مروری بر فعالیتهای اداره کل هنرهای نمایشی در هفته هنر انقلاب
برنامههای راهبردی برای تبیین تئاتر انقلابی
گزارش پیشِ رو، مروری دارد بر مهمترین ویژه برنامهها و فعالیتهای اداره کل هنرهای نمایشی در هفته هنر انقلاب اسلامی که از بیستم تا بیست و چهارم فروردینماه ۱۴۰۱ برگزار شده است.
به گزارش ایران تئاتر، در آستانۀ برگزاری هفتۀ هنرِ انقلاب که همزمان با سالروز عروج آسمانی سیّد شهیدان اهلقلم، شهید «مرتضی آوینی» است، ویژه برنامههای متعددی از سوی نهادها و ارگانهای هنری در راستای معرفی، تبیین و بررسی هنر انقلابی و متعهد برگزار میشود. تئاتر نیز بهعنوان یکی از تاثیرگذارترین هنرها سهمی چشمگیر در این مقوله دارد و در همین راستا درگاه ایران تئاتر باتوجه به توان رسانهای خود در ایجاد ارتباط موثر مابین مخاطب و هنر والای تئاتر و بازنمایی اندیشه و تفکر هنر انقلابی و متعهد در این عرصه، ضمن گرامیداشت هفته هنر انقلاب، تلاش کرده است همچون گذشته و تمام قد در کنار هنرمندان، مخاطبان و صاحبان اندیشه بایستد.
این گزارش مروری دارد بر اهم برنامههای اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و درگاه ایران تئاتر که شامل پوشش خبری رویدادها، اجراهای نمایشی از سوی کانون نمایشهای خیابانی، گفتگوهای اختصاصی، یادداشتها و مقالات اختصاصی ، بازنشر محتواهای تولیدشده مرتبط با این ایام است و رویدادهایی که در مرکز و سایر استانهای کشور در هفته هنر انقلاب برگزار و توسط ایران تئاتر منتشرشده است: لیتک مطالب مورد اشاره ، اینجا قابل مشاهده است.
پیام مدیرکل هنرهای نمایشی؛ اهمیت نقش تئاتر در آیندهسازی فرهنگ و هنر
کاظم نظری در بخشی از پیام خود که بهمناسبت آغاز هفته هنر انقلاب اسلامی منتشر شد با تأکید بر نقش مهم و تأثیرگذار هنر نمایش نوشت: از میانِ هنرهای جهانگیر، بیتردید، «هنرِ نمایش» یکی از کهنترین و محبوبترین و تأثیرگذارترینِ این هنرهاست؛ و با توجّه به اینکه از زمانِ بیداریِ تودۀ مردمِ مسلمان و انقلابی و اندیشمند در عصرِ مشروطیت این هنر آرامآرام جایگاهِ خود را میانِ مردمانِ جامعۀ شهری و روستاییِ ایران باز کرد و بعدها در زمانِ استبدادِ صغیر و کبیر و حتّی در دورانِ پهلویِ دوّم به یکی از عرصههای آشکار و انکارناپذیر برای مبارزه با دیکتاتوری و خفقانِ حاکم تبدیل شد و مهمتر آنکه پس از پیروزیِ شکوهمندِ انقلابِ اسلامیِ مردمِ ایران در سالِ 1357، این تئاترِ ایران بود که با کوششِ هزاران هنرمندِ شناختهشده و گمنام، در راستای ارزشهای والای برآمده از فرهنگِ انقلابِ اسلامی و دفاعِ مقدّس، دهها هزار متن و اثرِ دراماتیک و نمایشی را آفرید و در عرصۀ فرهنگ و هنرِ ایرانزمین بازویی توانمند برای کمک به حرکتِ خیرهکنندۀ قطارِ انقلابِ اسلامی شد. تأکیدهای چندبارۀ «مقامِ معظّمِ رهبری» در دورانِ شکوهمندِ رهبریشان بر تشویقِ هنرمندانِ عرصۀ نمایش به خلقِ آثارِ دراماتیک و تأییدِ حرکتهایی که در این چهار دهه شده است، گواهیست بر اهمیتِ نقشِ «هنرِ تئاترِ ایران» در آیندهسازی برای فرهنگ و هنرِ این مرز و بوم و پاسداشتِ خونِ شهیدانی که نگذاشتند پرچمِ انقلاب و ایرانِ اسلامی- خداییناکرده- روی زمین بیفتد.
او همچنین در بخش دیگری از یادداشت خود نوشته است: در آستانۀ برگزاریِ «هفتۀ هنرِ انقلاب»- که همزمان است با سالروز عروجِ آسمانیِ سیّدِ شهیدانِ اهلقلم، شهید «مرتضی آوینی»- از مهمترین فّعالیتهایی که باید در دستورِ کار قرار گیرند، یکی انجامِ پژوهشهایی بنیادین و دامنهدار دربارۀ تاریخِ نمایشهاییست که با مضمونِ انقلاب و دفاعِ مقدّس نوشته و اجراشدهاند و دیگری تئوریزهکردنِ هرچه بهتر و سودمندترِ آندسته از الگوها و ساختارهای تماتیک، محتوایی، دراماتیک، ژانری و اجراییِ پیشنهادیست که به بالابردنِ سطحِ کیفیِ تئاترِ ایران- و بهویژه نمایشهایی که موضوعهایی را دربارۀ تاریخِ انقلاب و هشتسال دفاعِ مقدّس و تمامِ رویدادها و دستآوردهای سیاسی و اجتماعیِ این چهار دهۀ پُرفروغِ اخیر برمیگزینند- کمک میکنند. همچنین در این هفتۀ فرهنگی و هنریِ مهم، با پشتیبانی از آثار و متنهای نمایشی که با فرهنگِ والا و کهن و اسطورهایِ ایرانزمین، تاریخِ پُرفرازونشیبِ این سرزمینِ پهناور و استوار و تسخیرناپذیر و نیز با موضوعهای ملّی و آیینی و بومی و فولکلور در پیوند و رابطهاند، میتوان نسلِ جوانی را که خواستهها و هدفهای نوینِ بهحق و شایستهای دارند و میخواهند با شکستنِ درست و محترمانۀ مرزهای سنّتی و کلاسیکِ پیشین، تجربههایی تازه را در هنرِ تئاترِ ایران رقم بزنند، بهسوی هنرِ تئاترِ ملّی و انقلابی و اسلامی جلب کنیم.
آغاز ویژه برنامههای نمایشی با حضور مدیر کل
همزمان با آغاز هفته هنر اتقلاب اسلامی ویژه برنامههای نمایشی در قالب اجرای نمایشهای خیابانی، پردهخوانی و مجالس نقالی بعدازظهر روز شنبه بیستم فروردینماه با حضور کاظم نظری مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدمهدی ابدالی معاون و مدیران اداره کل هنرهای نمایشی در میان استقبال مردمی در محوطه مجموعه تئاتر شهر پیش روی شهروندان قرار گرفت.
اجرای پنج تئاتر خیابانی، نقالی انقلاب، ضرب زورخانه و علی نامه خوانی
ازجمله برنامههای اداره کل هنرهای نمایشی در حوزه تئاتر، اجرای پنج نمایش خیابانی و چند نقالی بود که از بیستم تا بیست و چهارم فروردینماه در محوطه تئاتر شهر تهران اجرا شد: «ضرب زورخانه» و «علی نامه خوانی» که توسط مرشد خرمی در خلال اجراهای خیابانی اجرا شد. همچنین «نقالی انقلاب» توسط مرشد ابوالفضل ورمزیار و مرشد محسن میرزاعلی ارائه شد. نمایشهای «29» به نویسندگی و کارگردانی مهدی صالحیار، «منم آرش» به نویسندگی و کارگردانی علی محمد رادمنش، «به رنگ پرچم» به نویسندگی و کارگردانی سیدپویا امامی و مجتبی خلیلی، «روح خدا» به نویسندگی و کارگردانی هومن میرمعنوی و «سردار انقلاب» به نویسندگی و کارگردانی اکبر قهرمانی.
ارسال 62 عنوان کتاب نمایشنامه برای 20 استان
همزمان با هفته هنر انقلاب و با هدف تأمین و گسترش منابع تخصصی هنرهای نمایشی موردنیاز گروههای تئاتر در استانهای کشور و نیز رفع نیاز هنرمندان و علاقهمندان و فعالان عرصه تئاتر به منابع آموزشی، از سوی اداره کل هنرهای نمایشی ۶۲ عنوان نمایشنامه منتشرشده در انتشارات نمایش در قالب یک مجموعه برای ۲۰ استان و یک شهرستان ارسال شد. این کتابها اغلب به مناطق مرزی کشور ازجمله ایلام، خوزستان، کرمانشاه، کردستان، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، گلستان، اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، جنوب کرمان، لرستان، آذربایجان غربی، چهارمحال و بختیاری، منطقه آزاد قشم، منطقه آزاد اروند (آبادان و خرمشهر)، منطقه آزاد ارس و منطقه آزاد چابهار و نیز شهر سراوان در استان سیستان و بلوچستان ارسال شده است. برخی از عناوین این نمایشنامهها عبارت است از پنگوئنهای افسرده، نمایشنامههای برگزیده فجر سی و هشتم، اگر میتوانی مرا بگیر، شمس و قمر، تکههای سنگین سرب، خجالت بکشید آقای ترحم، در آستانه، صاحبدلان؛ مفرد مذکر غائب، اوسنه گمشده، بازینامه یک، میخواهم میوسوو را ملاقات کنم، محاصره، رؤیای ماه، هملت، بیگانه، گیسو، کنار ریل، چشمها، حاشیهدوزیهای بیرق شیر و خورشید، داش آکل، دژ هفتواد، متتی، اشتقاق، عروس قنات، 1316، یک زندگی در سه پرده، باباآدم، صادره از ...، سیوسه سال بعد، پرنیان 3 و...
انتشار یادداشت ها و مقاله های تخصصی در ایران تئاتر؛ اشاراتی راهبردی در حوزه تئاتر متعهد و انقلابی
همزمان با هفته هنر انقلاب، ایران تئاتر نیز در راستای اهداف خود که همانا توسعه تئاتر و تولید محتواهای راهبردی و بنیادین در این مقوله است، با انتشار اخبار، یادداشت و مقاله به بررسی چالشها و نقش بیبدیل آن در تبیین اندیشهها و آرمانهای انقلاب اسلامی پرداخت. ازجمله این یادداشتها میتوان به چند عنوانی که در ادامه میخوانید اشاره کرد: تسلط از ما بهتران بر تئاتر! در این مطلب، دیدگاه سید مرتضی آوینی در مورد هنرهای نمایشی و چند سؤال ساده امروزی و مقاله «آیا تئاتر زنده میماند؟» از این شهید گرانقدر مورد بازخوانی و بررسی قرار گرفته است؛ نویسنده در ابتدای این مقاله نوشته است: شهید سید مرتضی آوینی به معنی کامل کلمه اندیشمندی روشنفکر بود. نه از تبار شبهه روشنفکران بیعمل که مهمترین خروجیشان دائم الانتقاد بودن، پمپاژ ناامیدی به جامعه، خود تحقیری، نشخوار نظریههای غربی و مخالفت با همه چیز است. او همواره ریزبینانه و با دغدغه اصلاح امور به حوزه اندیشه، رسانه، سینما، تئاتر و بهطورکلی فرهنگ و هنر نظر داشته و در مقالات خود نکاتی را یادآور شده که متأسفانه بسیاری از آنها همچنان با گذشت سه دهه از شهادتش بهدرستی موردتوجه قرار نگرفته و به نقشه راه بدل نگشته است. مقاله «آیا تئاتر زنده میماند؟» از این جمله است. مواردی که او تحت این عنوان مدنظر قرار داده در زمانه خودش نگاهی پیشرو و پیشگویانه را در ذهن میآورد که امروز در اهمیت هیچیک، دیگر شکی وجود ندارد اما گویی روزمرگی چنان ما را با خود برده که هنوز از آنها غافلیم. در مواردی چون توجه به نمایشها و آیینهای بومی شاید، بهصورت مقطعی و در پوسته رویی عملکردی رخ داده باشد اما اصل توجه راهبردی و خروجی کاربردی همچنان برزمین مانده است. بازخوانی چندباره این مقاله خالی از لطف نیست و حداقل بهعنوان چراغ راه ما میگوید مسیر را به خطا رفتهایم که امروز در بهرهگیری از هنرهای نمایشی برای پیشبرد اولویتهای جامعه ایرانی باوجود تلاشهای فردی و مقطعی همواره دچار همان مشکلات گذشته هستیم!
علیاکبر عبدالعلیزاده، سردبیر سایت ایران تئاتر نیز در مطلبی تحت عنوان «زنگ خطری که شنیده نمیشود»، بر اهمیت بازخوانی آثار سید مرتضی آوینی تأکید کرده است. او در بخشی از یادداشت خود نوشته: وقتی کار این روزها آنچنان بالاگرفته که رسانهها و درگاههای رسمی و تحت نظارت نیز خطوط قرمز فرهنگ ایرانی اسلامی را میشکنند و از پخش فیلم، انیمیشن، تصویر و ... مسموم به بهانه خوشایند مخاطب و کسب درآمد دریغ ندارند، شاید سخن گفتن از مقابله با رسانههای بیگانه که اندیشه و امنیت مخاطب ایرانی را هدف گرفتهاند جایی در کلام نداشته باشد. زمانی که آوینی از نفوذ فکری و عملی جریانهای لیبرال سیاسی و فرهنگی و اقتصادی سخن میگفت حتی اهل نظر که بینش کافی نداشتند غافل از بزرگی خطر، او را درگیر تئوری توطئه میدانستند و حالا سرطان نفوذ همه بدنمان را گرفته تا بیخ چشمهایمان آمده و گوشهایمان را پرکرده است. امروز بحرانی که آوینی ما را از آن بر حذر میداشت، در بیخبری کامل، بهصورت سلولی ارکان جامعه ایرانی را در برگرفته است. درد آنچنان عمیق است که بدنه خاصه اندیشمند که در مقام مغز و حواس جامعه عمل میکنند هم نسبت به آن لمس شده و واکنشی بروز نمیدهد!
«فقدان تبیین اندیشه آوینی در دانشکدههای هنری» به قلم ندا ثابتی، «راویان پیشزمینههای انقلاب در انتظار صحنه» به قلم رضا حسینی که نگاهی دارد به ظرفیتهای نمایشی چهار رمان با موضوع انقلاب و مبارزات مردمی، یادداشتهایی از مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی، فارس، خوزستان و استان مرکزی، یادداشت مصطفی بوعذار با عنوان «مکتب شهید آوینی، الگویی برای هنرمند انقلابی»، «هنر انقلاب، ضامن بقای اخلاق و انسانیت» به قلم عبدالرضا سواعدی، «شیدایی هنر در برابر حقیقت انقلاب اسلامی» به قلم محمد یاقوتپور، یادداشت مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی کهگیلویه و بویراحمد با عنوان «تبلور اندیشه های اسلامی در توجه به هنر انقلابی»، یادداشت علی رحیمی با عنوان «مقاومت ؛ شاخص تئاتر انقلاب اسلامی»، یادداشت مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس با عنوان «آثار شهید آوینی راهگشای جویندگان گنج انقلاب است»، یادداشت هادی حوری با عنوان «تئاتر و کشف حقیقتی که گاه از یاد رفته»، یادداشت مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان با عنوان «تلاش برای ادامه راه شهدا و هنرمندان شهید» و... از جمله مطالب دیگری بود که در این سایت منتشر شده است.
گفتگوهای اختصاصی منتشر شده در درگاه ایران تئاتر
- مدیر کانون نمایش خیابانی هنرهای نمایشی کشور: اندیشه انقالب اسالمی همواره بر توسعه فرهنگی تاکید دارد
-مرشد ابوالفضل ورمزیار به بهانه اجرای نقالی در هفته هنر انقالب: هنر مناسبتی یا موزه ای بسیار خطرناک تر از هجوم دشمن است
-اکبر قهرمانی کارگردان حاضر در ویژهبرنامه هفته هنر انقالب: فعالیت در عرصه هنر انقالب ریشه در عشق به خوبیها دارد
-گفت و گو با مرشد محسن میرزاعلی: یا چراغ خانه یا آتش به جان، پروانه باش/ باند بازی آفت هنر است حتی هنرانقالب
-گفت و گو با مجتبی خلیلی: رشد کمی و کیفی تئاتر انقالب با هنرمردمی و هنرمند متعهد
-محمود سالاری در بازدید از ویژه برنامه هفته هنر انقالب به خبرنگار ایران تئاتر گفت::
هنوز نتوانستهایم از جوهره ارزشمند انقالب در عرصه هنر بهره کافی ببریم
-گفت و گو با کارگردان نمایش»29 »: هنر انقلاب همچنان دچار خلا بودجههای فرهنگی بسیاری از نهادها صرف هنرمندان نمیشود
-گفت و گو با کارگردان روح خدا: هنر نمایش همواره بازوی مهم و توانای تاریخ انقلاب است
-لب کلام هنرمندان در گفت و گوهای هفته: ضرورت ایجاد جنب و جوش در تمام عرصهها با هنر انقلاب
زیباییشناسی و بررسی نقش تئاتر انقلابی در ایران و جهان در قالب وبینار
در هفته هنر انقلاب یکی از مهمترین برنامههای پژوهشی اداره کل هنرهای نمایشی برگزاری سه وبینار تخصصی تئاتر با حضور 15 تن از صاحبنظران در این حوزه بود؛ وبینار «زیباییشناسی تئاتر انقلاب اسلامی» به دبیری فرزاد معافی غفاری پژوهشگر و مدرس دانشگاه، با سخنرانی حجتالاسلاموالمسلمین عبدالحسین خسرو پناه، علی منتظری، محمدعلی خبری، هوشنگ توکلی و محمود فرهنگ، وبینار «نقش استانها در تئاتر انقلاب اسلامی» به دبیری سعید اسدی مدرس دانشگاه و مدیر دفتر انتشارات و پژوهش اداره کل هنرهای نمایشی با حضور علی رضایی از استان هرمزگان، جهانشیر یاراحمدی از استان بوشهر، رضا میرمعنوی از استان گیلان، احمد سپاسدار از استان فارس، منصور حیدری از استان آذربایجان شرقی از هنرمندان و پژوهشگران حوزه تئاتر استانها و وبینار «تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر هنرهای نمایشی منطقه» به دبیری رامتین شهبازی مدرس دانشگاه، پژوهشگر و منتقد تئاتر و با سخنرانی نعیمه حسوکی از کشور سوریه، جبار حسین صبری از کشور عراق، رضا حسن اسکندر از لبنان، علی ظاهر از لبنان و کورش زارعی از ایران.
بازدید از اجراهای نمایشی در محوطه مجموعه تئاتر شهر
در هفته هنر انقلاب اسلامی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه مدیرکل هنرهای نمایشی با حضور در محوطه مجموعه تئاتر شهر از آثار به صحنه رفته در آخرین روز اجراهای نمایشی هفته هنر انقلاب دیدن کردند. محمود سالاری معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه کاظم نظری مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مهدی ابدالی معاون اداره کل هنرهای نمایشی و ابراهیم گلهدار زاده رئیس مجموعه تئاتر شهر بعدازظهر روز سهشنبه بیست و سوم فروردینماه با حضور در محوطه مجموعه تئاتر شهر از آثار به صحنه رفته در آخرین روز اجراهای نمایشی هفته هنر انقلاب اسلامی دیدن کردند. «نقالی انقلاب» با هنرمندی مرشد ابوالفضل ورمزیار، نمایش خیابانی «29» به نویسندگی و کارگردانی مهدی صالحیار، نمایش خیابانی «منم آرش» به نویسندگی و کارگردانی علی محمد رادمنش، نمایش خیابانی «به رنگ پرچم» به نویسندگی و کارگردانی پویا امامی و مجتبی خلیلی، نمایش «روح خدا» به نویسندگی و کارگردانی هومن میرمعنوی، نمایش خیابانی «سردار انقلاب» به کارگردانی اکبر قهرمانی و «نقالی انقلاب» با هنرمندی مرشد میرزاعلی ازجمله نمایشهایی بودند که در آخرین روز از هفته هنر انقلاب اجرا شدند. طی این بازدیدها، محمود سالاری معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن دیدار با گروهها و عوامل نمایشهای اجراشده هفته هنر انقلاب اسلامی گفت: هفته هنر انقلاب اسلامی از سال آینده بهصورت گستردهتر و باشکوه بیشتری در سراسر کشور میزبان هنرمندان و مخاطبان خواهند بود. در این بازدید، مسئولان از نزدیک در جریان برخی از مشکلات و آسیبهای واردشده به ساختمان این مجموعه قرار گرفتند و حین بازدید نیز، کاظم نظری و ابراهیم گلهدار زاده توضیحاتی را به سالاری ارائه داده و درباره نحوه بازسازی و تعمیرات مواردی که به ساختمان مجموعه آسیب وارده کرده، نکاتی را مطرح کردند.
بازتاب اخبار و رویدادهای مرتبط با هفته هنر انقلاب
-با حضور جانشین فرماندهی کل سپاه برگزار شد؛ آیین بزرگداشت بیست و نهمین سالگرد شهادت سید مرتضی آوینی
-با برگزاری دروه هفتم مراسم در حوزه هنری/ سه چهره سال هنرانقالب در عرصه تئاتر معرفی شدند
-فرمانده سپاه حضرت عباس (ع): هنرمندان نقش مهمی در پیش برد اهداف جنگ نرم دارند
-تاکید محمد رحمانیان بر لزوم تاسیس یک بنیاد برای توسعه هنر انقلاب
دیده بان ایران تئاتر برای هنر انقلاب
-داوود فتحعلیبیگی: نمایش انقلابی باید راوی و موید ارزشهای اخلاقی و انسانی یاشد/ هنرآنلاین
- محمود فرهنگ: نیروهای چپ میخواستند با ابزار تئاتر اندیشههای انقلاب را به نفع خود مصادره کنند/ خبرگزاری صبا
-حمید نیلی: تدوین نقشه راه تئاتر انقلاب به اتاق فکری ایدهپرداز و خوش فکر نیاز دارد/ایرنا
-یادداشت مهدی نصیری: جشنواره تئاتر قجر و الگوی هنر متهد/ ایسنا
-علیرضا حنیفی: نمایشنامههای انقلاب نباید در کوشه خاک بخورد/ مهر
دیدار رئیسجمهور با هنرمندان
در آخرین روز از هفته هنر انقلاب، رئیسجمهور میزبان ۱۷۰ نفر از هنرمندان تئاتر، تجسمی، موسیقی و سینما بود. او با اشاره بهضرورت حمایت از هنرمندان بهویژه پیشکسوتان، گفت: هنرمندان با انبوه مشکلات مغفول ماندهای مواجه هستند که برای غلبه بر آنها لازم است کارگروه مشترکی بین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و فعالان عرصه هنر تشکیل شود.