نمایشی در راستای جراحی زشتی‌ها

جعفر گودرزی*: نمایش «معجون‌السلاطین» با متنی به قلم پیام سعیدی و محمود خسروپرست به کارگردانی سعید زارعی که این شب‌ها در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه است، در کنار ایده خوب که برای شکل اجرای متن انتخاب شده است، چند ایده خوب دیگر نیز در دل خود دارد که یکی از آن‌ها حضور کیا رکنی موزیسینی است که با اجرای زنده خود و صداسازی در جای درست و به‌موقع حضور پیدا می‌کند.

همچنین ایده استفاده از سرسره که نمادی از جابه‌جایی سریع قدرت است با خط اصلی نمایشنامه که موضوع جانشینی پادشاهی روبه‌مرگ را دستمایه خود قرار داده است، همخوانی درستی دارد؛ اما خود مسئله جانشینی فرد در رأس قدرت که در این نمایشنامه در دوره قاجار روایت می‌شود، موضوعی مهم و چالش‌برانگیز است که در انتخاب فرم نمایش «معجون‌السلاطین» هم به‌خوبی اتفاق افتاده است؛ چالش و درگیری که بین تعدادی از تشنگان قدرت شکل می‌گیرد و درنهایت جایی به پایان می‌رسد که تماشاگر انتظار آن را ندارد.

در میان مدعیان سلطنت یک زن نیز وجود دارد که همسر شاه است و داعیه‌دار مقتدر و خواهان رسیدن به قدرت بودن از سوی یک زن هم موضوع روز است و گنجاندن این موضوع در نمایش از هوشمندی نویسندگان و کارگردان اثر است اما همان‌طور که انتظار می‌رود انتخاب بازیگر زن برای چنین نقشی مسائل خاص خود را دارد، به‌ویژه که در این نمایش این فرد نیاز به تحرک و ارتباط با دیگر کاراکترها دارد و سطح اصطکاک و جدال او با مردان نیز کم نیست.

در چنین موقعیتی انتخاب بازیگر زن‌پوش که البته سعی کرده است به زنانگی نقش نزدیک شود، راه برون‌رفت درستی است که مخاطب هم با آن ارتباط برقرار کرده است و این انتخاب را پس نمی‌زند؛ گرچه پیش از شروع اجرا حتماً کارگردان ریسک بزرگی را پذیرفته است که به‌ویژه در شرایط روز جامعه می‌توانست با بازخوردهای مختلفی روبه‌رو شود.

در کنار نقاط قوت کار که در کل اثری قابل‌قبول را رقم زده است، اگر ریتم کار تندتر و زمان اثر کمتر می‌شد با اثر بی‌نقص‌تری روبه‌رو می‌شدیم. مفهوم کلی اثر که در قالب موقعیت‌ها خرد شده است در جاهایی در دام تکرار گرفتار می‌شود. به نظر می‌رسد کارگردان در مواجهه با متن طولانی نمایشنامه به اندازه کافی از موقعیت‌های تکراری دل نکنده است و شاید هم احساس نیاز به طنز موجود در موقعیت‌ها و دیالوگ‌ها به‌عنوان فاکتوری برای جلب مخاطب در نظر گرفته شده است.

«معجون‌السلاطین» در کل یک نمایش شیرین است که رگه‌های طنز و کمدی دارد که در راستای جراحی‌های زشتی‌ها رخ می‌نمایاند.

* رییس انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران ​