تئاترِ سنتی ژاپن؛ ترکیبی از رنگ و موسیقی

به گزارش ایران تئاتر، کابوکی، نوگاکو (نو و کیوگن) و تئاتر عروسکی بونراکو، ستون فقرات هنرهای نمایشی ژاپنی را تشکیل می‌دهند.

کابوکی معروف‌ترین شکل تئاتر ژاپنی است و پیدایش آن به اوایل قرن هفدهم در کیوتو برمی‌گردد. بر اساس روایات، یکی از زنان خادم معبد شینتو به نام اوکونی سبکی جدید از نمایش را در کیوتو پایه گذاشت که توجه دربار امپراتوری را به خود جلب کرد.

با تایید سلطنتی، گروه‌های نمایشی زیادی پدیدار شدند و کابوکی با اجرای زنان به سرعت محبوب شد. کابوکی به زودی به ادو، توکیو امروزی گسترش یافت و تئاترهای کابوکی به مکانی برای دیدن آخرین مدها و سبک‌ها و همچنین سرگرمی‌ بدل شدند. با این حال، خیلی زود، زنان از اجرا منع شدند و همه نقش‌ها را مردان بر عهده گرفتند.

ساختار و سبک کابوکی از اوایل دوره ادو (میلادی 1600) آغاز شده و تا به امروز ادامه یافته است. وقایع تاریخی و تضادهای اخلاقی خطوط داستانی اصلی کابوکی را تشکیل می‌دهند. در این نوع نمایش بازیگران یکنواخت و همراه با آلات موسیقی صحبت می کنند.

عروسک، شکل پیشرفته‌ای از سرگرمی‌های ژاپنی

بونراکو یا تئاتر عروسکی ژاپنی یکی از پیچیده‌ترین انواع هنرهای نمایشی در جهان است که سه عروسک گردان یک شخصیت را هدایت می‌کنند.

این سبک از نمایش، ظرافت حرکات عروسک، هماهنگی کامل بین کارهای عروسک، روایت داستان‌گو و موسیقی را به کمال رسانده است.

در این نمایش منحصر‌به‌فرد که اولین بار در سال 1684 در اوزاکا اجرا شد، سه عروسک‌گردان به شخصیت اصلی جان می‌بخشند. یک عروسک گردان پاها را حرکت می‌دهد، دیگری دست چپ را و عروسک گردان اصلی سر، صورت و دست راست را کنترل می‌کند.

در دنیای بونراکو، سال‌ها تمرین مستمر لازم است تا عروسک‌گردان‌ها به درجه‌ای از مهارت برسند که حرکات عروسک را بر صحنه نمایش باورپذیر کنند. عروسک‌ گردان‌ها کارشان را از عروسک‌گردانی پا شروع می‌کنند و پس از چند سال آمادگی حرکت دادن دست چپ و سپس در نهایت به استادی و حرکت دادن سر و دست راست می‌رسند.

عروسک‌گردانان، اغلب با نقاب سیاه روی صحنه ظاهر می‌شوند. در این نوع نمایش یک نفر به جای تمام شخصیت‌های نمایشنامه و همچنین راوی صحبت می‌کند. موسیقی هم در این نمایش عروسکی نقشی مهم دارد و سازهای سنتی ژاپنی در آن نقش اصلی را دارند.

نوگاکو (نو و کیوگن)

دو گونه نمایش «نو» و «کیوگن» در سنت هنرهای نمایشی ژاپنی مکمل یکدیگرند. «نو» قدیمی‌ترین شکل تئاتر ژاپنی است و ریشه نامش به معنای «مهارت» یا «استعداد» است. «نو» نمایشی جدی است و بازیگر اصلی در آن، ماسکی به چهره می‌زند و تا حد زیادی به موسیقی وابسته است.

کیوگن اما نمایشی است که در حدفاصل اکت‌های نمایش نو اجرا می‌شود. ترکیب او دو نمایش را در سنت تئاتری ژاپن نوگاکو نامیده‌اند.

ردپای «نو» را می‌توان تا قرن هشتم میلادی دنبال کرد اما چهره‌ای که امروز از آن می‌شناسیم در قرن چهاردهم میلادی شکل گرفته است که بخش اعظم آن مدیون نمایشنامه‌های کانامی است که هنوز هم مخزن اصلی اجراهای این سبک از تئاتر ژاپنی هستند.

اجراهای «نو» معمولاً بسیار طولانی هستند و گاهی اوقات در فضای باز اجرا می‌شوند.