نگاهی به اهمیت کانون های دینی و مردمی
چرا باید در مسجد از هنر تئاتر حرف بزنیم؟
ایران تئاتر- حجت‌الله ناظری *: هنری که در مسجد شکل می‌گیرد هنری مسئول در برابر مردم و انقلاب اسلامی است. همچنین منعکس کننده ظرفیت های مغفول مانده انقلاب است زیرا بر اساس عدالت‌خواهی، خیرخواهی و موازین شرع شکل می‌گیرد که همه این موارد به واسطه یک مکان دینی و مذهبی بنام مسجد شکل گرفته است.
در واقع مسجد از مهم ترین نهادهای اجتماعی در گذشته بوده و کارکردهای چندگانه داشته است. امروزه مسجد در بین مردم به محلی تبدیل شده است که فقط به منظور انجام فریضه دینی نماز به آنجا مراجعه کنند که جای تأمل دارد.
رویکرد تئاتر مسجدی استفاده از ظرفیت مغفول مانده مساجد در دخالت و سازماندهی سایر امور مسلمین باشد فلذا با این نگاه مسجد جایگاهی است که می‌تواند رابطه متقابل معناداری بین عوامل تئاتر و رکن اصلی تئاتر یعنی تماشاگر ایجاد نماید.
حوزه هنری به عنوان اولین و یکی از اصلی ترین متولیان تئاتر دینی و انقلابی باید به دنبال تماشاگران و مخاطب خاص خود باشد.
مسجد به عنوان رکن اجرای تئاتر (مکان) می‌تواند مخاطبانی در اختیار تئاترهایی با موضوعات انقلابی و اخلاقی قرار دهد که با ذائقه تماشاگرانش هم‌خوانی داشته باشد.
از طرفی ذائقه تماشاگران مسجدی اجازه اجرای هر موضوعی را در مسجد توسط گروه های تئاتری نمی‌دهد. این رابطه دو طرفه منجر به تولید متون نمایشی متناسب با ذائقه تماشاگران مسجدی خواهد شد و نتیجه اش هم رشد تئاتر مسجدی خواهد بود.
همچنین ظرفیت نذر فرهنگی بسیار مهم است. به نظر شما کسانی که برای پیشبرد اهداف دینی و انقلابی خود غذای نذری می‌دهند با آشنایی با فضای نذر فرهنگی و قدرت تأثیرگذاری کارهای فرهنگی در بین مردم به این کار روی نمی‌آورند؟
مهم فرهنگ سازی و ایجاد ساز و کار و فهم مسئله است
تولید تئاتر در مساجد اگر به یک جریان مستمر تبدیل شود می‌تواند همه این قابلیت‌های فرهنگی را ایجاد کرده و پیشرو در ایجاد ساز و کارهای هنری در مساجد باشد. گستردگی این معنا و مفهوم به قدری است که اگر ما فقط در یک صدم مساجد کشور اجرای نمایش داشته باشیم یعنی در سال می‌توانیم حداقل 800 نمایش و اگر هر نمایش فقط 10 اجرا در 10 مسجد داشته باشد تا بیش از 80 هزار اجرای تئاتر در محل کشور اتفاق می‌افتد. این مقدار اجرا در این سطح گسترده فقط یک صدم از ظرفیت موجود است.
آیا تئاتر مناسب اجرا در مساجد همان تئاتری است که در صحنه اجرا می‌شود؟
در گذر زمان گونه ها و سبک‌های مختلف اجرایی بوجود آمده است. یرژی مارین گروتوفسکی مبدأ تئاتر بی چیز بود سبک اجرا در مساجد نیز می‌تواند بسیار نزدیک به این گونه اجرایی باشد هرچند که مقتضات فرهنگی و زیست بومی هر منطقه از کشورمان طراحی خاص آن منطقه در اجرا را می‌طلبد. مهم انتقال درست مفهوم به وسیله یک قالب تأثیرگذار هنری یعنی تئاتر است.
اگر ما به دنبال رشد تئاتر بچه های مسجد مستقیم نباید از نوآوری و ایجاد گونه‌ای جدید به نام تئاتر مسجدی بترسیم. در واقع زندگی پرشتاب و پرنقش امروز شاخصه های خاص خود را دارد پس اگر ما دنبال یکی از خصوصیات ویژه اجرای تئاتر در مساجد می‌گردیم حتما باید به زمان کوتاه این‌گونه اجرایی فکر کنیم زیرا تماشاگران و مخاطبان مسجدی مدت زیادی در مسجد حضور ندارند و ما متناسب با این زمان باید اجرایمان را طراحی نماییم.
با توجه به رویکرد جدید و توجه ویژه تر به بوم گرایی و نقش فرهنگ بومی در فضای فرهنگی کشورمان تئاتر بچه های مسجد متناسب با ضروریات زمانه خود شکل گرفته جایگاه نمایش در میان عامه مردم به عنوان یک گونه از هنرهای اثربخش در مکانی مقدس دینی به نام مسجد بسیار جذاب و کاربردی بود.
*حجت‌الله ناظری- عضو شورای سیاست‌گذاری تئاتر مردمی بچه‌های مسجد
