمایشی این رویداد هنری که 6 نفر عضو داشت از حضور اعضای زن خالی بود. در هیات بازخوانی آثار این دوره از جشنواره 14 نفر حضور داشتند که فریندخت زاهدی (عضو هیات بازبینی بخش نسل نو و چشم‌انداز) و شیرین بزرگمهر (عضو هیات بازبینی بخش نمایش خیابانی) تنها اعضای زن آن به شمار می‌رفتند. شیرین بزرگمهر در هیات داوران سی و دومین جشنواره تئاتر فجر نیز حضور داشت و یکی از چهار داور بخش مسابقه مرور تئاتر ایران بود. پری صابری (تنها داور ایرانی بخش مسابقه تئاتر بین‌الملل این دوره از جشنواره)، مریم محمدی (یکی از سه داور بخش مسابقه عکاسی) و مهرنوش مشیری (یکی از سه داور بخش مسابقه پوستر) نیز دیگر داوران زن این دوره از جشنواره به شمار می‌رفتند. به طور کل نام 4 داور زن در میان اعضای هیات داوران جشنواره فجر سی و دوم مشاهده می‌شد. در این دوره از جشنواره 99 نفر به عنوان همکاران ستاد اجرایی جشنواره در برگزاری این رویداد هنری نقش داشتند که 34 نفر از آنها زن بودند. غزل نقدی‌پور، یلدا عبداللهی، کتایون صیرفیان، ‌مریم شفیعی و زهره غفاری به عنوان اعضای دبیرخانه جشنواره فجر، لیلا مینایی به عنوان عضو بخش هماهنگی امور اداری، سمانه زندی‌نژاد به عنوان عضو هماهنگی کارگاه‌های آموزشی، مریم عباس‌پور و مریم ادیبی به عنوان اعضای روابط عمومی همکاران، زهرا شایانفر به عنوان مسئول ستاد خبری، ریحانه چراغی، ندا آل‌طیب، مولود صادقی‌فر، مریم رودبارانی و رقیه نظری به عنوان اعضای ستاد خبری، سحر ابراهیمی به عنوان مسئول امور بین‌الملل و هماهنگی گروه‌های خارجی، کاملیا غزلی به عنوان مسئول هماهنگی مهمانان بازار تئاتر، مژگان وکیلی‌آذر و مهناز عبدبهزاد به عنوان همکاران بین‌الملل، فاطمه عزتی‌نژاد به عنوان مسئول هماهنگی تئاتر استان‌ها، مژگان رحیمی به عنوان عضو شورای نظارت و ارزشیابی، شیرین رضائیان و شیما تجلی به عنوان اعضای بخش انتشارات، فرزانه صابری به عنوان عضو دفتر مدیریت هنرهای نمایشی، گلناز آغاز و نگین صادقی‌پور به عنوان اعضای بخش طرح و برنامه هنرهای نمایشی، لیلا پاشاپور‌، منیر شیخ‌الطایفه، شکوفه امینی، مژگان هاشمی ‌اصل و زهرا یاقوتی به عنوان اعضای دبیرخانه هنرهای نمایشی و الهام یعقوبی، محبوبه باباخانی و صغری عسگری به عنوان اعضای انجمن هنرهای نمایشی جزو همکاران اجرایی این دوره از جشنواره به شمار می‌رفتند. عطیه اسدی‌ها نیز یکی از طراحان پوستر رسمی این رویداد هنری بود. در مجموع 40 زن در برگزاری سی و دومین جشنواره تئاتر فجر نقش داشتند که تعداد آنها 15 نفر از دوره قبل بیشتر بود.

 

نکته بیست و نهم: کاهش میزان مشارکت زنان در همکاری با ستاد اجرایی

در ستاد برگزاری سی و سومین جشنواره تئاتر فجر 26 نفر عضویت داشتند که 2 تن از آنها (لیلا مینایی و رامونا شاه) زن بودند. هیات بازخوانی متون نمایشی این دوره از جشنواره نیز 11 عضو داشت که در میان آنها نام هیچ زنی به چشم نمی‌خورد. این امر در مورد هیات بازخوانی آثار جشنواره که 17 عضو داشت صادق نبود و در این هیات اشرف طباطبایی به عنوان یکی از 5 داور بخش تئاتر بین‌الملل حضور داشت. در هیات داوران این رویداد هنری نیز 3 داور زن حاضر بودند. گلبرگ ابوترابیان یکی از سه داور بخش نمایش خیابانی به شمار می‌رفت و منیره ملکی تنها داور زن ایرانی بخش بین‌الملل این دوره از جشنواره بود. شادی قدیریان نیز به عنوان یکی از پنج داور بخش مسابقه عکاسی این رویداد هنری ایفای نقش می‌کرد. در میان همکاران ستاد اجرایی سی و سومین جشنواره تئاتر فجر که تعدادشان 91 نفر بود نام 23 زن مشاهده می‌شد. سمیرا جنیدی، غزل نقدی‌پور، مهشید ملازمانی و مژگان رضائیان به عنوان اعضای دبیرخانه جشنواره، لیلی غفاری، فاطمه عزتی‌نژاد و مریم رودبارانی به عنوان اعضای بخش هماهنگی تئاتر استان‌ها، مریم عباس‌پور، شقایق فرشته و سحر صنیعی به عنوان اعضای بخش روابط عمومی جشنواره، مهناز عبدبهزاد و رقیه وکیلی‌آذر به عنوان اعضای بخش امور بین‌الملل، آزاده دهقانی، مژگان رحیمی، شقایق محسنی و ماندانا جمشیدی به عنوان اعضای شورای نظارت و ارزشیابی و فرزانه صابری، ستاره حاجی‌زاده، لیلا پاشاپور، شکوفه امینی، منیر شیخ‌الطایفه، مژگان هاشمی ‌اصل و زهرا یاقوتی به عنوان فعالان حوزه اداری همگی جزو همکاران زن ستاد اجرایی این دوره از جشنواره به شمار می‌رفتند. به این ترتیب می‌توان گفت در مجموع 29 زن در برگزاری سی و سومین جشنواره تئاتر فجر مشارکت داشتند و به همکاری با برگزار کنندگان جشنواره پرداختند که تعداد آنها نسبت به دوره قبل 11 نفر کمتر بود.

 

نکته سی‌ام: حضور زنان در لیست همکاران فجر استانی

شورای سیاست‌گذاری سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر 14 عضو داشت که مانند دوره‌های قبل در میان آنها نام اعضای زن به چشم نمی‌خورد. همچنین ستاد برگزاری این رویداد هنری از 24 عضو تشکیل شده بود که در میان آنها 2 عضو زن مشاهده می‌شد. یکی از این دو نفر ارمغان بهداروند مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی بود و دیگری لیلا مینایی نام داشت که در قامت مدیر هماهنگی و اداری ایفای نقش می‌کرد. هیات بازخوانی متون نمایشی جشنواره فجر سی و چهارم که 6 نفر عضو داشت مانند شورای سیاست‌گذاری این رویداد هنری از حضور اعضای زن خالی بود. در هیات بازبینی آثار این دوره از جشنواره که از 14 نفر تشکیل شده بود نیز نام زنان به چشم نمی‌خورد. با این حال در هیات داوران این جشنواره 3 داور زن حضور داشتند. گلاب آدینه (یکی از شش داور بخش مسابقه تئاتر ایران)، فریندخت زاهدی (تنها داور زن ایرانی بخش تئاتر بین‌الملل) و پارسوا باشی (تنها داور زن ایرانی بخش مسابقه پوستر) سه داور زن بخش‌های رقابتی این رویداد هنری را تشکیل می‌دادند. در برگزاری سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر 28 زن با ستاد اجرایی جشنواره همکاری کردند و نامشان به عنوان همکاران ستاد اجرایی ثبت شد. سمیرا جنیدی، لیلا پاشاپور و راضیه محبی به عنوان اعضای دبیرخانه جشنواره، الهام یعقوبی، سمیه عسگری ‌بیوکی و فاطمه عسگری ‌بیوکی به عنوان اعضای انجمن هنرهای نمایشی، مهناز عبدبهزاد و مژگان وکیلی‌آذر به عنوان اعضای بخش امور بین‌الملل، لاله محمودی، ندا الماسیان، زهرا عباسی، خیرالنسا نیکو و میترا رضایی به عنوان اعضای بخش روابط عمومی، علیا یزدی، لیلی غفاری و مریم رودبارانی به عنوان اعضای بخش هماهنگی تئاتر استان‌ها، پریسا مهجور، آزاده دهقانی، گلناز آغاز و زهرا یاقوتی به عنوان اعضای شورای نظارت و ارزشیابی، مولود صادقی‌فر و شکوفه امینی به عنوان اعضای دفتر مدیریت هنرهای نمایشی، شیرین رضائیان و شیما تجلی به عنوان اعضای بخش انتشارات و شیوا ابراهیمی، نگین مدنی، زهره ساداتیان و لیلا جنیدی به عنوان اعضای کارگاه‌های آموزشی جزو همکاران اجرایی زن در این دوره از جشنواره به شمار می‌رفتند. در بخش همکاران فجر استانی نیز نام 21 زن از 4 استان ایران به چشم می‌خورد. در این بخش شمس‌الزمان فولادوند، منیژه کشاورز، الهام احمدزاده و هانیه کریمی از ستاد اجرایی استان البرز، حمیده ماحوزی (مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر)، محدثه توحیدی، سودابه زیارتی، الهام بهروزی، طوبی شهرستانی، سمانه غریبی، مرجان حسینی، نیلوفر همدانی و فاطمه آذربان از ستاد اجرایی استان بوشهر، فهیمه فلاح و مینو پرستان‌زاده از ستاد اجرایی استان خراسان رضوی و فیروزه باباملکی، مهدیه علیزاده، مژگان هوشمند، ملیحه حاتمیان، آرمیدخت نعمتی و مژده عیدی از ستاد اجرایی استان فارس به همکاری با ستاد برگزاری جشنواره پرداختند. علاوه بر کسانی که به نام آنها اشاره شد 2 زن دیگر نیز با بخش به علاوه فجر این رویداد هنری همکاری داشتند. فهیمه امن‌زاده مدیر مجموعه هنرهای نمایشی باران و فاطمه‌سادات قوامی مدیر تماشاخانه و مدرسه تئاتر سه‌نقطه افرادی بودند که با بخش بعلاوه فجر جشنواره فجر سی و چهارم همکاری داشتند. با این اوصاف در مجموع 56 زن در برگزاری سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر ایفای نقش کردند که تعداد آنها 27 نفر بیشتر از دوره قبل بود.

 

نکته سی و یکم: افزایش تعداد همکاران زن ستاد اجرایی جشنواره

شورای سیاست‌گذاری سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر 12 عضو داشت که مانند دوره‌های قبل در میان آنها نام زنان مشاهده نمی‌شد. افزون بر آن ستاد برگزاری این رویداد هنری از 31 عضو تشکیل شده بود که در میان آنها 3 عضو زن حضور داشتند. این سه نفر ارمغان بهداروند مدیرعامل انجمن هنرهای نمایشی، فهیمه پناه‌آذر مدیر روابط عمومی و ستاد خبری جشنواره و لیلا مینایی مدیر امور اداری این رویداد هنری بودند. در هیات بازبینی آثار این دوره از جشنواره نیز نام 3 زن به چشم می‌خورد. یکی از آنها آزاده گنجه بود که در هیات بازبینی دو بخش از جشنواره یعنی بخش تولیدات تازه تئاتر ایران و بخش مرور نمایش‌های محیطی حضور داشت. گلبرگ ابوترابیان (بخش طرح نمایش‌های محیطی شاخه تولیدات تازه) و افسانه ماهیان (بخش مرور تئاتر ایران) دو عضو دیگر هیات بازبینی آثار جشنواره فجر بیست و پنجم بودند. در هیات داوران این دوره از جشنواره نیز 2 داور زن حضور داشتند. شیرین بزرگمهر (یکی از سه داور بخش پژوهش) و آزاده گنجه (یکی از پنج داور بخش آلترناتیو، تعاملی و دیگرگونه‌های تئاتر بیرونی) دو داور زن بخش‌های رقابتی این رویداد هنری بودند. در برگزاری سی و پنجمین جشنواره تئاتر فجر 50 زن با ستاد اجرایی جشنواره همکاری کردند و نامشان به عنوان همکاران ستاد اجرایی جشنواره به ثبت رسید. سمیرا جنیدی، فرزانه صابری، پری جدی، راضیه محبی و مریم مقدم به عنوان اعضای دبیرخانه جشنواره، فاطمه عزتی‌نژاد به عنوان عضو بخش امور اداری، سمیه عسگری ‌بیوکی، الهام یعقوبی و فاطمه عسگری به عنوان اعضای انجمن هنرهای نمایشی، علیا یزدی، لیلی غفاری و مریم رودبارانی به عنوان اعضای بخش ‌هماهنگی تئاتر استان‌ها، مهناز عبدبهزاد و رقیه وکیلی‌آذر به عنوان اعضای بخش امور بین‌الملل، ندا آل‌طیب، نیلوفر جوانشیر، زهرا سروی، محبوبه شعاعی و عاطفه نوذری به عنوان اعضای بخش روابط عمومی و ستاد خبری، زهرا شایان‌فر، مریم عباس‌پور و آرزو عابدینی به عنوان اعضای بخش روابط عمومی هنرهای نمایشی، شکوفه امینی به عنوان عضو دفتر مدیریت هنرهای نمایشی، عطیه تقوی و مریم شیرزاد به عنوان همکاران مسابقه عکس و پوستر، آرزو افشار، مژگان هاشمی‌ اصل و نگین صادقی‌پور به عنوان اعضای شورای نظارت و ارزشیابی، خیرالنسا نیکو، ندا الماسیان ‌طهرانی، لاله محمودی و لیلا محمودی ‌شرق به عنوان همکاران بخش به‌علاوه فجر، زینب توکلی، سارا صباغی و نسرین مردانی به عنوان اعضای گروه طراحی، شمیس پورشاه‌رضایی، عطیه تقوی، پریسا خضرایی، صدف صدری، پانته‌آ احمدخان، مریم جعفری، سحر بابایی، الهه جعفری و سارینا ترقی به عنوان همکاران داوطلب، لیلا پاشاپور‌، منیر شیخ‌الطایفه و زهرا یاقوتی به عنوان اعضای دبیرخانه هنرهای نمایشی و شیرین رضائیان، شیما تجلی و تعارف آریش به عنوان اعضای انتشارات نمایش همکاران اجرایی این دوره از جشنواره بودند. در بخش همکاران فجر استانی نیز نام 11 زن از 4 استان ایران به چشم می‌خورد. در این بخش حمیده ماحوزی (مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر)، محدثه توحیدی، ناهید ثناگو و گلناز خبرخوش از ستاد اجرایی استان بوشهر، فیروزه باباملکی و فرزانه صالح از ستاد اجرایی استان فارس، شهلا شفیعی، مریم مقدم و مرجان حیدری از ستاد اجرایی استان خوزستان و سحر مشرفی و شیرین نادری مقدم از ستاد اجرایی استان مازندران به همکاری با ستاد برگزاری جشنواره پرداختند. علاوه بر کسانی که به نام آنها اشاره شد 3 زن دیگر نیز با بخش به علاوه فجر این رویداد هنری همکاری داشتند. لیلا مدن‌پور مدیر تئاتر آفتاب، فهیمه امن‌زاده مدیر مجموعه هنرهای نمایشی باران و فاطمه‌سادات قوامی مدیر تماشاخانه و مدرسه تئاتر سه‌نقطه افرادی بودند که با بخش بعلاوه فجر جشنواره فجر سی و پنجم همکاری کردند. به این ترتیب در مجموع 71 زن در برگزاری سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر ایفای نقش کردند که تعداد آنها 15 نفر بیشتر از دوره قبل بود.

 

نکته سی و دوم: رشد مشارکت همکاری زنان با ستاد اجرایی جشنواره

ستاد برگزاری سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر از 24 عضو تشکیل شده بود که در میان آنها نام 2 زن به چشم می‌خورد. ارمغان بهداروند رئیس انجمن هنرهای نمایشی ایران و پریسا مقتدی مدیر بخش مرور تئاتر ایران مسئولان زن این ستاد به شمار می‌رفتند. در این دوره از جشنواره 23 تن از اعضای هیات بازبینی آثار نمایشی را زنان تشکیل داده بودند. مهین صدری، افروز فروزند، مریم کاظمی، مریم معترف، پانته‌آ پناهی‌ها، ماریا حاجیها، افسانه قلی‌زاده، صبا کسمایی، شیما میرحمیدی، ندا نصر، فرشته حبیبی، فریندخت زاهدی، فاطمه فریدونی، نغمه معنوی، شیرین یزدان‌بخش، سمانه زندی‌نژاد، الهام کردا، آزاده شاهمیری، آزاده گنجه، گلرخ نفیسی، نسیم احمدپور، لیلا ارجمند و لیلی رشیدی کسانی بودند که در هیات بازبینی آثار جشنواره فجر بیست و ششم حضور داشتند. در هیات داوران این دوره از جشنواره نیز 8 داور زن به نام‌های شیوا مسعودی، آزاده گنجه، فاطمه رادمنش، فاطمه معتمدآریا، اختر تاجیک، شکوفه هاشمیان، سارا ساسانی و پارسوا باشی حضور داشتند. در برگزاری این رویداد هنری 52 زن با ستاد اجرایی جشنواره همکاری کردند و نامشان به عنوان همکاران ستاد اجرایی ثبت شد. طاهره فرقانی، شبنم کیشانی ‌فراهانی و فرزانه جعفرنیا به عنوان مسئول امور اداری، آزاده میرزایی به عنوان مدیر اجرایی بین‌الملل، شبنم شیرزادی به عنوان مسئول ورکشاپ‌های بین‌الملل، کیمیا خطیب‌زاده به عنوان مسئول رزیدنسی‌های بین‌الملل، شکوه‌ مقیمی، افسون بهشتی و نغمه مهروز به عنوان تولید کنندگان محتوا، نداکوهی به عنوان عضو بخش ارتباطات، صدف بریمانی به عنوان مجری گرافیک، مهتاب شیرانی به عنوان مدیر اجرایی بخش خارج از صحنه، لیلی رشیدی به عنوان مدیر تشریفات بخش خارج از صحنه، میترا سیدی، مارال محمدی، مارال اشکواری، سوده سعدایی، نسیم ناصرزارع، المیرا حمیدی، الهام رحمانی، جیران رئوفی، آزاده محمدیان، سارا رستم‌کلایی، الهام شفیعی، پردیس حسامی، فائزه حسینی، سپیده معصومی، زیبا خادم‌حقیقت، یاسمین حشدری و مهسا کاظمی‌پور به عنوان همکاران جشنواره، پریا علیمردان به عنوان دستیار و برنامه‌ریز بخش عکس، آناهیتا نصیری و فریده براتی به عنوان همکاران بخش عکس، سمیه عسگری بیوکی، فاطمه عسگری بیوکی و ناهیدالسادات میری به عنوان همکاران انجمن هنرهای نمایشی، رقیه وکیلی‌آذر و مهناز عبدبهزاد به عنوان همکاران امور بین‌الملل هنرهای نمایشی، فرزانه صابری، پری جدی، سمیرا جنیدی و فاطمه عزتی‌نژاد به عنوان اعضای دبیرخانه دائمی جشنواره‌ها، شکوفه امینی به عنوان عضو دفتر مدیریت هنرهای نمایشی، علیا یزدی به عنوان مسئول برنامه‌ریزی و برگزاری جشنواره‌های فجر استانی، لیلی غفاری به عنوان مسئول دبیرخانه برگزاری جشنواره‌های فجر استانی، مریم رودبارانی به عنوان کارشناس هماهنگی تئاتر استان‌ها، لیلا مینایی به عنوان مدیر اداری و امور قراردادها، مریم عباس‌پور، زهرا شایان‌فر و آرزو عابدینی به عنوان همکار روابط عمومی هنرهای نمایشی و لیلا پاشاپور، منیر شیخ‌الطایفه و زهرا یاقوتی‌ به عنوان عضو دبیرخانه هنرهای نمایشی جزو همکاران اجرایی این دوره از جشنواره به شمار می‌رفتند. در بخش همکاران فجر استانی نیز نام 9 زن از 5 استان ایران به چشم می‌خورد. در این بخش حمیده ماحوزی (مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر)، ناهید ثناگو و گلناز خبرخوش از ستاد اجرایی استان بوشهر، شهلا شفیعی و اورانوس شرافت از ستاد اجرایی استان خوزستان، سارا شمس و طاهره سلیمانی از ستاد اجرایی استان چهارمحال و بختیاری، مینا سپهوند از ستاد اجرایی استان لرستان و سهیلا میرزاخانی از ستاد اجرایی استان مرکزی به همکاری با ستاد برگزاری جشنواره پرداختند. علاوه بر کسانی که به نام آنها اشاره شد 4 تن دیگر از زنان حاضر در جشنواره نیز با بخش به علاوه فجر این رویداد هنری همکاری داشتند. لیلا مدن‌پور مدیر تئاتر آفتاب، فهیمه امن‌زاده مدیر مجموعه هنرهای نمایشی باران، نیوشا صادقان مدیر داخلی تماشاخانه شانو و ندا شاهرخی مدیر هنری موسسه و تماشاخانه فانوس افرادی بودند که با بخش بعلاوه فجر جشنواره فجر سی و ششم همکاری کردند. با این اوصاف در مجموع 98 زن در برگزاری سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر ایفای نقش کردند که تعداد آنها 27 نفر بیشتر از دوره قبل بود.

 

نکته سی و سوم: کاهش تعداد همکاران زن ستاد اجرایی جشنواره

در سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر برای نخستین بار یک زن به عنوان عضو شورای سیاست‌گذاری جشنواره انتخاب شد. در این دوره از جشنواره مریم معترف یکی از 7 عضو شورای سیاست‌گذاری جشنواره بود. ستاد برگزاری این رویداد هنری نیز از 31 نفر تشکیل شده بود که 3 عضو زن در آن حضور داشتند. ندا هنگامی مدیر بخش به‌علاوه فجر این دوره از جشنواره، سلما سلامتی مدیر بخش نمایشنامه‌نویسی و لیلا مینایی مدیر امور اداری جزو کسانی بودند که در ستاد برگزاری این رویداد هنری حضور داشتند. هیات انتخاب آثار جشنواره فجر سی و هفتم از 21 نفر تشکیل شده بود که 3 عضو زن در آن شرکت داشت. نسیم ادبی (عضو بخش یک مسابقه تئاتر ایران)، رویا تیموریان (عضو بخش دو مسابقه تئاتر ایران) و آزاده گنجه (عضو بخش دیگرگونه‌های اجرایی) از اعضای هیات انتخاب این دوره از جشنواره بودند. در هیات داوران این دوره از جشنواره نیز 5 داور زن یعنی الهام کردا (داور بخش یک مسابقه تئاتر ایران)، گلبرگ ابوترابیان (داور بخش نمایش‌های خیابانی)، شیوا مسعودی (داور بخش دیگرگونه‌های اجرایی)، فریبا متخصص (داور بخش نمایش رادیویی) و ریما رامین‌فر (داور بخش نمایشنامه‌نویسی) حضور داشتند. در برگزاری جشنواره فجر سی و هفتم تعداد 39 زن با ستاد اجرایی جشنواره همکاری کردند و نامشان به عنوان همکاران ستاد اجرایی این رویداد هنری به ثبت رسید. پریسا بهپوری به عنوان مسئول دفتر دبیرخانه جشنواره، طاهره فرقانی و فرزانه جعفرنیا به عنوان مسئول امور اداری، نکیسا راستین، زهرا شایان‌فر، نرگس کیانی، آتنا کوچکی و ندا کوهی به عنوان همکاران جشنواره، مهناز عبدبهزاد به عنوان کارشناس ارشد امور بین‌الملل، رقیه وکیلی‌آذر به عنوان کارشناس امور بین‌الملل، سحر ابراهیمی‌مهر به عنوان دستیار هماهنگی بین‌المللی، شادی آزموده به عنوان متصدی امور تشریفات، فرزانه صابری، پری جدی، فاطمه عزتی‌نژاد و مریم مقدم به عنوان اعضای دبیرخانه دائمی جشنواره‌ها، مریم قهرمانی‌زاده و حدیثه مقدم به عنوان عکاس، لیلی غفاری و مریم رودبارانی به عنوان همکاران هماهنگی آثار برگزیده جشنواره‌های استانی، رها جهان‌شاهی و نیلوفر دهار به عنوان همکاران بخش به‌علاوه فجر، گلناز آغاز به عنوان عضو دفتر مدیریت هنرهای نمایشی، زهرا روشن‌ضمیر به عنوان یکی از همکاران اجرایی نمایشگاه اسناد چهل سالگی انقلاب اسلامی، سمیه عسگری ‌بیوکی، الهام یعقوبی، فاطمه عسگری ‌بیوکی و ناهیدالسادات میری به عنوان اعضای انجمن هنرهای نمایشی، تارا رفیعی‌پور، نازنین حسنی، مهرآذین کرمی و کاتیا خسرویان به عنوان همکاران بخش نمایشنامه‌نویسی، مریم عباس‌پور و آرزو عابدینی به عنوان اعضای بخش روابط عمومی هنرهای نمایشی، لیلا پاشاپور‌، منیر شیخ‌الطایفه و زهرا یاقوتی به عنوان اعضای دبیرخانه هنرهای نمایشی و شیرین رضائیان و شیما تجلی به عنوان اعضای انتشارات هنرهای نمایشی جزو همکاران اجرایی این دوره از جشنواره به شمار می‌رفتند. در بخش همکاران فجر استانی نیز نام 13 زن از 6 استان و منطقه ایران به چشم می‌خورد. در این بخش بهناز عظیمی، پروین بهرامی و مهسا رنجبر از ستاد اجرایی استان اردبیل، مریم عسکرپور، آمنه پورحسینی و سهیلا رهگشا از ستاد اجرایی منطقه آزاد اروند، آمنه طاهرزاده و طاهره سلیمانی از ستاد اجرایی چهارمحال و بختیاری، وجیهه یعقوبی، نرگس سالارزهی، زهرا رضایی، مینا عبداللهی و زهرا برازنده از ستاد اجرایی استان سیستان و بلوچستان، ظهرا طیوری از ستاد اجرایی استان کرمانشاه و ریحانه خواجه‌منصوری‌نیا از ستاد اجرایی استان یزد به همکاری با ستاد برگزاری جشنواره پرداختند. علاوه بر کسانی که به نام آنها اشاره شد 7 تن دیگر از زنان حاضر در جشنواره نیز با بخش به علاوه فجر این رویداد هنری همکاری داشتند. طهوراسادات نبیان مدیر اجرایی تماشاخانه مشایخی، رزیتا اسکویی مدیر داخلی تماشاخانه دیوار چهارم، نیوشا صادقان مدیر داخلی تماشاخانه شانو، ندا کاوندی مسئول روابط عمومی عمارت نمایش نوفل لوشاتو، ریحانه رنجبر مدیر آموزش و پلاتو و مینو سیدجلالی مشاور مالی تئاتر مستقل تهران و مهشید فقهایی مشاور اجرایی تماشاخانه ایران تماشا افرادی بودند که با بخش به‌علاوه فجر جشنواره فجر سی و هفتم همکاری کردند. با این اوصاف در مجموع 71 زن در برگزاری سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر ایفای نقش کردند که تعداد آنها 27 نفر کمتر از دوره قبل بود.

 

نکته سی و چهارم: مشارکت شش زن در برگزاری جشنواره

بر اساس اطلاعات موجود شورای سیاست‌گذاری سی و هشتمین جشنواره تئاتر فجر 3 عضو داشت که تمام آنها مرد بودند و در میان اعضای این شورا نام هیچ زنی مشاهده نمی‌شد. ستاد برگزاری این دوره از جشنواره نیز از 23 عضو تشکیل شده بود که 2 نفر از آنها یعنی مژگان وکیلی و لیلا مینایی زن بودند. همچنین هیات انتخاب آثار این رویداد هنری 9 عضو را در دل خود جای داده بود که فریبا متخصص (عضو هیات انتخاب بخش رادیو تئاتر) تنها عضو زن آن به شمار می‌رفت. در هیات داوران این دوره از جشنواره 24 نفر حضور داشتند که سپیده نظری‌پور (داور بخش به‌علاوه فجر) و نسیم احمدپور و نرگس هاشم‌پور (داوران بخش دیگرگونه‌های اجرایی) 3 داور زن آن به شمار می‌رفتند. در میان مدیران بخش‌های مختلف جشنواره فجر سی و هشتم که تعدادشان 5 نفر بود نیز هیچ مدیر زنی حضور نداشت. به این ترتیب بر اساس آمار و ارقام موجود که به آن اشاره شد، می‌توان گفت که تعداد زنان مشارکت کننده در برگزاری سی و هشتمین جشنواره تئاتر فجر 6 نفر بود.

 

نکته سی و پنجم: عدم تاثیر شیوع ویروس کرونا بر میزان مشارکت زنان

با توجه به آمار موجود مریم معترف تنها زن حاضر در شورای سیاست‌گذاری 5 نفره سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر بود. در ستاد برگزاری این دوره از جشنواره نیز 25 نفر عضویت داشتند که لیلا مینایی و رکسانا قهقرایی 2 عضو زن حاضر در آن به شمار می‌رفتند. هیات انتخاب آثار جشنواره فجر سی و نهم تعداد 21 عضو را کنار یکدیگر گرد آورده بود که الهه پورجمشید (عضو هیات انتخاب بخش نمایش‌های خیابانی) و شیوا مسعودی (عضو هیات انتخاب بخش نمایش‌های صحنه‌ای) 2 عضو زن حاضر در آن به شمار می‌رفتند. هیات داوران این دوره از جشنواره نیز 23 نفر عضو داشت که نسیم ادبی (داور بخش رادیو تئاتر)، آزاده گنجه (داور بخش دیگرگونه‌های اجرایی) و گلبرگ ابوترابیان (داور بخش نمایش‌های خیابانی) 3 داور زن آن بودند. به این ترتیب با توجه به آمار و ارقام موجود که به آن اشاره شد، می‌توان گفت که تعداد زنان مشارکت کننده در برگزاری سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر 8 نفر بود. در مجموع برگزاری این دوره از جشنواره زیر سایه شیوع ویروس کرونا تاثیر چندانی بر میزان مشارکت و همکاری زنان نداشت.

 

نکته سی و ششم: حضور زنان در تمام بخش‌های جشنواره

شباهت شورای سیاست‌گذاری چهلمین جشنواره تئاتر فجر به دوره قبل این است که در این دوره نیز مانند دوره پیشین 5 نفر عضویت دارند و مریم معترف تنها زن حاضر در شورا است. هیات انتخاب تمام نمایش‌های صحنه‌ای این دوره از جشنواره نیز 26 عضو دارد که در میان آنها نام 4 زن به چشم می‌خورد. ساناز بیان (نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر)، شیوا مسعودی (کارگردان، پژوهشگر و مدرس دانشگاه)، نوشین تبریزی (نویسنده، کارگردان و بازیگر تئاتر) و نادیا فرجی (بازیگر و مدرس تئاتر) زنانی هستند که در جشنواره فجر 1400 بر روند انتخاب آثار نمایشی صحنه‌ای نظارت دارند. همچنین بنابر اخباری که تا لحظه نگارش متن پیش رو منتشر شده است، فاطمه رادمنش یکی از اعضای زن حاضر در هیات داوران جشنواره فجر 40 خواهد بود و آثار بخش نمایش‌های خیابانی چهلمین جشنواره تئاتر فجر را قضاوت خواهد کرد. به این ترتیب تا اینجای کار حداقل 6 زن در برگزاری جشنواره فجر 1400 مشارکت دارند که مسلما تعداد آنها در پایان این رویداد هنری بسیار بیشتر از رقم مذکور خواهد بود.

 

نکته سی و هفتم: تعداد کل زنانی که در برگزاری جشنواره تئاتر فجر مشارکت داشته‌اند

بر اساس آمار و اطلاعاتی که در تهیه این مطلب به آن استناد شده است، در طول چهل سالی که از عمر جشنواره تئاتر فجر می‌گذرد، در مجموع 543 زن در برگزاری دوره‌های مختلف این رویداد هنری مشارکت و همکاری کرده‌اند. این زنان در شورای سیاست‌گذاری، ستاد اجرایی و هیات انتخاب (هیات بازخوانی متون نمایشی، هیات بازبینی آثار و هیات داوران) جشنواره تئاتر فجر حضور داشته‌اند یا به همکاری با برگزار کنندگان این رویداد هنری پرداخته‌اند و نامشان در ردیف همکاران ستاد اجرایی جشنواره قرار گرفته‌ است. در توضیح رقم یاد شده باید گفت که این عدد بر مبنای حضور منحصر به فرد زنان در هر دوره (و نه تمام دوره‌ها) به دست آمده است و منظور از 543 نفر 543 زن منحصر به فرد نیست. به بیان دیگر برخی از زنان در بعضی از دوره‌های جشنواره تئاتر فجر نقش‌های متعددی را در بخش‌های گوناگون این رویداد هنری بر عهده داشته‌اند که حضور آنها در آن دوره‌ها تنها یک بار مورد محاسبه قرار گرفته است. با این حال حضور آنان در دوره‌های بعدی جشنواره فجر به عنوان یک حضور مجزا از دوره‌های قبل در نظر گرفته شده و از رقم کلی تعداد مشارکت زنان در طول چهل سال کسر نشده است. به عنوان مثال مریم معترف در بیست و ششمین دوره‌ از جشنواره تئاتر فجر هم در هیات بازخوانی متون نمایشی و هم در هیات بازبینی آثار جشنواره حضور داشت. حضور او در محاسبه میزان مشارکت زنان این دوره تنها یک بار لحاظ شده است. با این حال او در بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر نیز در هیات بازبینی متون نمایشی حضور داشت. اما حضور او در این دوره یک حضور مجزا از دوره قبل در نظر گرفته شده و از رقم کلی میزان مشارکت زنان در دوره‌های چهلگانه جشنواره کسر نشده است. این مثال را در مورد سایر زنانی که در دوره‌های مختلف جشنواره تئاتر فجر حضور فعالی داشته‌اند نیز می‌توان مطرح کرد.

 

نکته سی و هشتم: بیشترین میزان مشارکت زنان در جشنواره

بر اساس آمار و اطلاعات موجود، در طول چهل دوره برگزار شده از جشنواره تئاتر فجر دوره سی و ششم این رویداد هنری شاهد بیشترین میزان مشارکت زنان در طول تمام ادوار جشنواره بوده است. در برگزاری سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر 98 زن همکاری و مشارکت داشتند که این رقم از تمام دوره‌های پیش و پس از خود بیشتر است.

 

نکته سی و نهم: بیشترین میزان مشارکت زنان در هیات انتخاب جشنواره

بیشترین میزان مشارکت زنان در هیات انتخاب آثار (هیات بازخوانی متون نمایشی، هیات بازبینی آثار و هیات داوران) جشنواره تئاتر فجر در طول تمام ادوار این رویداد هنری نیز در سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر رقم خورد. در این دوره از جشنواره 31 تن از اعضای هیات انتخاب آثار نمایشی زن بودند. به بیان دقیق‌تر در جشنواره فجر سی و ششم 23 کرسی عضویت از هیات بازبینی متون نمایشی و 8 کرسی داوری از هیات داوران جشنواره در اختیار بانوان قرار داشت.

 

نکته چهلم: بیشترین میزان مشارکت زنان در ستاد برگزاری و اجرایی جشنواره

اگر بخواهیم بر اساس آمار و اطلاعات موجود دوره‌ای از جشنواره تئاتر فجر را نام ببریم که مجموع تعداد زنان در شورای سیاست‌گذاری، ستاد برگزاری و ستاد اجرایی آن بیش از سایر دوره‌ها بوده است، بار دیگر باید از سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر سخن به میان آوریم. اگرچه شورای سیاست‌گذاری این دوره از جشنواره میزبان هیچ زنی نبود، اما در برگزاری این رویداد هنری 67 زن به لحاظ اجرایی ایفای نقش کردند. از میان این زنان 52 نفر به عنوان همکاران ستاد اجرایی جشنواره نقش‌آفرینی نمودند، 4 نفر به همکاری با بخش به‌علاوه فجر پرداختند و 9 نفر (از پنج استان ایران) نیز به عنوان همکاران فجر استانی ایفای نقش کردند. با این اوصاف می‌توان سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر را از نظر میزان مشارکت زنان در برگزاری این رویداد هنری پربارترین دوره در تمام ادوار چهلگانه نامید و آن را بهترین دوره برای زنان جشنواره فجر نامید.

 

منابع:

کتاب تاریخچه جشنواره بین المللی تئاتر فجر. پژوهش و نگارش تقی اکبرزاده. تهران: انتشارات نمایش، 1399

آرشیو ادوار سایت جامع جشنواره بین المللی تئاتر فجر

سایت ایران تئاتر