آشنایی با یک دوره آموزشی استند آپ کمدی موفق در حوزه بهداشت روانی
نمایش درمانی راهی برای مبارزه با خودکشی
ایران تئاتر - رضا حسینی: دوره آموزشی استند آپ کمدی نوظهوری که بر مبنای اصول نمایش درمانی طراحی گردیده، به تازگی موفق به جلب نظر نهادهای بهداشتی و درمانی انگلستان از جمله سازمان بهداشت همگانی این کشور شده است.
در حال حاضر اجرای استند آپ کمدی به طور معمول یکی از دشوارترین شغلهای دنیا به شمار میرود و در برخی نظرسنجیها حدود ۹۰ درصد از افراد شرکت کننده از آن به عنوان یکی از ۱۰ ترس اصلی خود نام بردهاند. از سوی دیگر عدهای از مردم استند آپ کمدی را تنها ابزاری برای سرگرمی میدانند. با این حال برخی از کسانی که در زمینه استند آپ کمدی فعالیت دارند این هنر را چیزی فراتر از ادعاهای موجود برمیشمارند و آن را نه یک شغل دشوار یا بهانهای برای سرگرمی که به عنوان ابزاری برای بهتر کردن زندگی دیگران مینگرند. یکی از این افراد اکنون در لندن مشغول استفاده از ظرفیتهای استند آپ کمدی برای پیشگیری از خطر خودکشی است.
کمدی در ارجاع
دوره استند آپ کمدی طراحی شده توسط یک کمدین انگلیسی که به تعدادی از آسیبپذیرترین افراد جامعه به لحاظ روحی و روانی، آموزش تبدیل شدن به یک کمدین را میدهد، این افراد را یاری کرده تا بر بخشی از مشکلات روحی و روانی خود غلبه کنند. این امر سبب شده است تا دوره آموزشی مذکور مورد توجه سازمان بهداشت همگانی انگلستان قرار بگیرد و از سوی این سازمان بودجهای برای توسعه یافتن در سطح کشور دریافت کند.
این دوره آموزشی استند آپ کمدی که با نام «کمدی در ارجاع» شناخته میشود حاصل پروژه پژوهشی یک سالهای است که توسط یک تیم تحقیقاتی فعال در دانشگاه بریستول انگلستان پیادهسازی شده و هدف آن استفاده از تاثیرات مثبت نمایشهای کمدی به عنوان ابزاری برای بهبود سلامت روانی اشخاص است. اکنون این پروژه نمایش درمانی دوره آزمایشی خود در دانشگاه بریستول را با موفقیت پشت سر گذاشته و طراحان آن برای اجرا در سطح گستردهتری آماده میشوند.
طراح این دوره استند آپ کمدی که انجی بلچر نام دارد و یکی از اعضای دانشگاه بریستول انگلستان به شمار میرود، تجربیات مثبت هنرجویان تحت تعلیم خود را به عنوان یکی از دلایل مهم طراحی پروژه نمایش درمانی یاد شده عنوان کرده است: «من به مدت ده سال کمدی تدریس میکردم و در طول این مدت هنرجویانم همواره به من این نکته را گوشزد میکردند که پس از مرور پیشینه شخصی خود از طریق استند آپ کمدی تا چه اندازه قدرتمندتر و سرسختتر شده و شادابتر و شادتر زندگی کردهاند. این گفتهها الهامبخش من شد تا بتوانم از طریق طراحی پروژه نمایش درمانی شخصی خود ثابت کنم که مدلها، بازیها و تمرینهای مورد استفاده در یک دوره استند آپ کمدی میتواند افراد مختلف را در امر بهبود صدمات احساسی ناشی از مشکلاتی نظیر بیماریهای روانی، افسردگی پس از زایمان، اختلالات اضطرابی و سایر موارد مشابه یاری نماید.»
اجرای دوره آموزشی استند آپ کمدی در سطح گسترده
پس از گذراندن یک دوره آموزشی شش هفتهای در دانشگاه بریستول که تحت نظر سازمان بهداشت همگانی انگلستان برگزار گردید، دوره آموزشی استند آپ کمدی طراحی شده توسط خانم بلچر که با نام «کمدی در ارجاع» شناخته میشود، موفق به دریافت بودجهای از سازمان بهداشت همگانی انگلستان شد تا افرادی که در معرض خطر بالای خودکشی قرار دارند را برای برون رفت از این وضعیت یاری دهد.
در واقع این پروژه نمایش درمانی برای بهبود وضعیت افرادی طراحی گردیده است که از خطر خودکشی رها شدهاند و صدمات روحی و روانی ناشی از قرار گرفتن در معرض این خطر را به طور مستمر تحمل کردهاند. در طول دوره آموزشی شش هفتهای یاد شده برنامه نمایش درمانی کمدی در ارجاع توانست به طور کامل خود را با شرایط خاص این افراد هماهنگ کند و نیازهای آنها را بشناسد.
طراح این دوره آموزشی استند آپ کمدی همچنین قصد دارد با همکاری یک مطب خصوصی دوره آموزشی مشابهی را برای کمک به جوانان مبتلا به اوتیسم و اختلال موسوم به کمتوجهی - بیشفعالی (ADHD) برگزار کند.
تغییر زندگی دیگران با استفاده از استند آپ کمدی
انجی بلچر اجرای استند آپ کمدی را فرصتی برای تاثیر بر مخاطب و تغییر زندگی او میداند و معتقد است: «دوره آموزشی نمایش درمانی ما کسانی که در معرض خودکشی و صدمات روحی و روانی ناشی از آن قرار داشتهاند را تشویق میکند که این صدمات را به گونهای متفاوت و با روشی تازه پردازش نمایند. به این ترتیب آنها میتوانند تعیین کنند که در حقیقت چه کسی قربانی است و شیوه روایت داستان شخصیشان را خود برگزینند. در واقع آنها میتوانند به خود بگویند که من قبلا چنین فکر میکردم و به همین دلیل چنان رخدادهایی را تجربه نمودم. این امر به کسانی که از خطر خودکشی جان به در بردهاند این امکان را میدهد که آگاهانه از استند آپ کمدی برای تغییر دیدگاه خود نسبت به تجربیاتی که پشت سر گذاشتهاند، استفاده کنند. افزون بر آن اجرای استند آپ کمدی این افراد را از لحاظ فیزیکی نیز در موقعیت قدرتمندی قرار میدهد؛ به این دلیل که حضور روی صحنه امر بسیار پرقدرتی است. شما روی صحنه میتوانید به طور مستقیم در مورد نکات مهمی با مخاطب خود صحبت کنید. در واقع شما این فرصت را دارید که زندگی مخاطب را تغییر دهید. شما به عنوان یک کمدین میتوانید دلیلی باشید که مخاطبانتان کارهای متفاوتی را در زندگی انجام دهند.»
در مجموع هدف دوره استند آپ کمدی طراحی شده توسط این هنرمند انگلیسی آن است که افراد رها شده از خطر خودکشی بتوانند داستانهای شخصی خود را به کمک نوشتن و اجرا تجزیه و تحلیل نمایند و با استفاده از انواع بازی، کارهای گروهی و تک به تک، یک اجرای استند آپ کمدی پنج دقیقهای بر اساس آن طراحی نمایند.
خانم بلچر به تازگی بودجهای را از نهاد مراقبت یکپارچه شمال غرب لندن دریافت کرده است تا بتواند طرح آموزشی خود را از حالت ایده به اجرا درآورد. سازمان مذکور یکی از بزرگترین نهادهای مراقبتی و بهداشتی همکار با سازمان بهداشت همگانی انگلستان است که با ده اتحادیه تحت نظر این سازمان همکاری میکند و در هشت منطقه لندن به فعالیت مشغول است. این نهاد توانسته است با فعالیتهای خود در طول سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ میلادی میزان خودکشی در انگلستان را حدود ده درصد کاهش دهد.
گام نخست در توسعه عملی دوره آموزش استند آپ کمدی
بر اساس بودجه تعلق گرفته به طرح آموزش استند آپ کمدی یاد شده یا همان دوره کمدی در ارجاع، انجی بلچر با همکاری تعدادی روانشناس و افرادی که تجربه خودکشی داشتهاند، یک دوره آموزش استند آپ کمدی مفصل را برای ۲۰ جوان بالای ۱۸ سال که در معرض خطر خودکشی قرار داشتهاند برگزار میکند تا در نهایت شرکت کنندگان این دوره بتوانند پس از پشت سر گذاشتن آموزشهای لازم، برنامهای را در برابر دیدگان حداقل ۱۰۰ تماشاچی به روی صحنه ببرند.
لردز کارکلاف رئیس بخش پیشگیری از خودکشی در موسسه «بازنگری بیماریهای روانی» که در عمل نقش توزیع کننده کمکهای مالی نهاد مراقبت یکپارچه شمال غرب لندن را بر عهده دارد، معتقد است: «ما پیش از این هیچ پروژه مشابهی را انجام نداده بودیم و از همین رو در مورد آن بسیار هیجانزدهایم. در میان بیماران روانی که با خطر خودکشی مواجه هستند و احتمال بالایی برای اقدام به این عمل در موردشان تشخیص داده شده است، دستهای وجود دارند که این خطر را به طور کامل نادیده میگیرند و معتقدند که با هیچ مشکلی مواجه نیستند. تعامل با این گروه از افراد بسیار دشوار است و ما امیدواریم که پروژه نمایش درمانی استند آپ کمدی بتواند این مشکل را تا حدی برطرف کند.»
چالشهای دوره آموزش استند آپ کمدی
پروژه نمایش درمانی «کمدی در ارجاع» با وجود نقاط قوتی که دارد چالشهایی را نیز در دل خود جای داده است. این دوره استند آپ کمدی امکان بازنگری پیشینه افرادی که زمانی نه چندان دور در معرض خطر خودکشی قرار داشتهاند و حتی اقدام به انجام آن نمودهاند را برای آنها فراهم میکند. با این حال یادآوری پیشینه این افراد میتواند روزهای دشوار و تلخ گذشته را بار دیگر در برابر دیدگانشان مجسم کند و آنها را در معرض خطر مشابهی قرار دهد.
خانم بلچر ضمن اشاره به اشراف بر چالش مذکور معتقد است که او و همکارانش راه غلبه بر آن را میدانند: «من نسبت به وجود مرز باریک میان یادآوری داستانهای شخصی افرادی که خطر خودکشی را پشت سر گذاشتهاند و ایجاد آسیبهای مجدد در اثر این یادآوری آگاهی کافی دارم. برای جلوگیری از این آسیبها ما با روانشناسانی همکاری میکنیم که از شرکت کنندگان حاضر در دوره آموزش استند آپ کمدی حمایت میکنند. آنها به شرکت کنندگان ما تکنیکهای جدید نوشتن را میآموزند که مبتنی بر داستان درمانی است و میتواند از بازتولید مجدد آسیبهای روانی پیشین جلوگیری کند.»
بر اساس گفتههای طراح پروژه نمایش درمانی کمدی در ارجاع، یکی از اهداف این پروژه بیرون کشیدن شخصیت درونی برجسته افراد شرکت کننده در آن از عمق وجود آنها است. در درون هر فرد چندین شخصیت مختلف نهفته است که تعدادی از آنها میتواند قدرت و نمود بیرونی بیشتری نسبت به سایرین داشته باشد. به عنوان مثال برخی از افراد هنوز با شخصیت دوران نوجوانی خود زندگی میکنند؛ فرد قلدر و ناخوشایندی که در دبیرستان دیگران را آزار میدهد. همچنین ممکن است عدهای همچنان همان شخصیت دوران بیست سالگی خود را بروز دهند؛ جوان افسردهای که امید و انگیزه چندانی برای ادامه زندگی ندارد. یا مادری که فرزند خود را از دست داده، ممکن است نتوانسته باشد از قالب زن همیشه غمگین خارج شود.
تلاش انجی بلچر بر آن است که افراد حاضر در پروژه نمایش درمانی طراحی شده توسط او پس از پایان دوره استند آپ کمدی، به جای شخصیتهای مذکور با یک شخصیت کاملا جدید به زندگی عادی بازگردند. او در این مورد اظهار میدارد: «من از شرکت کنندگان میخواهم که دوره استند آپ کمدی را با شخصیت کمدی خود که بخش کاملا متفاوتی از وجود آنها است، به پایان ببرند و با همین شخصیت پروژه را ترک کنند. در این صورت آنها خواهند توانست از باقیمانده زندگی خود به بهترین شکل ممکن لذت ببرند و امید من نیز همین است. امیدوارم آنها بتوانند در زندگی روزمره از آموختههای خود در دوره آموزشی استند آپ کمدی استفاده عملی کنند و روزگار را به شکل متفاوتی سپری کنند.»
با این اوصاف میتوان خانم بلچر را کمدین و مدرسی توصیف کرد که این هنر را تنها ابزاری برای سرگرمی نمیداند و قصد دارد از آن برای بهتر کردن زندگی افرادی استفاده کند که دست روزگار با مهر بر سرشان کشیده نشده است.
حال که سخن از استند آپ کمدی و تاثیرات مثبت آن در بهبود زخمهای روحی و روانی و پیشگیری از خودکشی به میان آمد، بد نیست یادی از رابین ویلیامز کنیم؛ هنرمند با استعدادی که کار خود را از استند آپ کمدی شروع کرد و در نهایت پس از ابتلا به گونهای از بیماری زوال عقل (اجسام لویی) و همچنین پارکینسون، تحت تاثیر استفاده بیش از اندازه از الکل با خودکشی به زندگی خود پایان داد.