در گفت‌وگو با کارگردان رادیوتئاتر «نا» مطرح شد
قصه‌های بزرگ علوی؛ فرصتی برای تجربه چالش‌های جدید
فرناز عقیلی، نویسنده و کارگردان رادیوتئاتر «نا» بر این باور است که قصه‌های بزرگ علوی فارغ از دوره نگارش متن به نمایشنامه‌نویس فرصت ساخت شخصیت‌های جدید با چالش‌های جدید می‌دهد.
به گزارش ایران تئاتر، رادیو تئاتر «نا» به نویسندگی و کارگردانی فرناز عقیلی از 14 آبان در تماشاخانه مهر حوزه هنری روی صحنه است.
قصه این نمایش برداشتی از داستان کوتاه «گیله مرد»، اثر بزرگ علوی است و به قصه سربازی اشاره دارد که در دوران تبعیدش دچار عشقی نافرجام می‌شود. او در پایان، تنها راه رها شدن و بازگشت به دیار خود را، انتقام می‌بیند.
عقیلی درباره برداشت این اثر از داستان کوتاه «گیله مرد» گفت: «قبل از این‌که بخواهم در حوزه ادبیات نمایشی تحصیل کنم و یا فعالیت داشته باشم بیشتر دنباله‌رو بزرگانی در این عرصه بودم و هستم که آثارشان حال و هوای فرهنگ و هویت ایرانی داشته باشد و خوشبختانه کم نیستند استادانی که قلم‌شان حافظ فرهنگ و آداب‌مان بوده و هست.»
او ادامه داد: «توجه به ادبیات داستانی ایران به ویژه داستان‌هایی که سال‌ها در ذهن و یاد همه مانده‌اند، می‌تواند کمک بزرگی در این راستا باشد چراکه به نظر من عمیق بودن ادبیات داستانی در مقوله اقتباس می‌تواند ریشه‌های ادبیات نمایشی را محکم‌تر کند و درام قوی‌تری بسازد.»
این هنرمند با بیان این‌که بزرگ علوی از جمله نویسندگانی است که آثارش جدای از داستان بودن، سراسر تصویر است، گفت: «درامی که در دل قصه‌های بزرگ علوی وجود دارد این امکان را در اختیار نمایشنامه‌نویس قرار می دهد تا فارغ از این‌که قصه در کدام دوره تاریخی اتفاق می‌افتد؛ شخصیت‌های جدید با چالش‌های جدید بسازد؛ دقیقا اتفاقی که در نگارش نمایشنامه «نا» برای من رقم خورد.»
او افزود: «شخصیتی که در دل داستان «گیله مرد» شاید برای خواننده کمتر مورد توجه قرار بگیرد، برای من به عنوان نمایشنامه‌نویس تبدیل به شخصیت اصلی نمایشنامه‌ام شد. این شخصیت «گیله مرد» با شخصیتی که در نمایش ما روایت می‌شود، متفاوت است.»
عقیلی با اشاره به متن این اثر، توضیح داد: «من این متن را در زمان دانشجویی برای رادیو نوشته و تنظیم کردم. امسال با بازنویسی و شیوه‌ای جدید از طریق فراخوان رادیو در صحنه که توسط ایوب آقاخانی با همکاری حوزه هنری راه‌اندازی شد، برای اجرای عموم آماده‌اش کردم.»
او درباره نگارش رادیویی متن افزود: «برخلاف تصور عموم که متن‌هایی با سکون بیشتر و لوکیشن‌های کمتر را در قالب رادیو می‌بینند، برای تنظیم رادیو بهتر است قصه‌ای طراحی شود که همچون سینما پرلوکیشن و ترجیحا پربازیگر باشد تا کارگردان بتواند با توجه به کار با میکروفون، پرسپکتیو صدایی بهتری را طراحی و ارائه بدهد. «گیله مرد» تمام این ویژگی‌ها را برای اقتباس و نگارش یک نمایشنامه رادیویی دارا بود.»
عقیلی در پاسخ به این سوال که «آیا انتخاب رادیو تئاتر برای اجرای عموم جوابگوی نیاز مخاطبان هست؟» هم توضیح داد: «اهالی تئاتر و مخاطبان این هنر، رادیو تئاتر را نمایشنامه‌خوانی می‌دانند؛ اما این دو شیوه تنها در یک مورد مشترک هستند و آن هم در دست داشتن متن در صحنه توسط بازیگر است. نمی‌توان قابلیت‌های میکروفون را در رادیوتئاتر نادیده گرفت؛ درست است که میکروفون در مواردی بازیگر و کارگردان را روی صحنه محدود می‌کند اما منجر به خلاقیت هم خواهد شد. این فضا روی صحنه تئاتر با امکاناتی مثل نور، لباس، حرکت بازیگر و... میسر می‌شود.»
به گفته این کارگردان رادیوتئاتر «نا» توانسته است تا تعداد مخاطبان قابل قبولی را جذب کند.
او با بیان این‌که فرصت فراهم شده برای اجرای عموم رادیوتئاتر باعث مستقل شناخته شدن این شیوه اجرایی خواهد شد، گفت: «اجرای عموم رادیوتئاتر باعث می‌شود تا افراد بیشتری به تولید و خلق این گونه نمایشی فکر کنند.»
کارگردان رادیوتئاتر «نا» افزود: «پایه و اساس رادیوتئاتر، صداست و اگر گروه اجرایی از نظر امکانات صوتی تامین نباشد، هرگز نمی‌تواند آنچه را که در سر دارد، به خوبی به مخاطبان ارائه دهد، پس برای رشد این شیوه اجرایی نیاز به آخرین دستاوردهای تکنولوژی در عرصه صدا وجود دارد که متولیان حوزه نمایش باید به آن توجه کنند.»
این نویسنده و کارگردان توضیح داد: «رادیوتئاتر نه نمایش رادیویی صرف و نه نمایش صحنه‌ای صرف است؛ بلکه تلفیقی از این دو است و ما سعی کردیم با تلفیق رادیو، تئاتر و انیمیشن، نمایشی ارائه بدهیم که مخاطب بتواند درکی همزمان از صدا و تصویر روی صحنه داشته باشد.»
عقیلی در پایان با اشاره به رشته تحصیلی مهندسی صدا گفت: «رادیوتئاتر یکی از فضا‌های مساعد برای فعالیت افرادی است که در زمینه مهندسی صدا فعال هستند، به شرطی که مسئولان و متولیان امر، تکنولوژی و لوازم مورد نیاز را برای آن‌ها فراهم کنند.»
