گفتوگو با بازیگر نمایش «بیوگرافی؛ یک بازی»
احمد ساعتچیان: تئاتر در هیچ دورهای سقوط نکرده است
احمد ساعتچیان، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون، اعتقاد دارد تئاتر با تمام سختیهایی که طی سالها پشت سر گذاشته است، همچنان پایدار و پابرجاست و قطعاً در هیچ دورهای سقوط نکرده و همیشه بوده و خواهد بود.
نگار امیری: احمد ساعتچیان، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون، دو سالی میشد از صحنه دور بود و بیشتر وقتش را به تدریس در آکادمی سمندریان میگذراند. او بهتازگی در نمایش «بیوگرافی، یک بازی» به کارگردانی بورژین عبدالرزاقی بازی کرده است.
«جنایت و مکافات»، «هشتمین سفر سندباد»، «دوزخ»، «افسون معبد سوخته»، «کرگدن»، «نورا»، «مرد بالشی»، «آقای اشمیت کیه؟» و «قلندران» ازجمله آثار نمایشی است که این هنرمند در آنها به ایفای نقش پرداخته است.
ساعتچیان، بازیگر فیلمهای سینمایی چون «مقیمان ناکجا»، «پرسه در مه»، «پسر- مادر» و «سه زن» بوده است. جدیدترین هنرنمایی این بازیگر در فیلم سینمایی «مغز استخوان» به کارگردانی حمیدرضا قربانی بهتازگی روی پرده سینماهای کشور بود.
او برای بازی در نمایش «افسون معبد سوخته»، نامزد عنوان بهترین بازیگر نقش اول مرد در جشنواره تئاتر فجر سال 1379 شد.
با این بازیگر، به بهانه حضور در نمایش «بیوگرافی، یک بازی»، گفتوگو کردهایم.
درباره نمایش «بیوگرافی؛ یک بازی» و اولین مواجههای که با این متن داشتید، برایمان بگویید؟
بیش از 25 سال پیش وقتی که هنرجوی تئاتر بودم، زندهیاد اسماعیل شنگله، به ما توصیه کرد تا حتماً نمایشنامه «بیوگرافی، یک بازی» را که خودشان از زبان آلمانی ترجمه کرده بودند، بخوانیم. در آن زمان، نسخهای خیلی قدیمی از متن را که ماکس فریش در سال 1968 نوشته بود، پیدا کردم و خواندم.
حدود شش سال پیش همراه با همسرم این نمایشنامه را از انگلیسی به فارسی ترجمه کردیم و ازآنجاکه اثری بسیار سخت و دشوار است، بهشخصه شهامتش را نداشتم که بهراحتی به سراغ آن بروم به همین دلیل متن را به بورژین عبدالرزاقی پیشنهاد دادم و او بعد از خواندن نمایشنامه آن را برای کار انتخاب کرد.
در نمایش «بیوگرافی یک بازی» ایفای نقش کدام شخصیت را بر عهده دارید؟
در «بیوگرافی؛ یک بازی» نقش کارگردانی با نام هانس کورمن را بازی کردم که زندگیاش در حال تغییر بود و این تغییر در صحنه تئاتر اتفاق میافتاد. در این اثر کاراکترها از 30 پرسوناژ به 5 پرسوناژ تبدیل شده بودند.
معیارتان برای انتخاب بازی در یک اثر نمایشی چیست؟
من درباره انتخاب نقش کمی سختگیرم و به این شکل نیست که هر کاری پیشنهاد میشود، بلافاصله قبول کنم. نقش باید برای من چالش تازهای داشته باشد چراکه دوست ندارم خودم را تکرار کنم. ترجیح میدهم برای بازی روی صحنه در موقعیتی قرار بگیرم که قبلاً تجربهاش نکرده باشم. گروه نمایش و همبازیها نیز برای من خیلی مهم است.
بازی در نقشهایی که انتخاب میکنید تا چه حد با آنچه در ابتدا مدنظر دارید؛ مطابقت دارد؟
ببینید، این سؤال بسیار کلی است. ما در جایی زندگی میکنیم و به شیوهای تئاتر کار میکنیم که شما با وجود در نظر گرفتن صددرصد انرژیتان برای ایفای نقش باز هم با توجه به سختیهایی که وجود دارد، تنها به بیست درصد از آنچه مدنظر دارید، میرسید. شما برای انجام کار و ایفای نقش وارد مبارزه میشوید و اگر عشق و علاقه نباشد واقعاً امکان ادامه دادن نیست.
از نظر شما آیا تغییری در شرایط تئاتر پس از شیوع ویروس کرونا ایجاد شده است؟
شرایط کلی تئاتر پیش و پس از همهگیری ویروس کرونا تغییری نکرده جز آنکه قیمتها افسانهای شده است. یک بخش از تئاتر در حال رفتن به سمت کارهای آماتوری است، چون روی کیفیت آثار نظارتی صورت نمیگیرد. من به گروهها و جوانان ایرادی نمیگیرم چراکه سیاستگذاری سیستم آموزش و مدیریت مهم است. تئاتر ما به گروههای متفاوت آماتور، نیمهحرفهای و حرفهای تقسیم نشده است و البته این مشکل سالنها نیز محسوب میشود. ما هنوز نمیدانیم کدام سالن معرف اجراها و گروههای حرفهای است به همین دلیل تماشاگران هم در انتخاب اثر دچار مشکل میشوند.
وضعیت مخاطب نمایشها را چگونه ارزیابی میکنید؟
گروه نمایش ما به دلیل عقبهاش، مخاطب و تماشاگر داشت اما تراژدی آنجاست که تعداد زیادی نمایش در تهران اجرا میشود که به دلیل نبود نظارت، با وجود کیفیت مناسب نیز دیده نمیشود؛ درحالیکه قطعاً بین این آثار، کارهای دیدنی زیادی وجود دارد که در این شلوغی دیده نمیشوند.
آیا پیشنهادی یا راهکاری برای این موضوع وجود دارد؟
من هنرپیشه هستم و وظیفهام این است که روی صحنه کارم را درست انجام بدهم. ارائه راهکار و بهبود وضعیت بر عهده سیاستگذاران این حوزه است.
الآن چند ماه است که قرار شده تا حریم تئاتر شهر درست شود، وضعیت فعلی و نامعلوم بودن حریم این مجموعه که نماد تئاتر کشور به حساب میآید، در شأن تئاتر کشور و هنرمندان نیست. درحالیکه رسیدگی به وضعیت محوطه مقابل مجموعه تالار وحدت نشان داد مدیران اگر بخواهند میتوانند بهراحتی برای اصلاح و بازسازی اقدام کنند. این در مورد یک محیط هنری است، حالا باید در نظر بگیریم در مقابل خود هنرمندان چه اتفاقی رخ داده است؟ ما در کرونا تازه متوجه شدیم بازیگری و کارگردانی جزو مشاغل کشور حساب نمیشود و حتی تعدادی از عزیزان بهعنوان مترجم یا نویسنده توانستند هنرکارت دریافت کنند و اینها همه نیازمند رسیدگی است. قطعاً تئاتر در هیچ دورهای سقوط نکرده است، همیشه بوده و خواهد بود.
در حال حاضر مشغول به چه فعالیت دیگری در زمینه تئاتر هستید؟
صحبتهایی برای بازی در کار دیگری شده است که هنوز قطعی نیست ولی همچنان به تدریس بازیگری در آموزشگاه سمندریان مشغول هستم.