ضرورت بازنگری در سیاستگذاری‌های فرهنگی
باید به اهل هنر اعتماد کرد

به گزارش ایران تئاتر، آیین رونمایی از کتاب مجموعه نمایشنامه «بدرود سردار» و روایت تصویری تاریخ شفاهی تئاتر دفاع مقدس «گزارش واقعه» در فرهنگسرای شفق با حضور مدیر هنر‌های نمایشی سازمان فرهنگی، ورزشی و اجتماعی شهرداری تهران، معاون فرهنگی هنری این سازمان، شهرام کرمی مدیر فرهنگی منطقه ۵، سعید اسدی مدیر دفتر پژوهش‌، آموزش و انتشارات نمایش اداره کل هنرهای نمایشی، رضا صمدپور، امیر حسین شفیعی، فتحی مدیر فرهنگی هنری منطقه۶ و جمعی از هنرمندان برگزار شد.

در ابتدای این مراسم سمیعی معاون هنری سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران با تبریک فرارسیدن دهه مبارک فجر، گفت: این رویداد هنری ویژه، وسیع‌تر از آن چیزی است که ما تصور می‌کنیم. زندگی پربرکت شهدا بعد از شهادتشان به نوعی شروع می‌شود و تداوم می‌یابد و بر این اساس بستر‌های فرهنگی و هنری و رسانه‌ای تازه فعال می‌شوند و محدود به دوره زندگی طبیعی این بزرگواران نخواهد بود و بعدا نما‌های دیگری هم از آنان آشکار می‌شود.

سمیعی ادامه داد: به عبارتی نمایشنامه و داستان‌های روایت‌گونه بار سنگین تبیین، پالایش و رصد بخش مهمی از اتفاقات مهم جامعه را بر ‌عهده دارد. هنر‌های نمایشی تمام‌قد آماده است که این جریان داستانی را شروع ‌کند و آن را به عرصه کاربردی برساند. ‌

در ادامه این مراسم سعید اسدی مدیر دفتر پژوهش، آموزش و انتشارات اداره‌کل هنر‌های نمایشی با اشاره به اینکه این اتفاق «گزارش واقعه» یک رویداد خوب و مهم است، گفت: با توجه به شناختی که از این اتفاق پیدا کرده‌ام فکر می‌کنم رخداد خوبی است و به این فکر کردم که خود این عنوان هم عنوان مهمی است. در زبان فارسی «گزارش» به چه معنایی می‌تواند باشد و خود این موضوع یک مسیر تعیین‌کننده را برای بحث باز می‌کند.

اسدی ادامه داد: کلمه «گزاردن» در فارسی هم به معنای بیان کردن و هم به معنای تفسیر کردن است و هم در گویش معمول و روزمره ما این وجه بیانگرانه گزارش به وجه توصیفی تغییر پیدا کرده، در صورتی که به نظر می‌آید که خود رخداد تئاتر می‌تواند حامی این مفهوم و معنای عمیق باشد.

او افزود: این پروژه باید گزارشی باشد مبنی بر اینکه تئاتر می‌تواند از یک واقعه بسیار پر اهمیت به تاریخ بدهد به صورتی که این واقعه به هیچ طریقی از زندگی ما خارج نخواهد شد. تمام چیز‌هایی که امروز وجود دارند از مجرا‌های تاریخی عبور کرده‌اند و تاثیرات خود را ‌گذاشته‌اند. این رخداد، واقعه و گزارش پراهمیتی است در مورد ایام و دورانی که با توجه به سپری شدن سال‌های بسیار از آن دوران، در فضای متفاوتی نسبت به آن قرار گرفته‌ایم.

اسدی در ادامه اظهار داشت: به‌هرحال در مورد تئاتر جنگ و تئاتری که مربوط به حوزه جنگ می‌شود، که یک زمانی موسوم بود به تئاتر دفاع مقدس و نام تئاتر مقاومت را رویش گذاشتند، مسئله‌ای که ما امروز با آن مواجه هستیم یک افول یا بدون تعارف یک بن‌بست است و در این گزارش واقعه می‌توان طنین این هشدار یا اعلام بن‌بست را شنید. جدا از سیاست‌گذاری و حمایت‌ها به نظر می‌آید آنچه در این میان فراموش شده برقراری یک نسبت ویژه بین هنرمندان و آن واقعه است که متاسفانه در سال‌های گذشته نهاد‌ها و سازمان‌ها و رسانه‌هایی که بیشتر به این موضوع تعلق داشتند یا نهاد‌هایی که خود را متولی این عرصه می‌دانستند متاسفانه خودشان را صاحب این رویداد می‌دانستند که باید بگویم اصلا اینطور نیست و این رویداد متعلق به تمام ملت ایران است. این حس تصاحبی که به واقعه وجود دارد سرایت پیدا کرده به بیشتر زمینه‌های هنری حتی روایتگری داستانی، حتی در هنر‌های تجسمی هم یک محدوده‌ محصور ایجاد شده که بیشتر از اینکه بخواهد بالنده و پویا باشد و روبه جلو حرکت کند، مدام تشویق به بازتولید نوعی خاص از نگاه و زیبایی‌شناسی محدود شد.

او عنوان کرد: تصویر و تصوری که از این واقعه داریم بسیار متنوع است و می تواند محل استخراج هزاران اثر هنری شود. متاسفانه شرایط امتناع برای پویایی این گونه تئاتری باعث محصور شدن در چارچوبی خاص یا حصاری شده است که خروجی آن نوعی از گرایش و مرز‌های نشانه‌شناسی و مفهومی خاص است؛ طوری که وقتی به رویداد‌های جشنواره‌ای این مسئله هم نگاه می‌کنیم این قضیه را کاملا می‌بینیم.

شهرام کرمی نیز در این مراسم با اشاره به اینکه سال‌هاست مدیریت‌های نابجا و غیراصولی و غیرتخصصی باعث از بین رفتن جایگاه اصلی هنر به‌خصوص تئاتر در شهرستان‌ها شده است، گفت: در استان‌ها هم شاهد وجود چندگانگی‌ها و چندسویی‌ها هستیم و هنرمندان تئاتر در کش و قوس تعطیلی‌های فراوان کرونایی دچار چالش‌های دیگری نظیر چند‌دستگی در انجمن و ایجاد فضا‌های سنگین بین اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌ها شده‌اند.

او افزود: در دنیای حاضر که قهرمانان پوشالی می‌سازند، ما اینجا خیلی کم‌کاری کرده‌ایم. گاهی اوقات در یک قالب خاص نمی‌توانیم قهرمانی را درست جا بیندازیم. برای قهرمان ملی ساختن هم باید یک رویکرد مستمر داشته باشیم‌. نظرمان این نباشد که یک محتوایی بسازیم و یک‌سری وجوه کمی از آن قهرمان بسازیم و بخواهیم راهکاری باشد برای معرفی به نسل بعدی. ما به نوبه خودمان بخشی از این رویداد هستیم.

کرمی ادامه داد: با این حرکت خوبی که سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و دوست خوبم آقای عطایی آغاز و مسابقه‌ای را برگزار کرد، خوشبختانه قشر جوان هم استقبال کردند و چقدر خوب است که ‌این کار‌ها منتشر می‌شوند. بهترین آثار ما در جایی خلق شدند که برنامه‌ریزی و انجام کار مبتنی بر نگاه و رویکرد کارمندی نبوده و  همه‌اش خواست هنرمندان بوده است. جامعه هنری قابل اعتماد است و اگه اعتماد کنیم نتیجه می‌تواند نتیجه فاخری باشد. این اتفاق چاپ آثار قدم اول است و امیدوارم تکرار شود.

شهرام کرمی در خصوص تاریخ شفاهی تئاتر مقاومت یا دفاع مقدس اظهار داشت: آثار مختلفی در زمینه مقاومت خلق شده و نمی‌توانیم از دوره تاریخی جنگ تحمیلی فاصله بگیریم. جنگ تحمیلی به هر حال دوره‌ای اثرگذار از تاریخ این آب و خاک است. هم نگرش فکری و هم نگرش فردی را در جامعه تعریف کرده و به تناسب آن آثار هنری زیادی در این زمینه تولید شده است.

وی ادامه داد: تاریخ مکتوب همیشه به کلیات توجه می‌کند و تاریخ شفاهی نیز جزئیات را تشریح می‌کند. به هر حال ۴۳ سال از انقلاب می‌گذرد. من نسل اول انقلاب هستم، نسل دو و سه انقلاب هم شکل گرفته و طبیعی است که از این دوره تاریخی فاصله بگیریم و هیچ چیز غیر از هنر نمی‌تواند آن دوره تاریخی را یادآوری کند. هنر ابزار نیست هنر یک مرحله آفرینش‌گری خلاقانه است؛ این نگاه را اگر به هنر داشته باشیم می‌تونیم آثار فاخری تولید کنیم. امیدوارم این حرکت تداوم داشته باشد و بتوانیم به نتایج خوبی برسیم. گاهی اوقات هنر می‌تواند ابزاری در اختیار یک گروه یا تفکر باشد. وقتی آثار هنری با این موضوع خلق ‌شود باعث جذب مخاطب خواهد شد؛ باید پرسید که آیا این اثر می‌تواند به مخاطب جنبه‌های دیگری را نشان بدهد؟ و آیا این نوع آثار می‌تواند یک واقعیت تاریخی را انکار بکند؟ این همان خطری است که در فضای فرهنگی هنری باید به آن توجه شود. متولیان فرهنگی و هنری باید در حوزه هنر بستری را همانند سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برای نشر این آثار ایجاد کنند.