الهام سلج‌‎محمودی: نمایش عروسکی مختص به کودکان نیست

نگار امیری: همه ما در طول زندگی تجربه وابستگی‌ را به اشکال و انواع مختلف آن، تجربه کرده‌ایم. وابستگی در بسیاری موارد یک مقوله طبیعی به شمار می‌رود اما افراط در آن باعث اختلال در زندگی فردی و اجتماعی خواهد شد.

در این میان وابستگی فرزندان و والدین به یکدیگر از مهم‌ترین دغدغه‌هایی است که در بسیاری مواقع افراد را در شناخت مرزهای مسئولیت‌پذیری‌شان در قبال هم با چالش جدی مواجه می‌کند.

الهام سلج‌محمودی، نویسنده و کارگردان «مامان» که از هشتم آبان در تالار سایه تئاترشهر روی صحنه است، با کمک و بهره‌مندی درست از دنیای شگفت‌انگیز و خیالی عروسک‌ها این موضوع را دستمایه نمایش خود قرار داده است.

«مامان» روایتگر فرهنگ مهرطلبی و به‌نوعی وابستگی شدید به اعضای خانواده است. چقدر می‌توان این مفهوم را به دیگر وابستگی‌های انسانی تعمیم داد؟

به نظرم وابستگی‌های عاطفی خانوادگی تاثیر عمیق‌تری در زندگی شخص ایجاد می‌کنند. در واقع همین تجربه ما با والدین‌مان است که شخصیت ما را در روابط عاطفی با دوستان و یا شکل رابطه با همسر یا فرزندمان شکل می‌دهد و به دیگر وابستگی‌های انسانی تعمیم می‌یابد.

قطعا پرداختن به چنین مفهوم عمیق و اثرگذاری آن هم در قالب نمایش عروسکی کار سختی است. دلیلی که باعث شد با کمک گرفتن از دنیای عروسک‌ها به این مفهوم بپردازید، چه بود؟

نمایش عروسکی دنیای نامحدودی دارد که من با توجه به این امکان می‌توانستم چنین مفهوم عمیق و آشنایی را برای مخاطب بازگو کنم. احساسات، عواطف و درونیات شخصیت نمایش جز با تصاویری که مخاطب صرفا ممکن است در خواب ببیند، نمی‌توانست ارائه شود. به تصویر کشیدن ذهنیت شخصیت نمایش راجع به زندگی مادرش با استفاده از عروسک‌ها به بهترین شکل امکان بروز داشت.

به نظرتان رمز موفقیت یک نمایش عروسکی در ارتباط با مخاطبان چه چیزی است؟

وجه تمایز نمایش عروسکی با سایر گونه‌های نمایشی در عینیت بخشیدن به خیال، رویا و فانتزی است. خیال‌پردازی همواره یکی از جذابیت‌های ذهن آدمیزاد شناخته می‌شود. شما در نمایش عروسکی می‌توانید افسانه، جادو،  خیال و غیرممکن‌ها را به تصویر بکشید. ما در نمایش «مامان» درونیات و ذهنیت کاراکتر را به تصویر می‌کشیم. آنچه مخاطب روی صحنه می‌بیند شخصیت‌های عروسکی‌ای هستند که هر اتفاقی را می‌توانند رقم بزنند چراکه از همان ابتدای نمایش می‌پذیرد که این موجودات خیالی هستند پس خیلی راحت وقایع نمایش را می‌پذیرند و با آن ارتباط برقرار می‌کنند.

نمایش عروسکی آن طور که باید، به مخاطبان معرفی نشده است. به نظرتان اجرای چنین آثاری در مجموعه تئاترشهر چقدر می‌تواند در معرفی بهتر این گونه نمایشی موثر باشد؟ و در این مسیر، اجرا در این مجموعه چقدر می‌تواند کمک‌کننده باشد؟ 

مجموعه تئاترشهر شناخته‌شده‌ترین مرکز تئاتر ایران است که در طول سال پذیرای نمایش‌هایی برای مخاطبان بزرگسال می‌شود. نمایش‌های عروسکی کودکان و نوجوانان نیز سالن‌های مخصوص خود را دارند. در این شرایط وقتی صحبت از نمایش عروسکی می‌شود، تماشاگران عموما به یاد مخاطب کودک می‌افتند، در صورتی که این نوع نمایش در دنیا مخاطبان و طرفداران بزرگسال دارد و جزو تاثیرگذارترین گونه‌های نمایشی به شمار می‌رود. امسال بعد از دیده شدن نمایش ما در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی عروسکی تهران-مبارک و کسب جوایز متعدد از طرف این رویداد هنری، امکان اجرای عموم در تئاتر شهر به نمایش‌های برگزیده داده شد که حمایت قابل توجهی از طرف مهم‌ترین مجموعه تئاتری کشور محسوب می‌شود.

امیدوارم این نگاه که مخاطب عروسک‌ها فقط کودکان هستند، تغییر کند و این روند ادامه داشته باشد تا این گونه نمایشی جایگاه خود را میان مخاطبانش پیدا کند. ما از مخاطبان خواستیم تا کودکان را برای تماشای نمایش «مامان» به همراه نیاورند تا به صورت نمادین بر تهیه و تولید این نمایش برای بزرگسالان تاکید کرده باشیم.