گفت‌و‌گو با کارگردان حاضر در سی و چهارمین جشنواره تئاتر استان همدان
محمد قاسمی: بدون تماشاگر حرفه‌ای راه به جایی نمی‌بریم
محمد قاسمی، کارگردان حاضر در سی و چهارمین جشنواره تئاتر استان همدان معتقد است تا زمانی که تماشاگر حرفه ای پرورش ندهیم، تئاتر استان همدان به برند هنری تبدیل نمی‌شود.
به گزارش خبرنگار ایران تئاتر در همدان، سی و چهارمین جشنواره تئاتر استان همدان به دبیری کیانوش بهروزپور از اول تا سوم آذر ۱۴۰۱ به میزبانی شهر بهار برگزار شد. محمد قاسمی این سال‌ها به عنوان کارگردانی خوش‌فکر در تئاتر همدان شناخته می‌شود که آثارش همواره با استقبال خوب تماشاگران روبهرو بوده و امسال نیز با نمایش «مانداک» در جشنواره دوره سی‌و‌چهارم حضور دارد.
به بهانه اجرای نمایش «مانداک» گفت‌وگویی با او ترتیب دادیم که ماحصل آن را در ادامه می‌خوانید:
از نمایش« مانداک» و شکل گیری آن برای ما بگویید؟
یکی‌دو سالی می‌شد که ایده این نمایش در ذهنم شکل گرفت و منتظر وقتش بودم که شرایط اجرایی کردن آن فراهم باشد و سعی کردم تا جایی که می‌توانستم از قواعد اصلی نمایشنامه‌نویسی پیروی نکنم، از عناصر قهرمان و ضدقهرمان گرفته تا گره‌گشایی و همه تلاشم را برای تجربی بودن مسیر نگارش این ایده به کار گرفتم. قرار بود این نمایش در تهران تمرین شود اما به خاطر نیاز مبرم به آرامش فکری، تمرینات این اثر در ملایر استارت زده شد.
تجربی بودن تولید یک اثر نمایشی ویژگی‌های خاصی می‌طلبد تا ایده به پرداخت مناسب برسد؛ این مسیر را چطور طی کردید؟
بعضی وقت‌ها شکل و فرم کارگردانی روی نوشتن تأثیر می‌گذارد، حتی بازیگری و امکانات فنی یک نمایش هم می‌تواند روی نوشته رد پای خودشان را به جا بگذارند؛ اگر نویسنده در مقام کارگردان آن نمایش حضور داشته باشد، این ماجرا پررنگ‌تر اتفاق می‌افتد. من هم با همین اتفاق روبهرو شدم اما مهم برای من حرفی بود که در قالب اثر بیان شد حالا این حرف را چطور بیان کرده‌ام می‌شود بیان نمایشی من و بعدها با رجوع به اثر می‌شود دید که نزدیک به کدام مکتب و ایسم‌های رایج حرکت کرده‌ای. نمی‌شود در لحظه نوشتن، ذهن را مدام وادار کرد که مثلا باید ابزورد یا اکسپرسیونیسم بنویسی؛ ولی ممکن است بعد از نوشتن ببینی که به سمت ابزورد رفته و لازم است برای هم‌سویی بهتر دست به رتوش نهایی بزنی. از توانایی اعضای گروه هم نمی‌شود گذشت، وقتی نوازنده توانایی در اختیار داری نمی‌شود چشم‌پوشی کنی و در نهایت این توانایی را در خدمت ایده اصلی به کار می‌گیری. درواقع از ایده به خلق اثر می‌رسی، مسئله اصلی اینجاست تمام عوامل و تفکر و امکانات اجرایی و... همه دخیل هستند تا به اثر هنری برسی و این‌ها نانوشته و مستتر در مسیر تولید یک اثر هستند.
چرا تئاتر استان همدان جدای از تک جرقه‌های این سال‌ها به یک جریان فرهنگی و برند هنری تبدیل نشده است؟
تئاتر کودک و نوجوان بی تأثیر نیست چون گیشه را برای گروه تأمین می‌کند و این میزبانی در سایه عنوان بزرگی به اسم جشنواره بین المللی هر کارگردانی را وسوسه می‌کند که برای تأمین هزینه‌های اجرای گروه اثری را تولید کند که زمینه دیده شدن بیشتری دارد. این یک واقعیت تلخ در تئاتر دور از مرکز است که تئاتر صحنه‌ای ضرر مالی و... دارد. نمی‌شود برای تئاتر صحنه و جشنواره استانی نمایشی را روی صحنه برد که چهل میلیون تومان هزینه روی دست کارگردان می‌گذارد، در‌حالی‌که همه جوایز جشنواره هم که ببرد، یک‌چهارم این هزینه برنمی‌گردد، مگر این‌که گروه برنامه‌ای برای حضور در جشنواره‌های متعدد داشته باشد تا هزینه‌ها با درآمد برابر شود. این‌که برند نمی‌شود، در مجموع پاسخ اصلی پرسش شما به این برمی‌گردد که ما تماشاگر حرفه‌ای پرورش نمی‌دهیم و بیشتر سوق پیدا کرده‌ایم به سمت گیشه کودک و نوجوان.
جشنواره سی و چهارم تئاتر استان را چطور ارزیابی می‌کنید؟
خوبی جشنواره به این بود که همه بودند؛ از دوستان قدیمی تا هنرمندان جوان و تازه‌نفس و همین باعث شد بعد از چند سال دوری از این جشنواره زیاد احساس غربت نکنم. همین که خیلی از دوستان هنوز هم هستند و نمایش کار می‌کنند ارزشمند است، فرقی هم نمی‌کند اسامی‌ها کار می‌کنند یا نه، جشنواره به مسیر خودش ادامه می‌دهد؛ اما در عین حال دوست داشتم جشنواره شلوغ‌تر باشد تا هیجان بیشتری به تئاتر استان تزریق شود.