تئاتر مسجدی، ریشه و مبنای قرآنی دارد

به گزارش ایران تئاتر، آیین افتتاحیه «نخستین جشنواره ملی تئاتر شبستان» با حضور محمود سالاری (معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)، حجت‌الاسلام کمال‌الدین خدادادی (رییس ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور) و جمعی از اهالی فرهنگ و هنر، شب گذشته (یکشنبه 13 اسفند 1402) در مسجد پیامبر اعظم شهرک شهید محلاتی برگزار شد.

محمود سالاری، معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در آیین افتتاحیه نخستین جشنواره ملی تئاتر شبستان با طرح یک سؤال گفت: «بازیگر یا هنرپیشه به نظر شما کدام واژه صحیح است؟ حضرت آیت‌الله جوادی آملی می‌فرماید: «نگویید بازیگر! چون قرآن فرموده است «و ما کنا لاعبین؛ ما بازیگر نیستیم» بنابراین میان بازیگر و هنرپیشه تفاوت وجود دارد.»

او ادامه داد: «تمایز بین تئاتر مسجدی با دیگر هنرها در همین است؛ یعنی مبنا و ریشه تئاتر مسجدی، مبنای قرآنی است.»

مساجد، گالری هنرهای اسلامی هستند 

معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، با اشاره به مقاله دکتر زرین‌کوب با موضوع رابطه هنر با اسلام گفت: «دکتر زرین‌کوب در بخشی از مقاله خود می‌نویسد: که گفت که در اسلام، دین را با هنر سازگاری نیست؟ برعکس، این هر دو با یکدیگر ملاقات می‌کنند و آن‌هم در مسجد دوستدار جمال. یک نظر به بعضی مساجد کهن نشان می‌دهد که این بناهای باشکوه والا که به پیشگاهِ خدا اهداء شده‌اند صرف‌نظر از قدس و نزهتِ معنوی که دارند ازلحاظ یک مورخ نیز در خور آن‌اند که گالری‌های هنر اسلامی تلقی شوند… حقیقت آن است که معمار مسلمان در روزگاران گذشته هر زیبایی را که در اطراف خویش می‌دید اگر آن را در خورد عظمت و جلال خدا می‌یافت سعی می‌کرد تا به هنگام فرصت برای آن در مسجد جایی باز کند.»

سالاری افزود: «مسجد در طول تاریخ تجلی‌گاه همه هنرها بوده است. متأسفانه با ظهور مدرنیته هنر از زندگی مردم جدا شد. درحالی‌که درگذشته هنر در زندگی روزمره مردم جاری و ساری بود.‌ مردم ما حتی ظرف آبی که در آن آب می‌نوشیدند، آمیخته با هنر خوشنویسی بود و بر روی کاسه‌های آب با خط خوشنویسی نوشته بود سلام بر سالار شهیدان.»

همراهی هنر و زندگی در جشنواره تئاتر شبستان 

او در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به جایگاه تئاتر و نمایش در زندگی گفت: «جشنواره تئاتر شبستان، طلیعه‌ای است برای این‌که هنر و زندگی دوباره در کنار هم قرار گیرند. اوج هنر ما در دورانی بود که هنر و زندگی باهم ممزوج بودند. تئاتر شبستان باید «هنرپیشه» تربیت کند نه «بازیگر». هنرپیشه بودن است که ارزش و اهمیت دارد.»

معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بابیان این نکته که ما باید مساجد را مأمن و پناهگاه هنر قدسی قرار دهیم و هنر قدسی را از مساجد به سطح جامعه بیاوریم گفت: «زمانی آبشخور، مأمن و جلوه‌گاه همه هنرمندان در همه رشته‌ها آستان قدس و به‌تبع آن مساجد بودند. ملک‌الشعرای بهار که شما نام او را در تاریخ می‌خوانید این لقب را از آستان قدس رضوی داشت یعنی ملک‌الشعرای آستان بود. امروز هم باید به آن دوران بازگردیم.»

تئاتر، موثرترین ابزار برای انتقال مفاهیم الهی 

در ادامه این مراسم، حجت‌الاسلام کمال‌الدین خدادادی، رییس ستاد کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور گفت: «خدا در خانه خودش که خانه توحید است به شما توفیق داده تا یک کار بسیار مهم تربیتی را انجام دهید. تئاتر مؤثرترین ابزار برای انتقال مفاهیم والای انسانی و الهی به مخاطب است که علاوه بر حواس ظاهری انسان، عقل او را به اندیشه و تفکر دعوت می‌کند.»

او با اشاره به تقارن هنر متعالی تئاتر با مسجد و مهم و مبارک دانستن آن گفت: «این تقارن مبارک را قدر بدانیم و از این نورانیت برای انتقال مفاهیم ارزشمند انسانی و الهی به مخاطب بهره بگیریم.»

خدادادی در ادامه خطاب به گروه‌های نمایشی حاضر در جشنواره گفت: «در این مدت که به اجرای نمایش می‌پردازید، مراقبت‌های لازم را در رعایت حریم مساجد داشته باشید.»

او ابراز امیدواری کرد اولین تجربه اجرای تئاتر در مسجد، تجربه شیرینی هم برای کارگزاران مساجد و هم برای گروه‌های نمایشی باشد.

اجرای 32 اثر نمایشی در جشنواره شبستان 

در ادامه این مراسم، حسین عالم‌بخش، مدیر مدرسه تئاتر شبستان، ضمن خوش‌آمدگویی به میهمانان و گروه‌های نمایشی گفت: «ان‌شاءالله به‌زودی شاهد روزی باشیم که گروه‌های تئاتر در همه مساجد یک بازوی مهم و تأثیرگذار برای امام جماعت مسجد باشند.»

او با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری گفت: «رهبر انقلاب درباره تئاتر می‌فرمایند: «تئاتر همچون منبر اثر دارد و بلکه بیشتر از منبر» و این تأثیرگذاری زمانی ارزشمند است که در خدمت به انسانیت و شرافت انسانی باشد.»

عالم‌بخش افزود: «536 اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شد و بعد از بررسی هیئت بازبینی متشکل از محسن سلیمانی، حسین شوندی، مهراب محمدزاده و ساغر لطفی‌نژاد و زهراسادات موسوی‌پناه، درنهایت 32 اثر در چهار قالب انتخاب و به مرحله نهایی راه یافت.»

مشاور هنری رییس ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد، ادامه داد: «بعد از سال‌ها هنرمندان مساجد، سخنان رهبر انقلاب ایشان را عملی و اجرایی می‌کنند که فرمودند تئاتر باید در خدمت فرهنگ و اعتقاد باشد و امیدوارم با این کار لبخند رضایتی بر لبان رهبری عزیزمان بنشانیم.»

او در پایان از راه‌یابی سه اثر از آثار جشنواره تئاتر شبستان به رویداد تئاتر صاحبدلان خبر داد.

نخستین جشنواره ملی تئاتر شبستان، به همت کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور، از 13 تا 18 اسفند 1402 با شعار «مسجد، تئاتر، آگاهی» در سطح مساجد تهران برگزار می‌شود.