عزم جدی برای توسعه تئاتر در ارتش

به گزارش ایران تئاتر، ظهر روز گذشته سه‌شنبه 20 اردیبهشت‌ماه معاون فرهنگی و روابط عمومی ارتش به همراه هیئت همراه در دیدار با مدیرکل هنرهای نمایشی با تأکید بر ضرورت افزایش و تقویت روحیه سلحشوری یگان‌های ارتش با استفاده از ابزارهای نمایشی اظهار داشت: اگر ما نگاهی به گذشته داشته باشیم، در مجموعه ارتش بخصوص بعد از پیروزی انقلاب ، کارهای پیشرو و بسیاری انجام شده است؛ چراکه ارتش بر اساس سوابقی که دوستان ما استخراج کرده‌اند به‌ویژه آقای حمزه زاده که از پیشکسوتان حوزه تئاتر و نمایش هستند و کتابی به نام ۸۰سال تئاتر را در مجموعه ارتش آماده می‌کنند که تئاتر در این مجموعه از کجا آغاز شد و به کجا رسید، بعد از پیروزی انقلاب یکی از سازمان‌هایی که واقعاً در استفاده از ظرفیت بزرگ و غنی هنر پیشرو بود، مجموعه ارتش بوده است.

معاون فرهنگی ارتش در ادامه گفت: فعالیت‌های فرهنگی و هنری ارتش در عرصه‌های مختلفی دنبال شده است؛ بخشی در موسیقی نظام و حوزه ارکسترهای نظامی و دسته‌های موسیقی ما بروز و ظهور پیدا کرد، بخشی در قالب سرودها، بخشی در قالب هنرهای نمایشی و تئاترمان و بخشی در قالب فیلم و سریال بود که هر کدام جای تشریح و توضیح دارد.

در زمینه تئاتر که مرتبط با حوزه تحت نظارت اداره کل هنرهای نمایشی می‌شود و بعد از انقلاب به‌طور متمرکز در مجموعه‌های عقیدتی، سیاسی هم شکل گرفت، از همان زمان تقسیم‌بندی‌هایی شد در حوزه‌های قرآنی، هنری و حوزه رسانه‌ای و ... که فعالیت‌هایی در این زمینه آغاز شد.

با شروع جنگ فعالیت‌ها تقویت شد و همین عزیزانی که از گذشته در مجموعه ارتش بودند از آقای حمزه زاده و دیگر بزرگوارانی که نام‌آشنا هستند گروه‌هایی تشکیل دادند و به مناطق عملیاتی می‌فرستادند و با امکانات آنجا برای سربازان، افسران و درجه‌داران فعالیت‌های نمایشی انجام می‌دادند.

امیر تقی‌خانی افزود: نیروی هوایی در مجموعه ارتش  در عرصه فعالیت‌های نمایشی قدیمی‌تر و باسابقه‌تر بود و در طول جنگ همه‌جا می‌رفتند و عملاً جشنواره‌هایی را در قالب جشنواره‌های تئاتر و سرود راه‌اندازی کردند که اگر اشتباه نکنم حدود ۲۴ سال پیش مجموعه تئاترها در ارتش شکل گرفت، این روند چند سالی ادامه داشت تا اینکه یک توقف کوتاه دو الی سه‌ساله پیش آمد و بعد از آن از سال ۱۳۹۷ و از زمانی که من کار فرهنگی را در مجموعه شروع کردم مجدداً این موضوع را احیا کردیم.

البته پیشکسوتان ما بسیار زحمت کشیدند و آثار فاخری آماده کردند که ما به تبعیت از فعالیت‌های این عزیزان فعالیت‌هایی را آغاز کردیم.

ابتدا در سال ۱۳۹۷ به دلیل فاصله کوتاهی که پیش آمده بود با ۱۵ الی ۱۶ گروه شروع کردیم و سال ۱۳۹۸ به ۶۵ گروه و سال ۱۳۹۹ به ۷۰ گروه رسیدیم و در سال ۱۴۰۰ به ۸۰ الی ۹۰ گروه رسیدیم.

در شهریور ۱۴۰۰ با ۹۰ گروه تئاتر آن هم در شرایطی که کرونا در کشور حاکم بود و ما نمی‌توانستیم به‌صورت گروهی کار اجرا کنیم اما به‌طور انفرادی بخشنامه‌ای به همه یگان‌ها صادر کردیم و تأکید کردیم تئاتر نباید تعطیل شود و این عزیزان به‌صورت اجراهای تک‌نفره در مجموعه نیروها برنامه داشتند و بعد در جشنواره سراسری شرکت می‌کردند که مدیرکل هنرهای نمایشی با این روند آشنا هستند.

معاون فرهنگی و روابط عمومی ارتش ادامه داد: ما تئاتر را در مجموعه ارتش به سه حوزه تقسیم کردیم؛ سربازان، خانواده‌ها و کارکنان پایور و بعد برای آن‌ها سرفصل‌هایی مشخص کردیم؛ این سرفصل‌ها ترکیبی بود از مأموریت ارتش و نیازی که برای شناساندن ارتش به جامعه لازم بود. دستورالعمل‌هایی در این زمینه نوشته شد. به تأیید برخی از دوستان در این حوزه ما پیشرفت‌های خوبی داشتیم و چند اثر را نیز توانستیم فراتر از ارتش هم ارائه بدهیم. از داوران خوبی برای ارزیابی جشنواره‌ها استفاده کردیم و این داوران با حضورشان باعث پیشرفت تئاتر در ارتش شدند. یقین داریم که با آنچه باید باشد فاصله زیادی داریم اما درمجموع حرکت خوبی بوده و دلمان می‌خواهد که ببینیم با کمک اداره کل هنرهای نمایشی چطور می‌توانیم این فعالیت را در ارتش جان تازه‌ای ببخشیم.

امیر تقی‌خانی عنوان کرد: ما این را از اداره کل هنرهای نمایشی و شما درخواست می‌کنیم برای اینکه اعتقاد داریم این هنر می‌تواند در ارتقای روحیه رزم مجموعه ارتش مؤثر باشد و به همین دلیل خواهش می‌کنیم به ما کمک کنید تا ما چطور در حوزه سربازی در کارکنان پایور و خانواده‌هایمان تئاتر را گسترش بدهیم. چطور تئاتر را در تهران و دیگر مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها آموزش بدهیم چراکه آموزش فوق‌العاده برای ما مهم است و ما باید بتوانیم به این عزیزان آموزش بدهیم که چطور با امکانات کم یک اثر موفق تولید کنند و همیشه وابسته به دکور و هزینه سنگین نباشند و درعین‌حال مأموریتشان را انجام بدهند. ما سالانه در ارتش سربازان زیادی داریم که این عزیزان توانمندی‌های زیادی دارند و قطعاً بخشی از این توانمندی‌ها در حوزه تحصیلات تئاتر است که شما از قبل می‌توانید در دانشگاه‌ها شناسایی کنید و به ما معرفی کنید تا با سازمان نظام‌وظیفه صحبت کنیم تا با توجه به امکاناتی که در حوزه تئاتر در ارتش وجود دارد به قسمت‌های مرتبط با حرفه‌شان اعزام شوند و کار کنند. ما برای حفظ خانواده‌هایمان در مقابل مشکلاتی که فراتر از بخش سازمانی‌مان داریم واقعاً نیازمند همراهی و راهنمایی در سوژه‌های موردنظر شما، سرفصل‌هایی که می‌تواند کمک‌کننده باشد تا ما به هدفمان برسیم.

امیر تقی‌خانی در پایان سخنانش گفت: به نظرم می‌رسد که اگر ما بتوانیم روی ارتش در این عرصه سرمایه‌گذاری کنیم شاید در ارتقای سطح فرهنگی مورد انتظار شما که یکی از تکالیف جنابعالی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم به شمار می‌آید بتواند کمک کند. درهرصورت ممکن است برخی حرف‌ها آرمانی باشد قطعاً ما محدودیت‌ها و مشکلاتی داریم ولی باید تلاش کنیم تا با کمک اداره کل هنرهای نمایشی بتوانیم مشکلات را مرتفع کنیم و قدمی در این راه  برداریم.

مدیرکل هنرهای نمایشی در ابتدای سخنان خود در این نشست ضمن خیرمقدم به حاضران گفت: تمام مواردی  که ذکر شد جزو وظایف ماست و ما در پروسه آموزش و نیز چرخه ایده تا اجرا پای کار هستیم؛ اجرایی که می‌تواند برای سربازان، نیروهای کادر و خانواده ارتش باشد و بعد هم می‌تواند در قالب فستیوال‌ها و جشنواره‌های اختصاصی ارتش عملی شود. به‌ویژه اینکه به‌هرحال ما با کشورهای همسایه ارتباط خوبی داریم و ارتش آن‌ها نیز ارتش ما را قبول دارند و همیشه در یک رقابت و قدرت کنار هم قرار می‌گیرند.

دکتر نظری با اشاره به رویدادی چون رقابت‌های ورزشی ارتش‌های جهان هم گفت: ما مسابقات ورزشی ارتش‌های جهان را یک دوره هم در ایران داشته‌ایم و همیشه در ذهنم بوده که ای‌کاش جشنواره تئاتر ارتش‌های جهان یا منطقه در ایران اتفاق بیافتد. به نظرم اگر قدم‌به‌قدم پیش برویم این اتفاق خواهد افتاد به‌ویژه اگر ما در حوزه تولید و آموزش با هم برنامه‌ای را تدارک ببینیم و طراحی کنیم و تولیداتی داشته باشیم که این تولیدات در سالن‌های اصلی ما اجرا برود که نشانگر توانمندی و توانایی تولید آثار هنری فاخر در ارتش جمهوری اسلامی ایران است و خانواده‌ها ببینند و متوجه شوند این رویکردی کامل نیست که گمان می‌کنیم ارتش همیشه فقط اسلحه به دست دارد و با کار فرهنگی ارتش هم آشنا شوند.

مدیرکل هنرهای نمایشی در ادامه گفت: مخاطبان قطعاً مسائل ارتش را خیلی بهتر می‌توانند تبیین کنند که چطور حافظ این مملکت هستید و اگر این سقف امن بالای سر ماست درواقع مدیون شما هستیم که از مرزهای کشور مراقبت و  دفاع می‌کنید. تلاش بچه‌های مرزبانی ارتش که برای حفظ کیان و سرزمین ما در بدترین شرایط خدمت می‌کنند باید روی صحنه نمایش به بهترین شکل انتقال داده شود. و چه کسی بهتر از افرادی که در این زمینه تخصص دارند و می‌توانند طراحی کنند، بنویسند، اجرا و بازی کنند، قادر خواهد بود این هدف را عملی کند. ما با تمام قوا در خدمت شما هستیم چون خودمان را مدیون شما می‌دانیم و همه افرادی که در حوزه اداره کل هنرهای نمایشی هستند به این واقف‌اند و مثل یک سرباز برای فراهم کردن شرایط این اتفاقات در خدمت هستیم.

دکتر نظری با یادکردی از همه دلدادگان و محافظان این مرزوبوم که جان و عمر خود را برای امنیت و سرافرازی ایران صرف کردند هم عنوان کرد: سرداران، امیران، شهیدان و درگذشتگان زیادی در مجموعه ارتش خدمت کرده‌اند که رشادت‌ها و تأثیرات بسیار زیادی داشته‌اند؛ چه اشکالی دارد که در حوزه نمایش ما روی زندگی این افراد کار کنیم و این نوع آثار در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر حضور داشته باشند و دیده شوند. مخاطبان‌ ما هم صرفاً از دریچه سینما و تلویزیون هم این موضوع را نگاه نکنند بلکه اجرای زنده و صحنه‌ای هم ببینند و همچنین می‌توانیم با تلفیقی از هنرمندان و عزیزان ارتش تولید نمایشی محیطی داشته باشیم تا توان و قدرتی که در ارتش وجود دارد در معرض دید مخاطبان قرار بگیرد و مطمئن هستم این امر تأثیر بسیار زیادی خواهد داشت.

او با اشاره به برگزاری جشنواره سوم خرداد به مناسبت آزادسازی خرمشهر عنوان کرد: در بخش جشنواره‌ها ما جشنواره‌های دفاع مقدس را داریم. در ۳ خرداد جشنواره فتح خرمشهر را در خود خرمشهر داریم که چنانچه عزیزان برنامه‌ای داشته باشند می‌توانند به ما معرفی کنند. ما با همکاری منطقه  آزاد اروندرود این جشنواره را برگزار می‌کنیم دوستان دیگری همکاری کردند که می‌توانیم مشارکت ارتش را هم داشته باشیم. اگر گروهی دارید که می‌تواند در آنجا اجرا برود ما از حضورشان استقبال می‌کنیم.

در ادامه این نشست سرهنگ هادی مهدوی رئیس مرکز امور هنری ارتش جمهوری اسلامی ایران ضمن ابراز خوشحالی از حضور در این جلسه و قدردانی از مدیر اداره کل هنرهای نمایشی گفت: ارتش متعلق به مردم است و ما نماینده و نماد ارتش هستیم. همان‌طور که اشاره شد سابقه و پیشینه ارتش در حوزه تئاتر خیلی قدیمی است و خاطرم هست در یکی از جشنواره‌ها که از استاد نصیریان تقدیر شد به فعالیت خود در حوزه تئاتر ارتش در دهه ۳۰ و ۴۰ اشاره کردند و این موضوع مسئولیت ما را سنگین می‌کند چراکه ما باید این عقبه قوی را حفظ کنیم، ادامه دهیم و تثبیت کنیم.

رئیس مرکز امور هنری ارتش جمهوری اسلامی افزود: با جابه‌جایی مدیریت‌ها در همه‌جای کشور بعضی از فعالیت‌ها ممکن است مدتی متوقف شود و دوباره جان بگیرد. با توجه به ریشه‌ای که تئاتر در مجموعه ارتش داشت بعد از سال ۱۳۹۷ ما خیلی زود توانستیم تئاترها را ساماندهی کنیم.

در آن دوره به دلیل کرونا جامعه شدیداً تحت تأثیر قرار گرفت و ما هم نگران توقف تئاتر بودیم و سعی کردیم حداقل در حد مونولوگ و تک‌گویی گروه‌ها را حفظ کنیم و خوشبختانه این مدت که درگیر کرونا بودیم توقف صورت نگرفت.

سرهنگ مهدوی عنوان کرد: خانواده ارتش خانواده بزرگی است و در بخش سربازی شاید کمترین نهاد و سازمانی باشد که دارای این همه سرمایه در حوزه‌های و تخصص‌های مختلف باشد و ما سعی کرده‌ایم از این سرمایه و پتانسیل‌ها در حوزه تخصصی خودمان که سینما و تلویزیون و کارهای هنری است و پل ارتباطی مجموعه ارتش با جامعه محسوب می‌شود استفاده کنیم. گستره خانواده ارتش در اقصی نقاط کشور با فرهنگ‌های مختلف بسیار زیاد است. ما تئاتر را محدود به جشنواره‌ها نکردیم که صرفاً چند جشنواره برگزار کنیم. در این جشنواره‌ها سعی بر سازمان‌دهی گروه‌ها، کشف استعدادها و توانمندی‌ها در سراسر کشور شد و این جشنواره‌ها بستری شد برای بسیاری از استعدادهای فرزندان پرسنل که در دورترین مناطق کشور حضور دارند.

ما نقاط مرزی زیادی داریم و بخشی از این مرز در اختیار نیروهای ارتش است؛ در بسیاری از این مناطق هیچ فعالیت و سرگرمی وجود ندارد و ما با هدف پر کردن اوقات نیروهایمان و نیز خانواده‌هایشان و افزایش روحیه آن‌ها تنها با استفاده سینماسیار که قبل از کرونا آغاز شد، به اکران فیلم می‌پردازیم.

سرهنگ مهدوی با اشاره به اینکه اجرای نمایش می‌تواند به تقویت روحیه سربازان کمک کند، افزود: ضمن تشکر از آقایان شهرام کرمی و قادر آشنا که در گذشته محبت‌هایی به مجموعه ارتش داشتند، قطعاً با حسن توجه و رویکرد شما و تیم همراهتان اتفاقات بهتری در پیش خواهد بود و اهدافی که امیر تقی‌خانی مدنظرشان است، عملی خواهد شد.

او با اشاره به حضور گروه‌های تئاتری ارتش در جشنواره‌های سراسری کشور هم گفت: در جشنواره تئاتر فجر و جشنواره تئاتر مقاومت چند گروه از ارتش راه پیدا کردند و ما به‌واسطه حضور این گروه‌ها در این جشنواره ملی احساس کردیم که کیفیت کارمان از سطحی استاندارد برخوردار شده و در کنار این موارد دوست داریم و آمادگی داریم که کارهای مشترکی را با شما داشته باشیم.

ستوان وظیفه پوریا موسوی که به‌عنوان کارشناس تئاتر در ارتش در این نشست حضور داشت، با تأکید بر اینکه هدف این نشست مبتنی بر اتخاذ یک رویکرد مدون و روندی پویا برای توسعه هر چه بیشتر تئاتر در ارتش و نیز حضور مؤثرتر فعالان تئاتر ارتش در جامعه هنری کشور است، عنوان کرد: پیشنهادی که برای این همکاری به ذهن من می‌رسد بیشتر شبیه به اتخاذ یک رویکرد است؛ اینکه ما چه رویکردی می‌توانیم داشته  باشیم در شکل‌دهی و ساماندهی این ارتباط تا کیفیت اتفاق‌ها در حوزه تئاتر ارتش طی این همکاری بهتر شود و بالاتر برود.

موسوی افزود: ارتش در طی سال‌های گذشته در سیستم داخلی خودش خوب عمل کرده و آنچه از دل همکاری این دو نهاد یعنی اداره کل هنرهای نمایشی و ارتش به وجود می‌آید این است که تلاش شود سیستم تئاتر ارتش از پوسته معطوف به تئاتر خودش بیرون بیاید. ما در ارتش گروه‌هایی داریم که در حال فعالیت هستند و در جشنواره‌ها شرکت کرده‌اند و همین افراد ممکن است بیرون از ارتش هم کار کنند چه به‌عنوان سرباز چه به‌عنوان پایور.

ولی اینکه تئاتر ارتش مثل کارهای سینمایی ارتش که عمومی دیده شده وارد اجراهای صحنه‌ای سالانه شود مهم است و این موردی است که می‌تواند ارتش را از این پوسته خارج کند. مسئله و کمک اصلی اداره کل هنرهای نمایشی به تئاتر ارتش کمک به خارج شدن تئاتر از پوسته داخلی ارتش است.

او ادامه داد: به نظرم اولویت این است که تئاتر ارتش در حوزه عمومی شهرها اجرا برود و برای یک پروژه فکری و اجرایی پیشنهاد می‌کنم اگر می‌شود برای ارتش یک جشنواره پرتره طراحی کرد که اختصاصاً روی شخصیت‌ها کار کنیم و اسمش چیزی شبیه به جشنواره پرتره ارتش باشد و هر اجرا روی یک کاراکتر ارتشی کار کرده باشد. محدود و تخصصی کردن فضا می‌تواند کارهای جدید و جالبی به وجود بیاورد. در صحنه عمومی تئاتر موضوعی که ضعف دارد این است که ما چگونه قصه بگوییم و چگونه داستان تعریف کنیم و یک داستان را به اجرا دربیاوریم.

موسوی در پایان گفت: ارتش و آدم‌هایی که در ارتش هستند و به‌واسطه فضا و ماجراهایی که از سر گذرانده‌اند، پتانسیل ماجرا ساختن را دارند و این قهرمانان این ویژگی را دارند که یک جشنواره پرتره درباره‌شان کار شود.

مدیرکل هنرهای نمایشی در ادامه با تأکید دوباره بر همکاری با ارتش در عرصه تئاتر و نیز برگزاری جشنواره موضوعی پرتره اظهار داشت: قطع به‌یقین این کار را خواهیم کرد، شما طرح را بنویسد و به ما ارائه دهید و ما آن را در تقویم جشنواره‌های خودمان قرار می‌دهیم و برنامه‌ریزی می‌کنیم تا با کمک اداره کل هنرهای نمایشی و معاونت هنری ارتش این اتفاق بیافتد.