تحریم جشنواره یعنی تحریم گفت‌وگو!

به گزارش ایران تئاتر به نقل از ایلنا، گردهم جمع شدن در تئاتر و جشنواره‌های آن نسبت به دیگر هنرها بیشتر نمود دارد زیرا به دلیل لزوم اجرای زنده وجود تک تک اجرا کنندگان را می‌طلبد؛ در صورتی که هنرهایی چون سینما یا برخی رشته‌های هنری چنین نیستند و لزوم برگزاری رویدادهای مربوط به آن‌ها منوط به حضور فیزیکی هنرمندان نیست. 

چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر حال در مسیر این گردهمایی و تعامل است چراکه به دلیل ایجاد روال انتخاب گروه‌ها بر اساس جشنواره‌های منطقه‌ای، قشر گسترده‌ای از تئاتری‌های شهرهای دیگر را نیز پوشش می‌دهد. این توجه به تئاتر شهرستان‌ها با اینکه نتوانسته جای خالی بزرگان و استادان را در رویداد امسال جبران کند اما در نوع خود اتفاقی خوشایند است که شهرستانی‌ها را برای رقابت و ادامه فعالیت امیدوارتر می‌کند. 

احسان جانمی، نویسنده و کارگردان اهل شهر اصفهان و کارشناس ارشد کارگردانی از دانشکده سینما تئاتر تهران است. او از سال هشتاد و هفت تا امروز در عرصه تئاتر مشغول فعالیت است و از آن زمان تاکنون ده‌ها اثر را در جشنواره‌های مختلف روی صحنه برده و جوایز و عناوینی نیز کسب کرده است.

جانمی امسال با نمایش «خواب‌هایم سراغ تو را می‌گیرند» در بخش جایزه بزرگ صحنه‌ای این رویداد حضور یافته است و دیروز (10 بهمن) این نمایش در تالار چهارسو مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفته است. او  درباره جزییات نمایش «خواب‌هایم سراغ تو را می‌گیرند» و دیگر موضوعات مرتبط با جشنواره چهل و یکم فجر توضیحاتی را مطرح کرد.

به عنوان اولین سوال بگویید روال حضور نمایش «خواب‌هایم سراغ تو را می‌گیرند» در چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر چگونه بوده است. 

نمایش «خواب‌هایم سراغ تو را می‌گیرند» یک صد و دهمین اثر گروه نمایشی من است. ما پس از اجرای عموم و پس از حضور در جشنواره استانی و منطقه‌ای به بخش صحنه‌ای جشنواره تئاتر فجر راه یافتیم و در بخش رقابتی جشنواره حضور داریم. 

چندمین بار است در جشنواره تئاتر فجر حضور یافته‌اید؟ 

این دهمین حضور ما در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است. من در این اثر حادثه‌ای واقعی را دستمایه قرار داده‌ام و در کنارش با تخیل خودم قصه جدیدی را نوشته‌ام. 

آن حادثه تاریخی که می‌گویید، چیست؟ 

حادثه تاریخی مد نظر من کشته شدن ناصرالدین قاجار در پنجاهمین دوره سلطنت اوست. این یک خط که در تاریخ است برای من تبدیل به داستانی شد که در تاریخ وجود ندارد. لذا این اثر خوانش من از تاریخ است. دومین کاری که کردم با اینکه نمایش من تاریخی است و در دوران قاجار می‌گذرد اما نوع طراحی‌ها چه در صحنه، لباس و شیوه اجرا و باقی موارد همه مدرن است. سعی شده با ترکیب ویژه‌ای از گذشته و نو، معاصرسازی جدیدی را رقم بزنم. 

با این حساب احتمالا دکور پرتابل است. 

نه اتفاقا. دکور ما از عناصر واقع‌گرایانه تشکیل نشده اما زمانی که شما به عنوان مخاطب آن را می‌بینید، حس و حال و فضای مورد نظر را درک می‌کنید. این هم یکی دیگر از کارهایی بوده که ما انجام داده‌ایم. این اتفاق نه فقط در دکور، بلکه در گریم و لباس و موسیقی هم هست. 

گفتید در نمایش «خواب‌هایم سراغ تو را می‌گیرند» اتفاقی تاریخی را از نگاه و منظر شما می‌بینیم. نگاه احسان جانمی به کدام بخش ماجرا بوده و اثر از چه منظری روایت شده است؟ 

نگاهم در اثر به زنانی است که در تاریخ از آن‌ها نامی برده نشده، اما نقش به سزایی در امور داشته‌اند. ما در مقطعی چون قاجار زنان اندرونی داشته‌ایم. من در نمایشم زن اندرونی را تاثیرگذار نشان داده‌ام. شاید مورخ و تاریخ‌نویس چین موارد و موضوعاتی را ننوشته باشد، اما حضور این زنان در به وجود آوردن یک حادثه تاریخی بسیار پر رنگ است.

بستر کلی نمایش «خواب‌هایم سراغ تو را می‌گیرند» در چه فضایی می‌گذرد و اینکه آیا از طنز در ادبیات و اکت‌های صحنه‌ای اثر بهره برده‌اید؟ 

اثر من نمایشی است که بستر کلی آن تراژدی است. من در اجرا زمانی که می‌خواهم طوفان را به وجود بیاورم، پیش از این اتفاق آرامشی را ایجاد می‌کنم. درباره بخش دوم سوال هم باید بگویم بله لحظات طنزی را در کار ایجاد کرده‌ام تا ضربه تراژیک خودم را بهتر وارد کنم. 

پس از انتشار فراخوان جشنواره‌هایی چون موسیقی و فیلم فجر تعداد زیادی از هنرمندان در واکنش به وقایع اخیر کشور، این رویدادها را تحریم کردند. نظرتان درباره چنین واکنش‌هایی چیست؟

به نظرم تحریم کردن جشنواره تئاتر یعنی تحریم کردن گفتگو. تحریم کردن تئاتر یعنی تحریم کردن نقد سازنده و پویا. اگر ما تئاتر را یک شغل بدانیم آن را تحریم نخواهیم کرد. ما عمری است شغل بودن تئاتر را فریاد می‌زنیم و حرفمان این بوده که چرا تئاتر را شغل نمی‌دانید؟! سوالم این است؛ چرا تئاتر که به لحاظ بیمه‌ای هم مشکلاتی دارد و مانند دیگر مشاغل دیده نمی‌شود را باید تحریم کنیم؟ چرا در چنین اوضاعی خودمان می‌آییم و می‌گوییم کار نکنیم؟! این رفتار مطمئنا به نفع تئاتر ما نخواهد بود. جدا از وضعیت اقتصادی که صد در صد مهم است، در صورت کار نکردن با هویت‌مان چه کنیم؟ ما در اینباره مسئولیم. در نهایت اینکه بروز چین اتفاقاتی دامنگیر کل تئاتر ما خواهد شد. موضوع مهم این است که تئاتر باید جریان داشته باشد. 

روال برگزاری جشنواره‌های منطقه‌ای فجر را پس از هشت سال چگونه می‌بینید و جشنواره تئاتر فجر در هنر کشور دارای چه جایگاهی است؟ 

جای خالی جشنواره منطقه‌ای طی این سال‌ها بسیار احساس می‌شد. من از دهه هشتاد و از سال ۱۳۸۱ تا الان در جشنواره تئاتر فجر حضور داشته‌ام. بیش از بیست سال هم هست که مشغول فعالیت در عرصه تئاترم. چه بخواهیم چه نخواهیم جشنواره تئاتر فجر، ویترین تئاتر کشور است. جشنواره تئاتر فجر برای من تئاتری که طی سال در شهرستان مشغول فعالیت هستم، بستری است تا اثرم را در آن ارائه کنم و تئاترهای دیگر را هم تماشا کنم. 

اگر ناگفته‌ای مانده درباره‌اش توضیح دهید.

این دیدن‌ها، این تعاملات و این بودن در یک فضای تئاتری است که باعث شده من به طور مستمر جریان داشته باشم. جریان داشتن تئاتر هم به همه این موارد بستگی دارد.