نقد قدرت، سکوت هملت و پرسش از تماشاگر

به گزارش ایران تئاتر، هفتمین جلسه نقد و بررسی آثار بخش مسابقه و مرور صحنه‌ای چهل‌و‌دومین جشنواره تئاتر فجر، روز یکشنبه، هشتم بهمن، در تالار مشاهیر تئاتر شهر با حضور عوامل تولید نمایش‌ها و همچنین سیدعلی تدین‌صدوقی، رضا آشفته و علی‌رضا نراقی؛ (منتقدان تئاتر ایران) و سایر علاقه‌مندان برگزار شد و سه نمایش «کابوس‌های شازده اجباری»، «سایلنت هملت، سایلنت» و «کاپوتاژ» مورد تحلیل قرار گرفتند.

«شازده اجباری»؛ روایتی در نقد قدرت

در اولین بخش از این جلسه، نمایش «کابوس‌های شازده اجباری» به نویسندگی و کارگردانی افشین زمانی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

در ابتدای این بخش، زمانی گفت: «محتوای نمایش ما، درباره نقد قدرت در موقعیت‌های مختلف انسانی است.»

در ادامه علی‌رضا نراقی، منتقد این نمایش گفت: «نوعی نقیضه‌گویی و تناقض در نمایش مشاهده می‌شود و نقیضه‌گویی، اصولاً منجر به آشکارسازی حقیقت سوم در موضوع می‌شود که در این نمایش، خود به فرم تبدیل می‌شود.»

سپس محیا قبادی، مشاور هنری و طراح لباس و گریم این نمایش، در بررسی نظریات هنری مربوط به طراحی این نمایش گفت: «درباره این نمایش باید به اکسپرسیونیستی بودن آن اشاره کنم. سبک نمایش به فرمالیسم تمایل دارد که این فرمالیسم، در طراحی لباس و گریم نیز جایگاه خود را می‌سازد.»

کارگردان نمایش هم افزود: «در اجرای این نمایش، تلاش کرده‌ام تا گذشته از ایجاد فرم، حس را نیز فراموش نکنم و حس را با فرم درهم بیامیزم تا فرم، خالی از حس نباشد.»

علی‌رضا نراقی در ادامه نقد خود با اشاره به ویژگی‌های معنایی کابوس، افزود: «در این نمایش نیز با حضور مردگان در دنیای واقعی زندگان و پیروزی مردگان بر زندگان، شکل و کارکرد کابوس به هدف اصلی خود می‌رسد.»

«سایلنت هملت، سایلنت»؛ گامی رو به جلو برای اجرای متن هملت

در بخش دوم این جلسه، نمایش «سایلنت هملت، سایلنت» به نویسندگی «نسیم عسکری» و کارگردانی میلاد هارونی مورد بررسی منتقدان قرار گرفت.

سیدعلی تدین‌صدوقی، منتقد این بخش با اشاره به ساختار این اثر گفت: «این نمایش از فرم‌هایی بهره می‌برد که آن چنان که باید، مورد درک قرار نمی‌گیرند ولی از صحنه‌های بسیار زیبای نمایش از جمله صحنه سقوط شاه و صحنه خودکشی افیلیا نیز نباید به سادگی گذشت.»

رضا آشفته، منتقد دیگر این نمایش، با اشاره به ویژگی‌ها و تفاوت‌های اجرایی این نمایش هم افزود: «می‌توان این اجرا را گامی رو به پیش در اجرای این نمایشنامه ارزش‌گذاری کرد.»

آشفته همچنین ریتم و هارمونی اجرای این نمایش را دارای حرکتی به سوی حماسی‌شدن دانست که در بررسی رویکردی متن که جایگاهی فلسفی را در بر می‌گیرد، رویکردی درست به نظر نمی‌رسد.

کاپوتاژ؛ و پرسشی بنیادین از تماشاگر

در سومین بخش این جلسه، نمایش «کاپوتاژ»، به نویسندگی «کامران شهلایی» و کارگردانی «مرتضی نجفی» مورد بررسی قرار گرفت. علی‌رضا نراقی، منتقد این نمایش در ابتدا گفت: «در نمایش کاپوتاژ، پرسش اصلی درام که دربرگیرنده نگاهی اجتماعی درباره روابط بین افراد جامعه است به تماشاگر منتقل می‌شود و تماشاگر، خود را مورد پرسش می‌یابد و در این حالت تماشاگر، خود به پرسش درام تبدیل می‌شود.»

نجفی نیز در پاسخ به ارزیابی منتقد نمایش توضیح داد: «رویکرد نمایش بیشتر بر پایه قضاوت شکل می‌گیرد و نه خیانت. ما در این داستان نمی‌توانیم هیچ‌کدام از شخصیت‌ها را مورد قضاوت و داوری قرار دهیم و از دیدگاه من، نظر نویسنده نیز این نیست. من تلاش کردم که تماشاگر نیز در جایگاه داوری و قضاوت شخصیت‌ها قرار نگیرد.»