اظهار نظر اهالی تئاتر درباره تغییرات بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر
در تمام دنیا روال همین است اول اجرا بعد حضور در جشنواره که حضور در جشنواره تحت تاثیر افکار عمومی قرار می‌گیرد. اما آن چه در مورد تئاتر ایران مطرح می‌شود. تقسیم عادلانه سالن‌هاست. یعنی اینکه چرا کارهایی با چه شرایطی می‌توانند اجازه اجرا بگیرند.
بیست‌وچهارمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر امسال در حالی برگزار می‌شود که روند کاری جشنواره به طور کلی تغییر کرده است. در بیست‌وسه دوره گذشته پس از اعلام فراخوان متن‌های نمایشی به دبیرخانه جشنواره ارسال می‌شد و از بازخوانی متن‌ها برگزیده برای تمرین انتخاب می‌شد و پس از بازبینی اجازه حضور در جشنواره را پیدا می‌کردند. عموماً پس از جشنواره کارها در نوبت اجرای عمومی قرار می‌گرفتند. البته در طی بیست‌وسه دوره گذشته تغییرات زیادی در چند و چون جشنواره صورت گرفته است، از جمله بین‌المللی شدن جشنواره از سال 77 و یا غیر رقابتی بودن جشنواره فجر سال گذشته.
اما تغییری که امسال قرار است صورت بگیرد تغییر شیوه برگزاری جشنواره است. به طوری که نمایش‌هایی حق شرکت در جشنواره را خواهند داشت که از مهر ماه تا بهمن ماه سال جاری اجرای عمومی شده باشند. آن چه در زیر می‌آید نظرات چند تن از اهالی تئاتر درباره این تغییر کلی روند جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است:
کیوان نخعی نویسنده و منتقد در این باره گفت:«این تغییر از جهت اینکه اول تمرینات لازم صورت می‌گیرد و بعد محصول یک سال تلاش به نمایش گذاشته می‌شوند مثبت است. چرا که گروه نمایشی مجبور هستند در طول یک سال فعالیت کنند نه اینکه بنشینند تا فراخوان جشنواره بیاید و بعد اینکه آیا متن‌شان در بازبینی انتخاب شود یا خیر. بعد شروع به کار کنند پس گروه در طول سال با خیال راحت روی کارش به فعالیت می‌پردازد.
فعلاً در بهت و حیرت به سر می‌بریم
منیژه محامدی یکی دیگر از کارگردانان تئاتر ضمن اعلام این مطلب که دقیقاً در جریان این تغییرات نیست، بیان کرد:«هنوز هیچ اعلام رسمی درباره این تغییرات صورت نگرفته است. با این حال نیمه اول سال که به اجراهای جشنواره گذشته اختصاصی دارد می‌ماند نیمه دوم سال؛ یعنی مهر ماه تا بهمن ما که فرصت چندانی نیست. در عرض سه ماه مگر چند کار می‌تواند اجرا شود؟ اصلاً مشخص نیست که قرار است چند کار در جشنواره شرکت کنند؟ همه این‌ها باعث می‌شود که بگویم فعلاً در ابهت و حیرت به سر می‌بریم.»
طرح عجیب و غریب
علیرضا نادری کارگردان هنوز هم به دنبال گرفتن فرصت اجرایی برای کارش در جشنواره فجر سال 79 است و در این‌باره گفت:«از چند و چون قضیه بی‌اطلاع هستم. اما آن چه شنید‌ه‌ام برایم عجیب و غریب است.»
به بن‌بست رسیده‌ایم
سهراب سلیمی چندان از چنین طرحی رضایت ندارد و در این‌باره گفت:«برای طرح چنین تغییراتی اول باید دید چه امکاناتی برای اجرا داریم. چون جشنواره خاص تهران نیست. بنابراین باید به فکر اساسی در سرویس گرفتن از سالن‌های نمایشی باشیم.»
سلیمی با اشاره به اینکه سیاست مشخصی در جدول بندی زمان اجرای تئاترها وجود ندارد گفت: «در حال حاضر بسیاری در لیست انتظار اجرا به سر می‌برند که هرگز در جشنواره شرکت نکرده‌اند ولی نوبت اجرا گرفته‌اند. پس من نوعی مجبورم در 6 ماهة دوم که نوبت اجراهای آزاد و داوطلبانه است شرکت کنم. وقتی برای نوبت اجراها نمی‌توان نظمی پیدا کرد پس داوری بین گرو‌ه‌هایی که اجرا کرده‌اند و اجرا نکرده‌اند منصفانه نیست.»
وی در ادامه بیان کرد:« من به عنوان مسئول انجمن کارگردانان می‌گویم که تئاتر ما به بن‌بست رسیده است. چرا که این تصمیم گیری‌ها بیشتر رابطه‌ای است تا کارشناسی.»
حسین سحرخیز ضمن اعلام این مطلب که تغییرات این چنینی سال‌هاست که طرح شده است ولی هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده است اظهار کرد:«به نظر من جشنواره فجر جذابیت‌ها و گرمای خودش را برای تماشاچیان از دست می‌دهد. البته چون این قضیه در ایران یک تجربه نو است، نمی‌توان درباره آن با قطعیت صحبت کرد.»
وی در ادامه افزود:«من فکر می‌کنیم این تغییر بر تعداد تماشاچیان جشنواره تاثیر خواهد داشت. چرا که اکثر تماشاچیان جشنواره خود اهالی تئاتر هستند، بنابراین وقتی این افراد در طول سال اجراها را می‌بینند انگیزه‌ای برای حضور در جشنواره نخواهند داشت.»
سحرخیز درباره ابعاد دیگر این تغییرات گفت:«شاید از این بعد که افراد مجبور نیستند در جشنواره شرکت کنند تا اجرا بگیرند و حتی بالعکس این روند مثبت باشد.»
جشنواره تحت تاثیر افکار عمومی قرار می‌گیرد
محمد یعقوبی بازیگر و کارگردان تئاتر با مثبت دانستن این تغییر در جشنواره فجر گفت:«در تمام دنیا روال همین است اول اجرا بعد حضور در جشنواره که حضور در جشنواره تحت تاثیر افکار عمومی قرار می‌گیرد. اما آن چه در مورد تئاتر ایران مطرح می‌شود. تقسیم عادلانه سالن‌هاست. یعنی اینکه چرا کارهایی با چه شرایطی می‌توانند اجازه اجرا بگیرند.»
یعقوبی در ادامه چنین اظهار کرد:«حضور افکار عمومی در نحوه داوری جشنواره نیز تاثیر خواهد داشت. یکی دیگر از پیامد‌های مثبت این طرح به حضور فعال‌تر دوستداران شهرستانی تئاتر است چرا که این افراد می‌دانند هر ساله در یک دوره ده روزه، بهترین تئاترهای اجرا شده سال در جشنواره حضور خواهند داشت. پس آن‌ها می‌توانند برای دیدن کارها برنامه‌ریزی بهتری داشته باشند.»