افزایش تماشاگران تئاتر، امیدوارکننده است

هوشنگ توکلی: آماری که از طرف اداره‌کل هنرهای نمایشی درباره تعداد اجراها مخاطبان تئاتر در طول یک‌سال گذشته منتشر شده، بسیار امیدوارکننده است. اجرای 4500 نمایش و جذب بیش از سه‌میلیون تماشاگر در یک سال (از یکم شهریور 1401 تا 31 مرداد 1402)، خارج از اعتقادات و دیدگاه من در روند توسعه تئاتر در ایران نیست. من معتقدم تئاتر در ایران زنده و پویاست و به‌رغم موانع و سختی‌هایی که سر راه دارد برای رسیدن به موفقیت کمی و کیفی تلاش می‌کند.  

من خیلی به آینده هنرهای نمایشی در ایران اعتقاد و اعتماد دارم و به باورم، زیربنای تئاتر در ایران با وجود همه مشکلات، خوب ریخته شده است. در شرایط فعلی درباره ساخت‌وسازهای یک آلیاژ فلزی قدرتمند به نام تئاتر صحبت می‌کنیم و اینکه تنوع در آثار نمایشی‌مان، باعث استحکام بیشتر این هنر می‌شود. به نظر من آمار استقبال مردم از تئاتر در شرایط فعلی بیشتر از چهاربرابر اعلام شده افزایش دارد و این اتفاق خوبی است.

به شخصه توقع دارم این آمار در سال آینده همچنان افزایش پیدا کند و شاهد رشد و استقبال بیشتر تماشاگران از تجربیات نو در تئاتر باشیم.

همچنین ما شاهد افزایش تعداد آثار تولیدی هستیم. کیفیت این تولیدات به‌ویژه در حوزه تجربیات نسل جوان خوب است. ممکن است بابت مهارت‌های تکنیکی، آن‌ها اندکی ضعیف باشند اما در زمینه ارائه راهکارهای جدید و نوآورانه قابل قبول‌اند.

ویژگی تئاتر زنده بودن است و با نفس مخاطب رابطه مستقیم برقرار می‌کند و طبیعتا با توجه به شرایط امروز ما در جامعه بسیار رشد کرده است. مخاطب تئاتر کنونی ما با مخاطب دو سال پیش و قبل از کرونا متفاوت است. مهم‌ترین ویژگی تئاتر امروز ایران ضد عادت بودن است. در تئاتر امروز، عادت‌های مرسوم که تبدیل به تحجر شده بود، کم شده است. نوآوری‌ها خود را نشان می‌دهند و مخاطب جدید با این نوآوری‌ها ارتباط مستقیم برقرار می‌کند. اگر یکی از ویژگی‌های تئاتر را همین حرکت ضد عادت‌های قدیمی بدانیم، تئاتر ما پیشرو است و بسیاری از عادت‌هایی را که دیگر کاربرد ندارد، زیر پا گذاشته است.

تئاتر ایران، آماتوری است؛ ما تئاتر حرفه‌ای نداریم. این آماتور بودن نه به معنای منفی بلکه به عنوان نکته‌ای مثبت در مسیر نوآوری و طرح ایده‌های جدید در حوزه شکل‌گیری کیفیت آثار است. در واقع من هیچ اثری را دور از کیفیت نمی‌بینم. حتی آثار دانشجویی که برای بار اول به صحنه می‌آیند، دارای نوآوری‌های ارزشمند و قابل توجه هستند.

این تجربیات، ریشه‌ها و زیرساخت‌های اصلی تئاتر ما را تشکیل می‌دهند و ما به این ریشه‌ها احتیاج داریم.