ضرورت بازسازی اصولی و تاکید بر مدیریت بهینه آن

به گزارش ایران تئاتر، پس از بازدید محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از ساختمان سابق اداره‌ برنامه‌های تئاتر، قرار است تا طرح بازسازی و احیای این ساختمان در دستور کار وزارت فرهنگ‌ ارشاد اسلامی قرار بگیرد.

همین دلایل بهانه‌ای شد تا درباره این اداره و ساختمان پرخاطره و البته فرهنگ‌ساز که چندین نسل از هنرمندان عرصه تئاتر در آن بالیده‌اند و به جامعه هنری ایران‌زمین معرفی شده‌اند و روی صحنه تالارها و تماشاخانه‌های کشور طی سال‌های مدید هنرنمایی کردند، با ایرج راد (کارگردان و بازیگر)، قطب‌الدین صادقی (کارگردان، نویسنده، بازیگر و پژوهشگر عرصه تئاتر ایران) و حسن دولت‌آبادی (کارگردان و مدرس دانشگاه) به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

ضرورت بازسازی اصولی و مبنایی یک ساختمان و تاکید بر مدیریت درست آن

ایرج راد درباره طرح نهایی بازسازی ساختمان اداره تئاتر و محل موزه تئاتر گفت: «قرار است تا طبقه اول این ساختمان به موزه و طبقات بالا به پلاتو تبدیل شود. همان‌طور که آقای نصیریان در جشن پایان دوره مکتب خانه سنگلج اشاره کردند، بهتر است که موزه تئاتر در مکان دیگری که همان جامعه باربد یا تئاتر تهران است، برپا شود. حدود ۴ سال پیش قرار بر این بود که جامعه باربد یا تئاتر ایران تبدیل به موزه تئاتر شود. از طرف سازمان زیباسازی شهر تهران اقداماتی هم انجام شده بود و ما نیز برای بازدید دعوت شدیم اما ناگهان روند تاسیس موزه متوقف شد، بدون اینکه ما از دلیل آن باخبر شویم.»

قطب‌الدین صادقی هم درباره این طرح بازسازی گفت: «بازسازی ساختمان اداره تئاتر بسیار ضروری است. این مکان یک خاطره تاریخی برای هنرمندان ایرانی ثبت کرده است و بزرگانی مانند علی نصیریان، جمشید مشایخی، عباس جوانمرد، داوود رشیدی و... برای تئاتر ایران باقی گذاشته است؛ یا به اصطلاح جریان بسیار مهمی را وارد تئاتر ایران کرده است و روزهای درخشانی را برای تئاتر ثبت کرده.»

حسن دولت‌آبادی به وجه تاریخی این بنا اشاره و بر مدیریت بهینه بازسازی آن تاکید کرد و گفت: «صفحات زیادی از تاریخ تئاتر معاصر ما در اداره تئاتر شکل گرفته است و هنرمندان پیشکسوت و همچنین جوان زیادی در ساختمان اداره تئاتر فعالیت داشته‌اند و به نظر من این ساختمان حتما باید احیا شود، اما باید برنامه‌ای برای این اتفاق داشته باشیم. من از احیای این ساختمان خوشحالم و بسیار خوشحال‌تر می‌شوم که با مدیریت درست و با برنامه بهره‌برداری شود.»  

محلی برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی، تمرین هنرمندان یا موزه تئاتر ایران

راد همچنین با اشاره به اینکه در سالیان دور، این ساختمان، محل تمرین و فعالیت چه گروه‌ها و هنرمندانی بوده است، در مورد کاربری نهایی این بنا توضیح داد:«طبق نظر استاد نصیریان، اداره تئاتر سابق برای برگزاری ورکشاپ و کارگاه‌های آموزشی مناسب است. به دلیل اینکه اگر ما طبقه همکف یا هر طبقه دیگری را برای موزه تئاتر در نظر بگیریم، فضای کاملی برای اسناد، مدارک و آنچه در ارتباط با تئاتر است، نخواهیم داشت. زمان قدیم در آن ساختمان هشت گروه نمایشی در طبقات مختلف به فعالیت مشغول بودند. گروه هنر تئاتر «ملی» به سرپرستی زنده‌یاد عباس جوانمرد، گروه تئاتر «امروز» به سرپرستی علی نصیریان و زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی، گروه‌های دیگر به ترتیب به سرپرستی زنده‌یادان داوود رشیدی، جعفر والی، دیلمقانی، رکن‌الدین خسروی در آن فضا مشغول به فعالیت بودند. آن‌ها از فضای ساختمان استفاده می‌کردند و مکان تمرین‌شان نیز در آنجا بود. با این وصف، حتی اگر بخواهیم تنها آثار و یادگارهای گروه‌های فعال در آن ساختمان را هم در موزه قرار دهیم، باز هم یک طبقه کافی نخواهد بود. برای موزه تئاتر نیاز به جای بزرگ‌تری هست که اسناد مربوط به گروه‌های مختلف، واحدهای مختلف اداره تئاتر، واحد نمایش، نور، صدا، پوسترها، بروشورها، نمایشنامه‌های خطی و تمامی آنچه اکنون به صورت پراکنده در تئاترشهر و دیگر فضاهای مرتبط با تئاتر نگهداری می‌شود، در بخش‌های مستقل و جداگانه در معرض بازدید قرار بگیرند. نوسازی اداره تئاتر سابق جوابگوی فعالیت این مکان به عنوان سالن تمرین نخواهد بود چراکه ساختمان از نظر استحکام و ایمنی دچار مشکل است و در سال‌های آخر بهره‌برداری از آنجا، حین تمرین لرزش بنا احساس می‌شد. طبیعتا این بنا باید تخریب شده و از ابتدا ساخته شود. قطعا در ساخت مجدد می‌توان طبقات بیشتری در نظر گرفت و از نظر سازه مسائلی همچون ایمنی و استحکام محاسبه شود.»

قطب‌الدین صادقی هم بر بازسازی کامل این بنا و تبدیل آن به محلی برای تمرین و فعالیت گروه‌های نمایشی در آن تاکید کرد و افزود: «متلاشی کردن ساختار اداره تئاتر تبعات بسیار بدی برای تئاتر ایران داشته است؛ همان‌طور که کارگاه‌های دکور و لباس تئاتر از بین رفت و تئاتر دچار مشکل شد. هنرمندان در حال حاضر نیازمند مکان برای تمرین تئاتر هستند چون سالن‌ها و پلاتوهای خصوصی مبالغ زیادی برای تمرین از هنرمندان تئاتر دریافت می‌کنند و نگاهی کاملا تجاری به این عرصه هنری دارند و مانند ما اهمیتی به جنبه فرهنگی و هنری نمی‌دهند؛ خیلی از این دوستان حتی با دانشجویان تئاتر نیز تعامل خوبی ندارند و از آن‌ها توقع مبالغ بالا دارند.»

دولت‌آبادی با بیان اینکه این مکان باید فراتر از یک ساختمان محدودشده به محلی برای تمرین گروه‌های نمایشی فعالیت کند، توضیح داد: «اینکه ما اداره تئاتری داشته باشیم که هنرمندانش به جای تئاتر، هنرپیشه سینما و تلویزیون باشند و تئاتری در آنجا شکل نگیرد و محلی برای احیای تئاتر و فعالیت اصولی نباشد، به معنای این است که صرفا به نام یک ساختمان اکتفا کرده‌ایم و این اصلا فایده‌ای ندارد. این ساختمان باید فراتر از یک ساختمان محدود به عنوان پلاتو در نظر گرفته شود. آنجا باید گسترش پیدا کند. بین آن ساختمان به عنوان محل تمرین و تولید با سالن‌های اجرا پیوند و ارتباطی برقرار شده و  یا گروه‌هایی که قرار است در سالن‌های مختلف اجرا کنند، آن ساختمان برای‌شان قابل دسترسی باشد. در واقع اگر گروه‌ها به محلی برای تمرین و تولید تئاتر نیاز دارند، این فضا با برنامه و هماهنگی به آن‌ها تعلق بگیرد و اگر ظرفیت آنجا اجازه دهد برای کارهای دانشجویی و تجربی نیز قابل دسترسی باشد. در مجموع ساختمان اداره تئاتر باید مورد استفاده کسانی قرار بگیرد که در تلاش‌اند تئاتر تولید کنند و فضایی برای تمرین و تولید اثر هنری خود ندارند.»