نعیمی‌ذاکر: دلگیریهایمان را داخل خانه تئاتر حل کنیم
مقصود نعیمی‌ذاکر، مدیرعامل جدید خانه تئاتر می‌گوید در هر صنف و انجمنی، ممکن است دلگیری پیش بیاید و مهم‌ترین هدف باید این باشد که مشکلات داخل همان خانه یا صنف حل شود.
به گزارش ایران تئاتر به نقل از ایسنا، حدود سه هفته پیش مقصود نعیمی‌ذاکر به‌عنوان مدیرعامل جدید خانه تئاتر انتخاب شد؛ نامی که برای بخشی از جامعه تئاتری چندان آشنا نبود ولی کسانی که در تلویزیون فعالیت کرده بودند، او را می‌شناختند.
او در گفت‌وگویی از برنامه‌ها و اهداف خود سخن می‌گوید. برنامه‌هایی همچون گسترش ارتباطات با تلویزیون و شبکه نمایش خانگی، استفاده بیشتر از فضای مجازی و تلاش برای گسترش روابط خانه تئاتر با کشورهای دیگر. این مدیر هنری در جای‌جای سخنان خود تأکید می‌کند که قدرت، در جمع بودن افراد است و مشکلات و دلگیریهایمان را باید داخل خانه حل کنیم و نه بیرون از آن.
ظاهراً اولین بار نیست که به شما پیشنهاد مسئولیتی در تئاتر داده می‌شود. چه شد که این بار پیشنهاد مدیرعاملی خانه تئاتر را پذیرفتید؟
اجازه بدهید به گذشته برگردم. فعالیت حرفه‌ای من از حدود ۴۳ سال پیش با تدریس در مدرسه آغاز شد. درس دادن را خیلی دوست داشتم و دارم و در تمام دوران حرفه‌ای‌ام، هیچ‌گاه از تدریس فاصله نداشتم و همیشه هم تدریس را ترجیح داده‌ام. ازنظر بنده، درس دادن، به تئاتر خیلی شبیه است. البته اگر معلم بخواهد، با شاگردانش ارتباط دوسویه داشته باشد. همواره به گفتگو و درک خصوصیات انسان و مختصات فطری و باطنی آدمی علاقه‌مند بوده و هستم. بعد از دوران درس دادن در مدرسه، مسئولیت هدایت محتوا و تولید کتاب‌های کودکان و نوجوانان در انتشارات امیرکبیر را عهده‌دار شدم. این دوران هم تجربه‌ای دیگر بود برای ارتباط با انسان و معنای آن، از طریق کتاب و فرهنگ مکتوب... همزمان با این مسئولیت، به شورای بررسی آثار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دعوت شدم. تجربه‌های فرهنگی در حوزه‌های مربوط به کودک و نوجوان، سبب شد تا ادامه فعالیت فرهنگی و حرفه‌ای‌ام در گروه کودک و نوجوان شبکه یک ادامه پیدا کند و از گروه کودک شبکه یک به گروه ادب و هنر شبکه دو به‌عنوان قائم‌مقام گروه، فعالیت رسانه‌ای‌ام ادامه پیدا کرد. سپس در زمان جناب آقای عسگرپور، دوست ارجمندم، مسئولیت طرح و برنامه گروه کودک را به عهده گرفتم. پس‌ازآنکه آقای عسگرپور به بنیاد فارابی رفتند، بنده مسئولیت گروه کودک و نوجوان شبکه دو را عهده‌دار شدم. حدود ده سال بعد رئیس مرکز انیمیشن شدم. پس از آن، در رادیو مسئولیت راه‌اندازی شبکه کودک رادیو را به عهده گرفتم. گذشته حرفه‌ای بنده، در دوران گروه ادب و هنر و گروه کودک شبکه دو سبب شد که با هنرمندان تئاتر همکاری نزدیک داشته باشم. ازجمله آن، پروژه «حیاط خلوت» بود که توسط استاد ارجمند و آقای محمد رحمانیان کارگردانی و نویسندگی شد. با هنرمندان نمایش عروسکی و کودک و نوجوان هم همواره همکاری داشته‌ام. امید که با هنرمندان دیگر هم توفیق آشنایی فراهم شود. شاید علت اصلی پذیرفتن این مسئولیت، این باشد که همواره، امور فرهنگی، برایم جذابیت داشته و دارد و در خانه ما نوشتن و سرودن و پژوهش و تدریس و نقاشی و عروسک‌سازی و عروسک‌گردانی و موسیقی، از امور خانوادگی است و فرزندانم و همسرم، همگی به امور فرهنگی اشتغال داریم و از خداوند مهربان مدد خواسته‌ام تا کاستی‌هایم مانع انجام مأموریتم نشود.
یکی از دغدغه‌های فعالان تئاتر، میزان آشنایی شما با این هنر و وضعیت آن است و شاید بد نباشد، دراین‌باره صحبت کنید.
در گذشته حرفه‌ای بنده ارتباط با گروه‌هایی از هنرمندان تئاتر مشاهده می‌شود. عده‌ای از هنرمندان تئاتر از دوستان بنده هستند و از این دوستی خرسندم و احساس خوشی دارم. با مأموریت بسیاری از انجمن‌های تئاتر کاملاً آشنا هستم و برای پیوند بیشتر این انجمن‌ها، باهمفکری خودشان، امید دارم که راه‌هایی برای تغییر وضعیت تئاتر، پیدا شود. بعضی از هنرمندان، سابقه بیشتر بنده در حوزه کودک و نوجوان را دلیل گرایش بیشتر بنده به این دوستان، ارزیابی کرده‌اند که معمولاً ارزیابی زمانی رخ می‌دهد که گزارش کاری وجود داشته باشد. بنده فقط چند روز است که در خدمت هنرمندان ارجمند هستم. تلاش خواهم کرد که این نگرانی به‌زودی برطرف شود.
یکی از کنجکاوی‌های جامعه تئاتری درباره میزان آشنایی شما با اساسنامه خانه تئاتر است و اینکه در این مدت چقدر با انجمن‌ها آشنا شده‌اید؟
ازآنجاکه اساسنامه خانه تئاتر متکی به ساختار موسسه فرهنگی هنری است و بنده موسسه فرهنگی هنری دارم، با اساسنامه آن، کاملاً آشنا هستم و نیازهای صنفی خانه تئاتر را هم می‌دانم و در همین فرصتی که در خدمت دوستان بودم از حداکثر فرصت، برای بهره‌مند شدن ازنظرات هنرمندان ارجمند تلاش کرده‌ام و به لطف خدا، ادامه خواهد داشت.
احتمالاً یکی از پرسش‌های خانواده تئاتر شاید این باشد که پیش از ورود به خانه تئاتر، چقدر تئاتر دیده‌اید؟
زیاد ندیده‌ام، چون مسئولیت‌های بنده در تمام دوران، بیش از وقت اداری از بنده وقت می‌گرفته است. در پرسش‌های قبلی عرض کردم با تئاتر آشنا هستم و البته از وظایف خود می‌دانم که تلاش هنرمندان ارجمند را از نزدیک ببینم، هم بهره فرهنگی ببرم هم با موانع کارشان آشنا شوم و مسئول دفتر محترم در حال برنامه‌ریزی هستند که زمانی از روزهای هفته را به دیدن نمایش و آشنایی با مشکلات پشت‌صحنه صرف کنم.
حضور شما در تلویزیون می‌تواند از یک نگاه، برای جامعه تئاتری نویدبخش باشد، چون گله همیشگی آنان، کم‌اعتنایی رسانه ملی به تئاتر و توقف تولید تله‌تئاتر است درحالی‌که تولید تله‌تئاتر و استفاده از نیروهای هنری تئاتر، می‌تواند به اشتغال هنرمندان تئاتر کمک کند. آیا این ارتباط می‌تواند در توجه تلویزیون به تئاتر اثرگذار باشد؟
اینکه بنده سال‌ها، در رسانه ملی انجام وظیفه می‌کردم، نمی‌دانم چقدر تأثیرگذار است اما ازنظر بنده رابطه‌ای ذاتی بین هنر تئاتر و رسانه تصویری وجود دارد و هر دو به یکدیگر نیازمندند. بنده، تلاش خواهم کرد که نیاز دوطرفه را به یک مفاهمه عملی تبدیل کنم و برای برقراری این رابطه، طرح‌هایی را پیشنهاد بدهم. در همین روزها، با جناب آقای جلیلی، قائم‌مقام محترم رئیس سازمان دیداری داشتم و ازآنجاکه ایشان، شخصاً، به تئاتر بسیار علاقه‌مند هستند و تئاتر را به‌خوبی می‌شناسند، از ایجاد بستری مناسب برای هنرمندان تئاتر در رسانه ملی، پیش از آنکه بنده، از حضورشان تقاضای همکاری کنم، ایشان ایده‌های بسیار پیشرویی داشتند که امیدوارم به‌زودی به نتایج خوب و مؤثری برسد. رسانه ملی، هم در تلویزیون و هم در رادیو و هم فضای مجازی می‌تواند، بستر بسیار خوب و پایداری برای هنرمندان فهمیم تئاتر باشد.
شما در گروه کودک فعال بوده‌اید و توجه به تئاتر کودک، آینده تئاتر ما را می‌سازد. آیا درزمینهٔ پرورش مخاطب و هنرمند، برنامه‌ای دارید؟ به‌عنوان نمونه رایزنی با آموزش و پرورش، در برنامه شما هست؟
تئاتر کودک، به‌یقین، از اضلاع مهم هنر تئاتر است. تئاتر دانش‌آموزی از موضوعات مهم در سند تحول نظام آموزشی است. بنده بارها، این سند را مطالعه کرده‌ام و تحقق آن، از دو راه ممکن است یکی توجه به شیوه‌های تکنولوژی آموزشی در عصر حاضر، دوم بهره‌گیری از هنر که هنر تئاتر نسبت به دیگر هنرها در اولویت تحقق سند نقش بیشتری دارد. امید دارم به لطف خدای دانا، بتوانیم باهمکاری بین بخش‌های مؤثر در حوزه فرهنگ عمومی به نتایج خوبی برسیم. دبیر محترم شورای فرهنگ عمومی جناب آقای امامی هم از دغدغه‌مندان تحقق اهداف سند تحول آموزشی ست. خانه تئاتر برای رسیدن به اهدافش، نیازمند ترسیم یک نمودار تشکیلاتی است که بتواند حدود سه هزار نیروی خود را در قالب انجمن‌های خانه تئاتر برای اهداف گوناگون فرهنگی ماموریت‌سازی کند تا به‌سوی رفتاری تخصصی و کارشناسانه هدایت شوند و برای آینده، ضمانت‌های ساختاری، پشتیبان تلاش هنرمندان ارجمند باشد و نه حضور مدیران اجرایی که با آمد و شدشان، این جریان فرهنگی دچار توقف‌های ناگهانی شود.
خانه تئاتر برای انجام این کار چقدر قدرت دارد؟
فراموش نکنیم که خانه تئاتر در ساختار و قالب یک موسسه فرهنگی هنری می‌تواند حرکت کند و تصمیم بگیرد و به‌ضمیمه به امور صنفی هنرمندان بپردازد، آن‌هم در حد توان و شرایط حاکم... اما توسعه هر فعالیتی، نیازمند نظم و سازمان‌دهی است و داشتن آمار دقیق از شرایط و جزئیات که شرایط تصمیم‌گیری آسان و درست را فراهم کند. مهم‌ترین نکته موفقیت در یک جمع که هدف مشترک دارند، باهم بودن و برای هم بودن است. اگر کسی از موفقیت همکارش احساس خوبی نداشته باشد، حتی فقط احساس خوبی نداشته باشد! این نقطه، مانع بزرگ پیشرفت است. هیچ مدیری، به‌تنهایی نمی‌تواند کاری کند، آنچه به‌عنوان خواسته‌های به‌حق، تحقق خواهد یافت، در سایه رفتار جمعی است که توام با صبر و تدبر در امور و مشورت با یکدیگر باشد. بنده به لطف خدای مهربان، امیدوارم که به کمک یکدیگر بر مشکلات جاری غلبه کنیم.
یکی از مشکلات تئاتر ما، محدود شدن آن در یک جغرافیای بخصوص، مشخصاً از چهار راه ولیعصر تا میدان فردوسی است! یعنی تئاتر ما، هنوز نتوانسته وارد بدنه جامعه و زندگی روزمره مردم بشود. شما از رسانه‌ای فراگیر می‌آیید. در این رابطه، چقدر می‌توانید زمینه‌سازی کنید تا فعالان تئاتر بر مبنای تخصص خود، شغل و درآمد داشته باشند؟
حتماً بنده، به دلیل پذیرش مسئولیت، موظف به تلاش حداکثری هستم اما به دست آوردن توفیق، مؤلفه‌های گوناگونی دارد که امیدوارم در سایه عنایت خداوند و تلاش همکاران ارجمند و توجه مسئولین محترم به اهمیت موضوع، راه گشوده شود.
ایجاد ارتباط بین‌المللی چقدر برایتان مهم است؟
عده‌ای از هنرمندان کشورمان با تلاش فردی و تولیدات خوبی که در رشته هنری خود داشته‌اند، توانسته‌اند به بازارهای دیگر کشورها وارد شوند و فعالیت خود را گسترش دهند و از این رهگذر هم اعتبار بین‌المللی به دست آورند و هم کسب درآمد کنند. معنی آنچه عرض کردم، این است که راه، مسدود نیست، باید در انجمن‌های گوناگون کنار هم بنشینیم و راه‌های حضور در دیگر کشورها را بررسی کنیم. هم جغرافیای خودمان و دیگر سرزمین‌ها حتماً نیازمند و مشتاق آثار خوب هنری خواهند بود، صادرات فقط محدود به کالاهای منقول نمی‌شود، صدور فرهنگ به دیگر جوامع باعث گسترش پیام و تلاقی آن با دیگر فرهنگ‌ها می‌شود و ایران صاحب تمدن است و این ظرفیت در فرهنگ ما کاملاً وجود دارد.
درزمینهٔ استفاده از شبکه نمایش خانگی برای فراگیر کردن هنر تئاتر، ایده‌ای دارید؟
به نکته بسیار مهمی اشاره کردید. شبکه‌های نمایش خانگی از بسترهای بسیار مهم برای توسعه هنر تئاتر است و می‌تواند اشتغال خوب و پایدار ایجاد کند. ضمن آنکه هنرمندان تئاتر به جایگاه حرفه‌ای خود که تمایل باطنی دارند، نزدیک می‌شوند. اگر این ساز و کار بازار کار در خانه تئاتر فراهم شود، هنرمندان تئاتر مشکل اقتصادی‌شان برطرف می‌شود و نمایش صحنه هم با استحکام بیشتری ادامه حیات خواهد داد. مذاکراتی در همین چند روز شده است و امیدوارم مسئولین محترم در بخش نمایش خانگی از هنر تئاتر پشتیبانی کنند.
در این مدت دیده‌ایم که گاهی حمایت‌هایی از جامعه هنری صورت گرفته است ولی شکل چندان مطلوبی نداشته. بخصوص در کمک‌هایی که در دوران کرونا انجام شد، گاهی شان هنرمندان و عزت نفس‌شان دیده نشد. در جایگاه صنف، چه برنامه‌هایی برای حفظ عزت نفس هنرمندان دارید؟
به نکته‌ای اشاره فرمودید که مفهوم و معنای همه زندگی در آن جمع است. همه ما به‌صورت جمعی و همه ما به‌صورت فردی باید از عزت نفس‌مان مواظبت کنیم و اگر خدای ناکرده، پشتیبانی از هنر بزرگ تئاتر در نگاه سازمان یا اداره‌ای یا فردی، مفهوم اعانه و نظایر آن را دارد، با هوشیاری با آن مواجه شویم و اجازه بروز چنین تصوری را ندهیم. از سوی دیگر مهم‌ترین نکته برای پیشگیری از آنچه فرمودید، ایجاد بستر کار و تلاش است که جامعه فعال و پر تلاش، با رفتارش، اجازه نخواهد داد که این گونه به او نگاه کنند. در جمع بعضی انجمن‌ها که افتخار دیدارشان را داشتم، عرض کردم، باهم بودن و درکنار هم بودن و برای هم بودن، بی‌تردید، مشکلات را حل خواهد کرد. از مهم‌ترین وظایف هنرمند، آگاه کردن جامعه است و طبیعی است که هنرمندان از یکدیگر نیز پیام دریافت می‌کنند. امید دارم به لطف خدا باهمکاری همدیگر، شرایط، تغییر کند.
از قدرت جمع صحبت کردید. جذب کسانی که عضو خانه تئاتر نیستند یا کسانی که در گذشته، عضو این خانه بوده‌اند و بعدتر، دلگیری‌هایی پیدا کردند، چقدر برایتان مهم است؟
بنده، در این مدت کوتاه شاهد بودم که هم اعضای محترم هیئت‌مدیره و هم اعضای محترم انجمن‌ها جذب نیروهای تئاتر و عضوگیری؛ از دغدغه‌های‌شان هست. اگر در این مسیر، کاستی وجود داشته باشد، حتماً باهمفکری دوستان انجمن‌ها حل خواهد شد. به دلگیری اشاره کردید، در هر خانه‌ای دلگیری پیش می‌آید. از خصوصیات خانه در فرهنگ ما این است که دلگیری را داخل خانه حل می‌کند. بنده به‌شدت اعتقاد دارم که مشکلات هر خانه‌ای باید داخل خانه حل شود.
