محسن میرزایی: تئاتر معلولین برای جامعه آگاهی‌بخش است

به گزارش ایران تئاتر؛ میترا رضائی، به مناسبت 12 آذر (روز جهانی معلولین)، با محسن میرزایی هنرمند کرمانی عرصه تئاتر که تجربه همکاری بسیاری در تئاتر معلولین دارد، به گفت‌و‌گو نشستیم.

این هنرمند، سال 1384 با بازی در نمایش «گاهی بخند دراکولا» به‌صورت حرفه‌ای، بازیگری و کارگردانی تئاتر را آغاز کرد و به‌طور پیوسته در بسیاری از نمایش‌ها به‌عنوان بازیگر و کارگردان حضور داشته است.

میرزایی عضو گروه «تئاتر زا» است و تجربه اجرا در جشنواره‌های داخلی و خارجی تئاتر و کسب رتبه‌های برتر را در کارنامه خود دارد. پیگیری سوژه‌های خاص، گویی تخصص میرزایی است؛ او از سال 1389 به صورت ویژه با هنرمندان معلول همکاری می‌کند.

صحبت‌های محسن میرزایی را درباره تئاتر معلولین و تجربه همکاری با این هنرمندان در ادامه می‌خوانید:

 

چطور با تئاتر معلولین آشنا شدید و چگونه اجراهای عمومی را شروع کردید؟

به‌واسطه دوست و همکارم نادر فلاح که دوره‌ای در قالب همکاری با آموزش‌وپرورش استثنایی، تئاتر ناشنوایان کار می‌کرد، در مسیر آشنایی و همکاری با توان‌یابان علاقه‌مند به تئاتر قرار گرفتم. من مدتی همراه او در این موقعیت قرار گرفتم، این‌گونه ارتباط من با این عزیزان آغاز شد و تاکنون ادامه دارد. در ابتدا اجراها فقط در قالب جشنواره‌های آموزش‌وپرورش استثنایی بود، اما ایدئال من اجراهای عمومی بود. درنهایت، بعد از مدتی (حدود دو سال)، در سال 89، اولین کارم، به نام «ناگهان چه زود دیر می‌شود» در تئاتر شهر کرمان، روی صحنه رفت. شروع بسیار سختی داشتم. نزد مردم و مسئولین پذیرشی وجود نداشت. نهادی مثل ارشاد، مسئولیت را متوجه بهزیستی می‌دانست و بالعکس، البته هم‌اکنون نیز چنین پاس‌کاری‌هایی با درجه بسیار کمتر وجود دارد. البته برخی نهادها در امر تبلیغات همکاری کردند. اغلب هزینه‌ها را خودم می‌پرداختم و درآمدم از حضور در حوزه فیلم و سینما را خرج تئاتر معلولین می‌کردم.

استقبال مخاطبان چگونه بود؟

رابطه شهروند معمولی با تئاتر به‌طورکلی هم خیلی نزدیک نیست، حالا نگاهش به تئاتر معلولین که وضعیت مشخص‌تری دارد... هنگام اجرا در سالنی با ظرفیت 200، 300 نفر، فقط 15 نفر برای تماشا می‌آمدند. این عدم استقبال، اشک بازیگر معلول را درمی‌آورد. تا جایی که من در تاکسی و...، تعدادی بلیت بین افراد مختلف پخش می‌کردم. از اجراهای هفتم، هشتم به بعد شاهد حضور تماشاگران بودیم. درواقع تئاتر معلولین به تدریج توسط تماشاگران پذیرفته شد. البته همچنان برای من وضعیت زیان‌دهی پابرجا بود.

از اثرات تئاتر معلولین بر جامعه برای‌مان بگویید.

تئاتر معلولین برای جامعه آگاهی‌بخش است. همه در جریان زندگی تعداد پرشمار این افراد قرار می‌گیرند. همزمان جامعه متوجه نیازها و توانمندی‌های این افراد می‌شود. جامعه راجع به زمینه‌های ایجاد معلولیت حساس می‌شود، زمینه‌هایی مثل ژنتیک، ازدواج‌های مشکل‌دار، تصادف‌ها، عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، کیفیت پایین خودروها و...  

اولین و مهم‌ترین فایده تئاتر معلولین از نظر شما، چیست؟

فرد معلول محدود به منزل، وقتی از انزوا خارج و وارد جامعه می‌شود، به‌شدت اعتمادبه‌نفس بالایی پیدا می‌کند. حضور در فعالیت اجتماعی برای او انگیزه‌بخش است. مثلاً در یک مورد، حضور در صحنه تئاتر و دیده شدن، یک فرد با فکر خودکشی را به شهروندی عاشق زندگی تبدیل کرد. همچنین این افراد با حضور در اجتماع مطالبه‌گری را می‌آموزند. خانواده‌های این عزیزان پس از دیدن افراد معلول روی صحنه تئاتر، فرزندان خود را وارد اجتماع می‌کنند، درصورتی‌که شاید قبلاً او را پنهان می‌کردند.  

تجربه شما از واکنش تماشاگران پس از دیدن اجرای تئاتر معلولین چگونه است؟

تماشاگران توان اجرایی بازیگر معلول را باور نمی‌کردند. تماشاگری پس از پایان یکی از اجراها گفت تصورم این بود چند فرد معلول روی صحنه اندک حرکاتی داشته باشند و تئاتر توسط فرد سالمی برای ما به نوعی ترجمه شود، اما هنگام اجرای کار کاملاً شگفت‌زده شدم. معلولیت برخی از بازیگران اصلاً مشخص نبود. مثلاً پس از اجرا متوجه وجود معلولیت ضایعه نخاعی یکی از بازیگران شدم. از نکات جالب دیگر اینکه افراد معلول در جنبه دیگری توانمندتر از افراد سالم ظاهر می‌شوند. معمولاً پس از اجراها بعضی تماشاگران تعجب خودشان را بیان می‌کنند...

 توجه به نقش هنر در بهبود وضعیت معلولان، بیشتر وظیفه هنرمندان است یا فارغ‌التحصیلان علوم اجتماعی؟

فارغ‌التحصیلان علوم اجتماعی برای رسیدگی به وضعیت معلولین استخدام شده و حقوق دریافت می‌کنند. این افراد باید با یادگیری هنر برای فرهنگ‌سازی برخورد با معلولین و حل سایر مسائل معلولین چاره‌اندیشی کنند. هنرمندان نیز با ارائه هنر خود می‌توانند مثمرثمر باشند. کسی دنبال هنرمند نمی‌آید، اما وقتی هنرمندان توان هنری خود را نشان می‌دهند، آنگاه مسئولان از توان هنرمندان برای حل مسائل اجتماع استفاده می‌کنند.

کار با معلولان چه ویژگی‌هایی دارد؟

کار با معلولان، عشق، صبر، حوصله و ازخودگذشتگی می‌خواهد.

وضعیت برگزاری جشنواره‌های تئاتر معلولین چگونه است؟

برگزاری جشنواره معلولین اصلاً کار ساده‌ای نیست. برخی معلولیت‌ها هرلحظه نیازمند فوریت‌های پزشکی است. هتلینگ، حمل‌ونقل، سالن‌ها و...  همگی نیازمند زیرساخت خاص هستند و برخی معلولین حتماً باید یک همراه داشته باشند.

انجمن نمایش استان چگونه می‌تواند به تئاتر معلولین کمک کند؟

این انجمن می‌تواند به تمامی مراکز در ارتباط با معلولین فراخوان بدهد و از معلولین علاقه‌مند دعوت کند. از طرفی هنرمندان تئاتر را موردحمایت قرار دهد تا متخصصین تئاتر با حمایت انجمن، با همراهی معلولین علاقه‌مند اجرای تئاتر داشته باشند. به‌طوری‌که در طول سال همواره اجرای تئاتر معلولین را شاهد باشیم.