از بازسازی اداره تئاتر تا فعالیت دوباره شورای حمایت از آثار

علی کیهانی: کاظم نظری، پس از 30 سال فعالیت در عرصه تئاتر کشور از جمله بازیگری، کارگردانی، نویسندگی و تدریس، چند ماهی است که پشت میزِ مدیریت اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نشسته است.

او تئاتر را از دهه 70 خورشیدی، آغاز کرد و افزون بر بازیگری، کارگردانی بیش از ۲۰ اثر نمایشی را در کارنامه دارد. حضور در جشنواره‌های داخلی و خارجی چون تئاتر فجر، روهر آلمان با نمایش «آیینه‌ای توی سقف»، تئاتر برلین با نمایش «نقالی»، کلن آلمان، تئاتر کوردوبای آرژانتین، تئاتر ولیفیلد مونترال کانادا با نمایش «موسی و شبان»، تئاتر اینچیان کره جنوبی با نمایش «آخر بازی»، تئاتر رفیع پی‌یر پاکستان با نمایش «آسانسوری برای مطبخ» و ...، بخشی از سابقه این هنرمند است.

دکتر کاظم نظری، سابقه چندین سال تدریس و مدیریت در مراکز آموزش عالی از جمله دانشگاه سوره را هم دارد.

 با او درباره سیاست‌های فرهنگی دولت سیزدهم و فعالیت‌های اداره‌کل هنرهای نمایشی در چند ماه گذشته گفت‌وگو کرده‌ایم که می‌خوانید.

تفاوت شرایط تئاتر امروزِ کشور با یک سال پیش را چگونه می‌بینید؟

همه اصحاب هنر، آگاه هستند که شرایط بسیار متفاوت‌تر از سال گذشته است. در دو سال پیش از این، با مسئله ویروس منحوس کرونا و به‌ناچار تعطیلی تماشاخانه‌ها و اجراهای نمایشی مواجه بودیم که هنرمندان را خانه‌نشین و تماشاخانه‌داران را از نظر اقتصادی متضرر کرده بود. با تمهیداتی که دولت سیزدهم از تابستان 1400 در رابطه با خرید، تولید و تزریق واکسن‌های کرونا به خرج داد، شرایط جامعه رو به بهبودی رفت که در پهنه تئاتر کشور هم شاهدش بودیم.

از فروردین‌ ۱۴۰۱، پس از فروکش کردن همه‌گیری کرونا، با درخواست‌های زیادی برای اجرا در سالن‌های نمایشی روبه‌رو بودیم که با حمایت‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت هنری وزارت، همکاران اداره‌کل هنرهای نمایشی، صاحبان و مدیران تماشاخانه‌ها توانستیم به شرایط عادی برگردیم و با افتخار می‌توانیم بگوییم در قیاس با بسیاری از کشورها، بسیار جلو هستیم.

اینک، هنرمندان، دوباره شور و شوق کار کردن را یافته‌اند و با حمایت‌های اداره کل، ما شاهد اجراهای بسیار خوبی در سطح تهران و استان‌های کشور هستیم و امیدواریم در آینده هم این روند ادامه یابد و فعالیت تئاتری‌ها بیشتر شود و چرخ اقتصادی این هنر هم بهتر بچرخد.

تئاتر در یک سال گذشته، از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم تا امروز، چه چالش‌هایی را پشت سر گذاشته است؟

با تغییر دولت و جابه‌جایی مدیران، چالش‌هایی به ویژه در زمینه بودجه داشتیم که در ماه‌های اول و دوم شدت داشت، اما با گذر زمان، بیشتر مشکلات حل شد. این مسئله، گریبان اداره‌کل هنرهای نمایشی را هم گرفته بود که مشکلات در حال حل شدن است و حمایت از تولید و اجرای آثار، بهتر و سریع‌تر خواهد شد.

در پنج ماهی که از سال 1401 گذشته است، چه طرح‌ها و برنامه‌هایی را برای بهبود تئاتر کشور اجرایی کرده‌اید؟

رویکرد جدید اداره‌کل هنرهای نمایشی این است که تمامی جشنواره‌ها و رویدادهای هنری، ساماندهی و هدفمند شوند.

برای حلِ مشکل حریم مجموعه تئاتر شهر، چندین جلسه برگزار شده است که ان‌شاءالله تا پیش از آغاز چهل و یکمین دوره جشنواره بین‌المللی فجر، این محدوده و محیط فرهنگی را سامان خواهیم داد.

همچنین با حمایت‌های وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهردار محترم تهران، قصدمان گسترش و توسعه و بهسازی تماشاخانه سنگلج است و می‌کوشیم در کنار آن، موزه تئاتر را هم راه‌اندازی کنیم.

یکی دیگر از برنامه‌های اداره کل هنرهای نمایشی، احیای مجدد اداره تئاتر است که ان‌شاءالله با رایزنی‌های صورت گرفته با موسسه توسعه هنر، ساختمان اداره تئاتر احیا خواهد شد تا محل تمرین‌ها و گالری‌های مربوط به هنرهای نمایشی باشد و مانند سابق مجدد فعالیت کند.

یکی از فعالیت‌های مهم دیگری که صورت گرفته، این است که ما برای تمامی سالن‌های نمایشی، شوراهای تخصصی مستقر کرده‌ایم. در این شوراهای تخصصی، متن‌ها و نمایشنامه‌ها و نیازهای تالارها منطبق با سیاست‌های اتخاذشده بررسی خواهند شد.

از کارهای دیگر، راه‌اندازی شورای اعزامِ گروه‌های مستعد تئاتری به خارج از کشور است که امیدواریم با حضور هنرمندان ایرانی، درخششی مضاعف برای هنر جمهوری اسلامی ایران در جهان فراهم شود.

از دیگر برنامه‌های اداره کل هنرهای نمایشی، ارتباط با گروه‌های بین‌المللی و حرفه‌ای در کشورهای دیگر جهان است تا بتوانیم با آن‌ها تعامل داشته باشیم و و در ایران، میزبان‌شان باشیم.

همچنین سمپوزیوم‌هایی درباره کمپانی‌داری و تئاتر حرفه‌ای به‌زودی برگزار خواهیم کرد و در تدارک برگزاری مسترکلاس‌هایی هم از طریق (ITI) هستیم. هرساله هزینه‌ای به موسسه بین‌المللی تئاتر (ITI) پرداخت می‌شده اما در مقابل، از امکاناتش، استفاده و بهره‌برداری‌ نمی‌شده است. با پیگیری اداره‌کل هنرهای نمایشی به‌عنوان مرکز آی‌تی‌آی ایران، برای نخستین بار کارت عضویت هنرمندان ایرانی در این موسسه بین‌المللی صادر شده است که آن‌ها می‌‌توانند از تسهیلاتی چون تخفیف در خرید بلیت نمایش‌های اجرا شده در همه کشورهای جهان و تخفیف در مبلغ ثبت‌نام و ورودی جشنواره‌های بین‌المللی بهره‌مند شوند.

برنامه ویژه‌ای هم برای حمایت از هنرمندان شهرستانی طراحی کرده‌اید؟

از موارد اصلی سیاست‌ها و اهداف ما در اداره‌کل هنرهای نمایشی، پرداختن به هنرمندان و تئاتر شهرستان‌هاست. برای همه آثار خوبی که در شهرستان‌ها اجرا می‌روند، این امکان فراهم خواهد شد تا در تهران هم روی صحنه بروند. کارهای شهرستانی ما با این طرح، بیشتر دیده خواهند شد و تبادل فرهنگی هم صورت خواهد گرفت. تئاتر شهرستان‌ها، برای ما چه در بخش آموزش و چه اجرای آثار، اهمیتی ویژه‌ دارد.

یکی دیگر از طرح‌های اصلی و مهم اداره‌کل هنرهای نمایشی، تجهیز فنی سالن‌های تئاتر در شهرستان‌هاست و این که آن‌ها را به پایگاه‌های زنده فرهنگی و هنری تبدیل کنیم.

همچنین، طرح جدیدی مبنی بر آموزش کلان هنر در شهرهای کم‌برخوردار کلید خورده است که شروع آن در بندرعباس بوده و مقصد بعدی در زاهدان خواهد بود؛ در این طرح، استادان و پیشکسوتان در حوزه هنرهای نمایشی را برای توسعه، آموزش و نیازسنجی در تئاتر به شهرها و استان‌ها اعزام می‌کنیم.

چه بسترسازی برای فعالیت آسان‌تر و بی‌دغدغه‌تر هنرمندان انجام شده است؟

در دوران اوج‌گیری کرونا و مشکلاتی که همراه داشت، سامانه نظارت و ارزشیابی از کار افتاده بود و از اولین اقدامات ما راه‌اندازی این سامانه بوده است که دوستان، همکاران و هنرمندان به‌صورت حضوری مراجعه نکنند و از طریق سامانه با سرعت بیشتر، پاسخگوی هنرمندان عزیز باشیم.

همچنین، شورای حمایت اداره‌کل هنرهای نمایشی، با یک ترکیب جدید، فعالیت خود را دوباره آغاز کرده و شیوه حمایت از هنرمندان، گروه‌ها و اجراها مشخص شده است و بر اساس آن، کارها کمک دریافت خواهند کرد.

و مهم‌ترین برنامه‌ آینده اداره‌‌کل هنرهای نمایشی چه خواهد بود؟

به دنبال تقویت زیرساخت‌های تئاتر کشور هستیم. یکی از مشکلات اصلی تئاتر کشور، نبود سالن و امکانات فنی است و با توجه به افزایش جمعیت کشور، ساخت و راه‌اندازی سالن‌های تازه به ویژه برای حوزه‌های تئاتر عروسکی و کودک و نوجوان را پیگیر هستیم که امید است با حمایت‌های دولت و مردم، سالن‌های حرفه‌ای بیشتری را در اختیار داشته باشیم.