نگاه ما به تئاتر عروسکی نگاهی مستقل نیست
سیاه مشق کردن و الگو برداشتن نویسنده به هیچ وجه بد نیست. نقاشان با افتخار الگوبرداری می‌کنند. اما ما از آن پرهیز می‌کنیم.به یاد داشته باشید هیچ خلاقیتی در روز اول خود را نشان نمی‌دهد.
نخستین نشست تخصصی راهبردهای نمایشنامه‌نویسی عروسکی 10 اسفند ماه با حضور محمد چرم‌شیر، ایوب آقاخانی و شادی پورمهدی در تالار قشقایی مجموعه تئاترشهر برگزار شد.
به گزارش سایت ایران تئاتر، در آغاز این نشست محمد چرم‌شیر بدیهی انگاری مسائل را موجب سهل انگاری و گسترش سوءتفاهم بین هنرمندان دانست و گفت:«در دوره‌ای از تاریخ تئاتر نمایشنامه‌های عروسکی تنها بر جنبه‌های آموزشی متمرکز شدند و رئالیزم آموزشی آن قدر مورد توجه قرار گرفت که تخیل از میان رفت. بنابراین نیاز به نگاه به گذشته احساس نمی‌‌شد.»
وی ادامه داد:«در تئاتر عروسکی آن قدر درباره کلیات صحبت می‌کنیم که نیازی به آموزش نمی‌بینیم و این نوعی انتحار به شمار می‌رود زیرا در این شکل یا فرسوده می‌شویم یا در تاریکی سردرگم خواهیم شد و در صورت دیگر نیز مکانیزم دفاعی اختیار می‌کنیم و تصور می‌کنیم جهان در برابرمان هیچ است.»
چرم‌شیر در بخش دیگر صحبت‌هایش با پرداختن به کارگردانی نمایش عروسکی براساس یک متن غیر عروسکی توضیح داد:«گاه کارگردان در متن غیر عروسکی ویژگی خاص می‌بیند که می‌تواند آن را برای نمایش عروسکی طراحی کند و گاه هم نمایشنامه‌نویس هنگام نگارش نمایش عروسکی به نوعی طراحی می‌کند و به عناصر ساخت و ساز نمایش عروسکی نزدیک می‌شود. این نمایش در قیاس با دیگر گونه‌های نمایش مکانیزم محدود کننده‌تری دارد بنابراین تمامی ارکان اصلی آن چون نویسنده، طراح و کارگردان باید با پیوستگی کامل با هم کار کنند.»
این درام‌نویس با اشاره به بی‌توجهی نسبت به الگوهای هنری و تذکر آسیب‌های رشد کمی نمایشنامه‌نویسی گفت:«سیاه مشق کردن و الگو برداشتن نویسنده به هیچ وجه بد نیست. نقاشان با افتخار الگوبرداری می‌کنند. اما ما از آن پرهیز می‌کنیم. به یاد داشته باشید هیچ خلاقیتی در روز اول خود را نشان نمی‌دهد. عدم توجه به گذشته، فرار از الگوها و اقرار نکردن به ندانسته‌ها باعث شده تئاتر ما راه فلاکت باری را ادامه دهد. وقتی از تجربه کردن فرار می‌کنیم هیچ چیز جدیدی فرا نمی‌گیریم.»
بخش دیگر این جلسه با سخنرانی ایوب آقاخانی در باب نمایشنامه‌نویسی عروسکی ادامه یافت.
وی با تردید در نمایشنامه‌نویسی عروسکی گفت:«به عنوان نمایشنامه‌نویس بیش از هر چیز به درام و الزامات آن می‌اندیشم و چندان به عروسکی یا غیر عروسکی بودن آن فکر نمی‌کنم. چرا که بیشتر ساختمان درام برای نویسنده اهمیت دارد. زمانی که با سفارش یک کار عروسکی روبه‌رو می‌شویم نوعی آن را طراحی می‌کنیم که متن به نوشته تجویزی تبدیل می‌شود. نمایشنامه عروسکی حاصل آگاهی نویسنده از جهان عروسک و تخیل اوست.»
وی ادامه داد:«تعریف تئاتر عروسکی به صورت مستقل خالی از اعراب است چون نمایشنامه عروسکی مستقل و آکادمیک نداریم.»
این درام‌نویس با ابراز تاسف از بی‌توجهی به اقتباس متون ارزشمند ادبی و با اشاره به موفق‌ترین نمونه‌های اقتباسی در تئاتر گفت:«هر چند نگاه ما به تئاتر عروسکی نگاهی مستقل نیست اما بهترین نمایش‌های عروسکی براساس ایده‌های عروسکی روی متون پیش نویس شده شکل گرفته‌اند. در حالی که موجودیت تئاتر عروسکی از دنیای اقتباس است اما کمتر به آن توجه می‌کنیم و در نتیجه امروز بیشتر از هر زمانی با آثار کم مایه‌ای مواجه‌ایم که چون به تئاتر راه پیدا نکرده‌اند می‌خواهند حق خود را از تئاتر عروسکی بگیرند.»
در بخش دیگر این نشست شادی پورمهدی به عنوان نماینده نمایشنامه‌نویسان تئاتر عروسکی تفاوت نمایشنامه‌نویسی عروسکی و غیر عروسکی را در نوع نگاه عنوان کرده و تصریح کرد:«نمایشنامه عروسکی امکان نگاه فانتزی را دارد. من خط کشی بین نمایشنامه عروسکی و غیر عروسکی را نمی‌پذیرم زیرا گاه ضربه زیادی به هنر زده اما به شخصه بنای کار را بر فانتزی اثر می‌گذارم.»
وی وضع آموزش تئاتر عروسکی را مورد انتقاد قرار داده و به وابستگی این تئاتر به جشنواره‌ها اشاره کرد و افزود:«بی‌توجهی به دانش آکادمیک در این حوزه باعث شده از آغاز پایه این هنر ضعیف شده و به هنری خودجوش بدل شود.»