کتاب «دراماتورژی سپید» نوشته سعیدرضا خوش‌شانس منتشر شد
کتاب دراماتورژی سپید نوشته سعیدرضا خوش‌شانس منتشر شد 3
کتاب دراماتورژی سپید نوشته سعیدرضا خوش‌شانس منتشر شد 2
کتاب دراماتورژی سپید با عنوان فرعی درآمدی بر دراماتورژی واسازانه یا دراماتورژی در پرتوی ساختارشکنی ژاک دریدا به قلم سعیدرضا خوش‌شانس منتشر شد.
به گزارش ایران تئاتر، کتاب «دراماتورژی سپید» با عنوان فرعی درآمدی بر دراماتورژی واسازانه یا دراماتورژی در پرتوی ساختارشکنی ژاک دریدا نوشته سعیدرضا خوش‌شانس از سوی نشر یکشنبه منتشر شد.
این کتاب به تبیین دیدگاه‌های ژاک دریدا فیلسوف فرانسوی و شارح فلسفه ساختارشکنی یا دیکانستراکشن در دراماتورژی یا نمایش‌پردازی می‌پردازد. دراماتورژی که به عقیده نویسنده این کتاب اصطلاحی مناقشه‌آمیز در مطالعات تئاتر به شمار می‌رود، دربردارنده مهارتی است که درباره امکانات متن تئاتر یا نمایشنامه به‌سوی اجرا تأمل می‌کند.
نویسنده اثر، در این رساله نشان داده است که دراماتورژی یا مهارت نمایش‌پردازی که پس از دوران روشنگری به دست یکی از چهره‌های مهم عصر روشنگری قرن هجدهم به نام گوتهولت افرایم لسینگ بنا نهاده شد، از مرزهای هرمنوتیک روشنگری فراتر رفته و اکنون به‌عنوان نوعی عمل واسازانه می‌تواند مورد توجه و تأمل قرار گیرد؛ بنابراین دراماتورژی سپید درواقع تبیین‌کننده نظریه‌ای است که واسازی یا ساختارشکنی ژاک دریدا را به‌عنوان راهبردی برای دراماتورژی تئاتر به خدمت می‌گیرد. خوش‌شانس نام آن را دراماتورژی واسازانه یا دراماتورژی دیکانستراکتیویست گذاشته است.
در مقدمه این کتاب آمده است: «باوجوداینکه بی‌شک گسترش دراماتورژی در دو ساحت عملی و نظری امروزه آن را به یک ساحت گفتمانی تبدیل کرده است، اما کماکان یکی از عرصه‌های مناقشه‌انگیز در مباحث نظری هنرهای نمایشی و مطالعات تئاتر به شمار می‌آید. این وضعیت، عجالتاً، ضرورت تأمل درباره آن را توجیه می‌کند. وانگهی پرداختن به دراماتورژی از منظر تاریخی یا کاربردی، موضوع انبوهی از مطالعات و پژوهش‌های دانشگاهی بوده است، اما آنچه در تمام این پژوهش‌ها مغفول و کتمان‌شده مانده است، پرداختن به ماهیت و ذات دراماتورژی به‌مثابه یک پدیدار فلسفی است.
ژاک دریدا فیلسوف برجسته فرانسوی در اواخر قرن بیستم نشان داد که تاریخ متافیزیک یا فلسفه غربی چگونه تحت تأثیر نظام معرفت‌شناختی خاصی قرار داشته است که حقیقت را در بیرون و پیرامون متن حاضر و موجود تلقی کرده است؛ حال آنکه به تعبیر دریدا، معنا یا حقیقت نه‌تنها به‌عنوان یک موجود حاضر -که اکنون از نظرها مستور و پنهان‌شده است- نباید تلقی شود، بلکه هیچ راهی برای دست‌یابی به حقیقت وجود ندارد و حقیقت همواره غایب است. در نظر دریدا، متن، شکلی فرعی از زبان یا ضبط زبان گفتاری به شکل نشانه‌های قراردادی نیست، بلکه متن خود هستی و رد یا نشانی از موجودات است. از این نظر، متن در نگاه دریدا، خود هستی بوده و هیچ هستی‌ای خارج از متن وجود ندارد. خوش‌شانس بر اساس چنین فرضی از دوگانه میان متن یا درام و اجرا فراتر رفته و تئاتر را به‌عنوان نوعی متن تلقی کرده است و دراماتورژی را به‌مثابه تأملی درباره این متن خاص تبیین می‌کند.
گرماتولوژی یا نوشتارشناسی عنوان اولین کتاب ژاک دریدا، دانش یا معرفتی جدید به همین نام را تأسیس می‌کند که هستی را به‌عنوان متن و بودن یا وجود را به‌مثابه نوعی فعالیت نوشتاری تلقی می‌کند. به‌طوری‌که بودن یا هستی هر موجود به معنی برجا گذاشتن عصری از موجود است و این آثار شبکه‌ای را خواهند ساخت که او آن را هستی می‌نامند. کتاب دراماتورژی سپید نوعی گراماتورژی دراماتورژی است و از این منظر نوشته شده است تا تعریفی جدید از دراماتورژی ارائه دهد.
این کتاب نشان می‌دهد که اساساً کارگردانی مؤلف در تئاتر یعنی سنت کارگردانی نمایشنامه که پس از دوک ساکس ماینیگن متداول شده است متأثر از نگاه دراماتورژیک یا هرمنوتیک لسینگ است؛ پس دراماتورژی شکلی اشتقاقی و فرعی از کارگردانی یا اجرای متن نیست بلکه کارگردانی تئاتر در اصل متأثر از نگاهی است که بر اساس هرمنوتیک روشنگری در تئاتر متداول شد.
این کتاب پس از تأمل درباره سرآغاز یا منشأ دراماتورژی به صورت‌بندی دراماتورژی واسازانه می‌پردازد و نشان می‌دهد که واسازی دریدا -که از ابتدا برای تأمل درباره نظام معرفت‌شناختی فلسفه غربی عرضه شده بود- چگونه می‌تواند به کمک حل مسائل، تناقضات، معضلات و مناقشات معرفت‌شناختی در حوزه دراماتورژی و مطالعات تئاتر بیاید.»
سعیدرضا خوش‌شانس نویسنده این کتاب دانش‌آموخته ادبیات نمایشی، کارگردانی تئاتر و دکترای فلسفه هنر است و به‌عنوان نمایشنامه‌نویس، مترجم و مدرس دانشگاه در این حوزه فعالیت کرده است.
خوش‌شانس که پیش‌تر کتاب‌هایی مثل «تئاترنویسی سپید: درآمدی بر تئاترنویسی پست‌مدرنیستی» را نوشته است تاکنون موفق به دریافت جوایز معتبری ازجمله ویژه هیئت‌داوران جشنواره نمایشنامه‌نویسان آسیا، جایزه نمایشنامه‌نویسی جشنواره تئاتر فجر و جایزه انجمن نویسندگان و منتقدان خانه تئاتر ایران شده است.
نشر یکشنبه کتاب «دراماتورژی سپید» را در هزار نسخه با قیمت 70هزار تومان منتشر کرده و در کتاب‌فروشی‌های سراسر کشور در دسترس علاقه‌مندان به حوزه‌های مطالعات تئاتر، هنرهای نمایشی و فلسفه هنر قرار داده است.