گفت‌وگو با کارگردان نمایش «عروسی دختر رستم بانوگشسب»
کبودرآهنگی: نمایش ایرانی برپایه خلاقیت بازیگران استوار است
سیدمحمدجواد کبودرآهنگی، کارگردان «عروسی دختر رستم بانو گشسب» معتقد است اجرای نمایش ایرانی بر پایه خلاقیت گروه نمایشی و بازیگران استوار است و هرچه بازیگران خلاقتر باشند، کار جذاب‌تر پیش می‌رود.
به گزارش ایران تئاتر، سیدمحمدجواد کبودرآهنگی، نویسنده، بازیگر و کارگردان تئاتر، فعالیت خود را از دهه 50 و با بازی در نمایش «بچه‌ها و سگ‌ها» به نویسندگی داوود کیانیان و کارگردانی رضا کشانی در همدان آغاز کرد.
او در ابتدای پیروزی انقلاب با تاسیس گروه تئاتر بوعلی به تهیه و تولید آثار نمایشی پرداخت اما این گروه به طور رسمی و با اعضای مشخص و تعریف شده‌ای از 15 سال پیش فعالیت خود را در عرصه تئاتر بیشتر کرد.
4 دهه فعالیت کبودرآهنگی در تئاتر منجر به تولید آثار بیشماری همچون «کمند گیسو»، «واگویه‌های علی گندابی»، «شمارش معکوس»، «بازی سلطان و سیاه» و «پل» شده است.
او اکنون با کارگردانی نمایش «عروسی دختر رستم بانو گشسب» نوشته اردشیر صالح‌پور، میزبان علاقه‌مندان نمایش ایرانی است.
این هنرمند همدانی نمایش «عروسی دختر رستم بانوگشسب» را پیش از این در سال 1397 در مجتمع شهید آوینی همدان روی صحنه برد و در حال حاضر این اثر از 17 بهمن ساعت 19 در تالار سنگلج اجرا می‌شود.
حماسه شادی‌آور!
کبودرآهنگی درباره سندیت تاریخی داستانی که در این نمایش به آن می‌پردازد، می‌گوید: «این متن یک مجلس شادی‌آور حماسی است که بر پایه طومار نقالان و روایت‌گران ناشناخته شاهنامه شکل گرفته است. در واقع متن نمایشنامه متاثر از اندیشه و تفکرات افرادی است که تحت تاثیر شاهنامه بوده‌اند.»
این کارگردان ادامه می‌دهد: «در واقع این افراد با زبان طنز به این قصه پرداخته‌اند و درباره موضوعی سخن گفته‌اند که در شاهنامه هیچ اشاره‌ای به آن نشده است. ما در هیچ کجای شاهنامه درباره دختر رستم و خواستگارانی که داشته است، چیزی نمی‌خوانیم.»
او با بیان اینکه این اثر یک نمایش کاملا ایرانی است که در اجرای آن نیز از شیوه‌های مختلف نمایش ایرانی استفاده شده است، می‌گوید: «ما برای روی صحنه بردن نمایش از شیوه‌های اجرایی متفاوت نمایش‌های نقالی، تعزیه، پرده‌خوانی بهره بردیم. یکی از ویژگی‌های نمایش شکل حماسی همراه با کمدی آن است که سعی کردیم هر دو را در اجرای اثر حفظ کنیم.»
این هنرمند، نمایش «عروسی دختر رستم بانوگشسب» را نوعی پارودی معرفی می‌کند که تقلید طنزآلود از یک اثر دیگر به شمار می‌آید و می‌افزاید: «در واقع این اثر نوعی نقیضه‌گویی ایرانی یا به عبارتی پاردوی است که به شکل اغراق‌آمیز و با زبان طنز به عروسی دختر رستم می‌پردازد.»
سختی اجرا در تهران
کبودرآهنگی با اشاره مشکلات و سختی‌های اجرا در تهران توضیح می‌دهد: «ما از همدان برای اجرا به تهران آمدیم و قرار بود 15 مهر در تماشاخانه سنگلج روی صحنه برویم ولی به دلیل شرایط اجتماعی این اجرا با مشکلات زیاد و پس از 4 ماه روی صحنه رفت.»
او ادامه می‌دهد: «با به تاخیر افتادن زمان اجرا، شرایط هنرمندان کار نیز عوض شد. بازیگران پیشین، به دلایل مختلف امکان ادامه همکاری برای‌شان فراهم نبود. بیش از هر چیز از نظر اسکان و پذیرایی دچار مشکل شدیم و برای کم شدن مشکل، مجددا بازیگران را از دانشجویان تئاتر در تهران انتخاب کردیم.»
این کارگردان در واکنش به پرسشی «درباره راهکار رفع مشکلات اجرای هنرمندان شهرستانی در تهران»، پاسخ می‌دهد: «سختی اجرا در تهران بسیار زیاد است اما آنچه بیشتر از هر چیز نیاز به رسیدگی دارد، حضور بازیگران شاغل برای مدت زمان اجراهای نمایش است. در گذشته بخشنامه‌هایی برای حضور هنرمندان در مدت اجرا به سازمان‌ها و ارگان‌ها صادر می‌شد و آن‌ها با خیال راحت و بدون استرس به اجرای عموم یا اجرای جشنواره‌ها می‌پرداختند اما اکنون این بخشنامه وجود ندارد و مشکلات زیادی برای گروه‌های نمایش ایجاد شده است.»
شیوه اجرای «عروسی دختر رستم بانوگشسب»
هنرمند پیشکسوت تئاتر همدان با اشاره به علاقه‌ای که به نمایش ایرانی دارد، می‌افزاید: «من عاشق نمایش‌های ایرانی هستم و بیشترین آثاری که تاکنون برای اجرا انتخاب کرده‌ام نمایش‌های آیینی سنتی بوده است.»
او درباره شیوه اجرای این نمایشنامه توضیح می‌دهد: «نمایشنامه «عروسی دختر رستم بانوگشسب» از نظر اجرایی می‌تواند با شیوه‌های متعددی روی صحنه برود. این متن قابلیت اجرا به صورت سایه، تمام عروسکی، زن پوش و حتی اجرا توسط بانوان را داراست.»
این کارگردان ادامه می‌دهد: «من اجرای تماما زن پوش را برای روی صحنه رفتن نمایشنامه دکتر اردشیر صالح پور انتخاب کردم تا بخش طنز و کمیک کار بیشتر شود. این کار همان‌طور که گفتم دست کارگردان را برای اجرا باز می‌گذارد و می‌توان طراحی‌های جدیدتری روی آن اعمال کرد. در واقع اجرای نمایشنامه بر پایه خلاقیت گروه نمایشی و بازیگران استوار است و هرچه بازیگران خلاقتر باشند کار جذاب‌تر پیش می‌رود.»
کبودرآهنگی درباره لهجه همدانی شخصیت رستم در طول اجرا می‌گوید: «امکان تغییر لهجه و زبان شخصیت رستم در کل نمایش با توجه به ابیاتی که می‌خواند وجود نداشت، به همین دلیل نیز گویش و زبان این شخصیت تنها در برخی از موقعیت‌ها و با توجه به شرایط و موقعیتی که در آن قرار می‌گیرد، تغییر می‌کند و با لهجه همدانی صحبت می‌کند.»
تئاتر را تعطیل نکنیم
کارگردان نمایش «عروسی دختر رستم بانوگشسب» با اشاره به اهمیت حضور تماشاگران در اجرای نمایش‌های ایرانی، درخواست می‌کند: «خوشبختانه استقبال مخاطبان از اجرا تاکنون خوب بوده است با این وجود از تمامی علاقه‌مندان به نمایش به ویژه نمایش ایرانی دعوت می‌کنم به تماشای این اثر بنشینند و با حضورشان باعث دلگرمی ما شوند.»
سیدمحمدجواد کبودرآهنگی در پایان، تعطیلی سالن‌های تئاتر به هر بهانه را رد می‌کند و می‌گوید: «به هر شکل تئاتر تنها رسانه ما است. رسانه‌ای که با آن می‌توانیم نقد کنیم و مسائل، مشکلات و حرف‌های‌مان را روی صحنه بیان کنیم. قطعا با تعطیلی تئاتر، کاری پیش نمی‌رود. این هنر همیشه و در بدترین شرایط هم روی صحنه رفته است و همواره راه خود را پیدا کرده است به همین دلیل نیز تحریم و تعطیل کردن تئاتر، راهکار مناسبی برای بیان مشکلات نیست.»
گفت‌وگو از نگار امیری
