نگاهی به نمایشنامه «کوران» نوشته موریس مترلینگ اجراشده در جشنواره عروسکی تهران-مبارک
بی‌دیدگانی که خورشید را می‌جویند
بهنام حبیبی: در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران-مبارک، نمایشنامه «کوران» اثر موریس مترلینگ، با کارگردانی وحید نفر در تالار چارسوی مجموعه تأتر شهر تهران روی صحنه رفته است. کارگردان در این نمایش، روشی کمتر دیده‌شده از اجرای عروسکی را تجربه می‌کند.
موریس مترلینگ نویسنده‌ای است که نگاه ویژه‌اش به جایگاه و آرمان انسان، مهم‌ترین ویژگی نوشته‌هایش است. در نمایشنامه کوران، مترلینگ، انسان‌هایی را زیر ذره‌بین روانکاوانه خود قرار می‌دهد که حتی به چشم سر نمی‌بینند، ولی پیوسته در جست‌وجو و کنکاش‌اند. انسان‌هایی نابینا که در انتظارند؛ در انتظار دیدن نور.
«کوران» یا «کورها» روایت انسان‌هایی است که نه به چشم سر، بلکه با چشم و دریچه بینایی اندیشه خود در پی یافتن منجی‌شان هستند. آدم‌هایی که بی‌آنکه یکدیگر را ببینند، همدیگر را می‌شناسند و حتی زیبایی یکدیگر را درک می‌کنند. بی‌دیدگانی که با درون و ذهن خود، به ارتباط معنایی با همدیگر رسیده‌اند. آن‌ها بی‌دیدگانی هستند که خورشید را می‌جویند. نوری که شاید آن‌ها را از این همه بی‌حاصلی و بی‌هدفی برهاند؛ ولی آنچه در انتهای نمایشنامه به دنیای آن‌ها پا می‌گذارد، چیزی غیر از خورشید و نور کهکشانی است.
کارگردانی نمایشنامه «کوران» به روشی است که کمتر کارگردانی را برای اجرای این روش برمی‌انگیزاند. عروسک‌گردان‌ها که پوشیده در پوشاک سیاه هستند، برشی از بخش بالایی باک حمل مایعات(باک نفت، یا آب) را که در قالب چهره انسانی طراحی شده‌است، در یک دست خود دارند. این صورتک پلاستیکی که نمادی از یک انسان نابیناست، با دهانی پیوسته باز، دیالوگ‌های عروسک‌گردان خود را به گوش مخاطب می‌رساند.
بازیگری در این شیوه، ترکیبی از اجرای بدن عروسک‌گردان و بیان دیالوگ از طریق صورتک است. بدن بازیگر در این حالت، مکمل چهره بی‌حس صورتک است و جای خالی میم را با پانتومیم پر می‌کند.
طراحی صحنه در پیروی از روش اجرا، در یک طراحی مینی‌مالیستی، صحنه‌ای خالی را در بر می‌گیرد که تنها چند نشان از درخت و شاید زندگی، بک‌گراند صحنه را اعلام می‌کند. این صحنه‌پردازی، گرایش اجرا به سوی تأتر ابزورد را در یاد می‌آورد. نور در حالت روشنایی عمومی، بی‌طرفی کلی خود را از شخصیت‌پردازی یادآوری می‌کند. موزیک صحنه و افکت‌های شنیداری، تقریباً در بازی‌ها پنهان‌اند. بازی بازیگران نیز، نیازی به بهره‌بری از اکسسوار بیشتر را در خود احساس نمی‌کند.
«کوران» به روایت وحید نفر، تجربه‌ای جدید از متنی اندیشمند است که تماشای آن، تماشاگرش را هم به تعجب وامی‌دارد و هم در اندیشه فرومی‌برد.
