ارتقای رادیو‌تئاتر در جشنواره تئاتر فجر

 ستاد جشنواره چهلم تئاتر فجر در تشریح اهمیت این بخش و تاثیر جشنواره بر این گونه نو  گفت‌وگویی با چند تن از کارگردانانِ آثار راه یافته به جشنواره انجام داده  که در ادامه می‌خوانید.

استمرار جشنواره باعث اتفاقی نو در زمینه «رادیوتئاتر» می‌شود

آرش جمال‌الدینی کارگردان نمایش «سووشون» از استان فارس (شیراز)  که در بخش رادیو تئاتر جشنواره حاضر است گفت: این هشتمین کارم است که در  بخش «رادیوتئاتر» جشنواره تئاتر فجر اجرا می‌شود که در یک دوره حتی با سه اثر شرکت داشتیم.

او درباره تاثیر برگزاری تئاتر فجر بر شناساندن این هنر به مخاطبان گفت: برگزاری این بخش در جشنواره نه تنها برای مخاطبان بلکه برای سازندگان هم موثر است، به طور مثال سال اول که در این بخش حاضر شدیم خود ما هم به عنوان تولیدکننده، شاید شناخت دقیقی از رادیوتئاتر نداشتیم و بیشتر نمایشی رادیویی را اجرا کردیم. به مرور متوجه نگاه کسانی که اتسمفر رادیوتئاتر را پدید آوردند شدیم. اینکه در اجرای نمایشنامه برای این بخش، باید شمایی از وضعیت میزانسن برای مخاطب ایجاد شود. مخاطب باید فضاسازی را ببیند و تصویری کردن نمایشنامه را متوجه بشود، چرا که اثری که در این بخش اجرا می‌شود؛ نه تئاتر است نه رادیو!

این کارگردان در ادامه گفت:  شاید «رادیو‌تئاتر» در ایران،  هنری نوپاست؛ اما برای ما که تجربه شرکت در این بخش از جشنواره را داشتیم شیرینی خودش را دارد. اینکه در طراحی  دو حوزه را تلفیق کنید، گزاره‌ها و جواب‌هایی که از مخاطبین گرفتیم و متوجه شدیم کارکردی را که می‌خواستیم داشته است. در آثارمان از سایه و نور استفاده کردیم و تجربه‌های جدیدی به دست آوردیم.

 اگر در بین هنرمندان رادیو و تئاتر، تعامل بیشتر شود؛ این اتفاق نوید رویدادی (تئاتری رادیویی) را  در این بخش می‌دهد که با استمرار این حوزه در جشنواره میسر است.

جشنواره بهترین فضا برای پیوند بین رادیو و تئاتر است

محمد رادمهر که با نمایش «معمای شام» از شهرستان اصفهان در بخش رادیو- تئاتر جشنواره پذیرفته شده است درباره تاثیر برگزاری جشنواره در اشاعه این هنر گفت: در واقع من در جشنواره‌های پیشین تئاتر فجر با بخش رادیوتئاتر آشنا شدم. جشنواره تئاتر فجر بزرگترین فستیوال تئاتر ایران است و در واقع بهترین فضا برای پیوند میان عرصه تئاتر و رادیو همین جشنواره است. جشنواره تئاتر فجر می‌تواند میدانگاهی برای پیوند میان هنر تئاتر و رادیو باشد.

او در ادامه افزود: رادیوتئاتر می‌تواند ثابت کندکه این هنر با تولید پادکست فرق دارد. تولیدات رادیویی را از شکل مرسوم درمی‌آورد، مردم تولیدات رادیویی را می‌بینند و این در قالب جشنواره می‌تواند اتفاق بیافتد.

این کارگردان با اشاره به اجرای نمایشش درشهر اصفهان گفت: در حال حاضر ما اجرای عمومی این رادیوتئاتر را در اصفهان داریم و مردم با توجه به این‌که مقوله خیلی آشنایی نیست از این اثر استقبال کرده‌اند.

هربار در جشنواره به تجربه‌هایی جدید دست می‌یابیم

مبین بوی افراز کارگردان نمایش «حدیث بی‌قراری لیلا» از استان مازندران (بابلسر) گفت: رادیوتئاتر یک هنر تلفیقی است؛ ترکیبی از رادیو و تئاتر. هم به جنبه تئاتری  و هم جنبه رادیویی آن پرداخته می‌شود که این برای دوست‌داران هر دو هنر مفید و جذاب است.

او درباره تجربه خود در این حوزه گفت: تا کنون پنج دوره در بخش «رادیوتئاتر» جشنواره شرکت داشته‌ام. به نظرم تعریف متقن و کاملی درباره آن وجود ندارد. فکر می‌کنم این مقوله اولین بار توسط نادر برهانی مرند وارد ایران شد. بار اول که با میکروفون نمایش را اجرا کردیم، به خلاقیت‌هایی دست پیدا کردیم و هر بار در تجربه‌های بعد از آن، اتفاق جدیدی رقم می‌خورد. بنابراین برگزاری هر ساله این بخش در جشنواره می‌تواند تجربه‌ و خلاقیت‌های جدیدی را برای تولیدکنندگان فراهم کند؛ اینکه بتوانیم اثری تولید کنیم که به معنای واقعی هم تئاتری باشد، هم رادیویی. برای مخاطبان هم عنوان رادیوتئاتر جذاب است و علاقه‌مندان به هر دو هنر را به سمت خود جذب می‌کند.

برگزاری کارگاه‌های آموزشی در طول جشنواره لازم است

سولماز ملکی کارگردان نمایش «راه‌‌‌بندان» که از استان اردبیل در جشنواره حضور دارد گفت: خوشبختانه جشنواره تئاتر فجر با برگزاری بخش رادیوتئاتر جایگاه خوبی را برای  این نوع نمایش‌ها باز کرده است.  رادیوتئاتر در زمره دیگرگونه‌های اجرایی قرار دارد و اختصاص یک بخش به آن می‌تواند در شناساندن به مخاطبان موثر باشد.

او که برای سومین بار در این بخش شرکت کرده است، درباره تاثیر برگزاری این بخش برای تولیدکنندگان این آثار افزود: باید به زبان مشترکی درباره رادیو تئاتر برسیم. تعاریف متفاوت است و اگر مشترک باشد، بهتر پیام را به مخاطب انتقال می‌دهد. این نمایش‌ها در واقع عرصه‌ای برای خیال‌انگیزی است. مخاطب صحنه را به کمک صدا، تصویرسازی می‌کند که این می‌تواند برایش خیلی جذاب باشد.

ویژگی رادیوتئاتر این است که در اجرای آن حد وسطی هست بین رادیو و تئاتر، مثل پشت صحنه نمایش رادیویی است که میزانسن تکمیل‌کننده آن است و باید بدانیم میزان صحنه‌ای بودن و رادیویی بودن آن به چه اندازه باشد. نویسنده این نمایش‌ها باید تکلیف خود را مشخص کند و بداند این نمایش را دارد برای رادیو‌تئاتر می‌نویسد.

او در ادامه به لزوم برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای تولیدکنندگان این آثار اشاره کرد و گفت: برگزاری کارگاه‌های آموزشی در طول جشنواره لازم است و در واقع تعریف مشترکی را به سازندگان آن می‌دهد. تا کنون کارگاهی در زمین رادیوتئاتر در  جشنواره برگزار نشده است و ما برای تولید این آثار بر اساس مواردی که در بیانیه هیئت داوران آمده بود، عمل کرده‌ایم.