تئاتر روی صفحه کامپیوتر

آیت نجفی:
بیشتر اوقات وقتی از تئاتر حرف می‌زنیم دلالت ما همزمان به هر دو جنبه‌ی این کلمه؛ تئاتر(اسم مکان) و تئاتر(نوعی اجرا/ اجرای زنده یک درام)، است و می‌دانیم که یک اثر تئاتری وقتی بوجود می‌آید که این دو جنبه همزمان حضور داشته باشند.
اما به راستی یک مکان باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد تا یک تئاتر باشد و یک اجرا با چه ویژگی‌هایی تئاتر شود؟
دیر زمانی است که هنرمندان تئاتر بر تعابیر شناخته شده هر دوی این جنبه‌ها تاخته‌اند، صحنه‌های تئاتری را به محیط‌های تئاتری گسترش داده‌اند و اجرا قلمرویی نامحدود و متکثر یافته است. محیطی که تا این لحظه محیطی غیر تئاتری محسوب می‌شد به ناگهان تئاتر می‌شود و لحظاتی یا ساعاتی بعد بار دیگر آنجا تئاتر نیست و لحظات زندگی روزمره‌ی ما تنها با چرخش و تمرکز نگاهی به لحظه‌ای تئاتری بدل می‌شوند. تا جایی که قضاوت مخاطب را نسبت به تئاتر بودن یا نبودن آثار اجرایی با عدم قطعیت مواجه می‌کند و بنابراین ارزش‌گذاری آن اثر را دچار ابهام می‌کند.
تجربه تئاتر روی صحنه کامپیوتر از این دست تجربیات است، پیش از آنکه بتوانیم از هنرمندانه بودن یا لزوم آن حرف بزنیم، شاید بتوانیم به تئاتر بودن آن تردید کنیم اما به هر حال تجربه‌ای است که اتفاق افتاده است و شاید تامل در آن خالی از لطف نباشد، نه برای تکرار یا تقلید، بلکه برای گستردن ذهنمان نسبت به دامنه معنایی هنر ششم.
همچنان که کار با متن را آغاز کردیم به طور خوف‌انگیزی اثبات شد که چقدر برای طرز بیان اتاق چت مناسب است. اولین کارمان در تولید waiting for godot.com این بود که متن را بخوانیم و بحث کنیم و سپس مناسب با محل برگزاری، ویرایش یا”فشرده”‌اش کنیم. کوشیدیم تا در انجام آن ریتم کلی بکت و چرخش دراماتیک اثر را به درستی حفظ کنیم حتی زمانی که تمام بخش‌های متن را قطع و اصلاح می‌کردیم. سپس براساس شخصیت اصلی پالاس که به عنوان”roundhead” شناخته می‌شود، مظاهر سادة”هر کس” را ساختیم{...} کوششمان این بود که روی ارزش‌های اجرای استادانه cut and paste ، کپی کردن لفظ به لفظ از یک متن مستند و چسباندن سریع آن در پنجره ورودی چت، متمرکز باشیم. یک بار این طور به نظر آمد که انگار متن به هنگام ورود، از گفتاری از کتاب متدین”گفته شده” و به شخصیت‌های حاضر روز صفحه کامپیوتر ضمیمه شده است و هم زمان و با صدای بلند در خلال امکانات انتقال متن به گفتار کامپیوتر”گفته شده” است. سایر چت کنندگان این اتاق، به تناوب نسبت به حضور ما اظهار نظر می‌کردند یا ما را با گیجی ترک می‌کردند یا با کوشش برای کمک در جا دادان”گودو” روی سِرور، به ما ملحق می‌شدند.{....}
در تجربة بلند پروازانه‌تر دیگر، فاصلة رویت نشدنی Santaman’s Harvest:1 ، {....} ما چند بازیگر و عنصر بداهه‌ساز افزودیم{...} یک سیستم 11 نفره کامل از بازیگران که در گشادترین و تنگ‌ترین شکل مطلوب صحنه‌ها، همزمان در چهار منطقه زمانی، اجرا می‌کردند!{...} ما با مظاهر خود(حتی با تصاویرD2 (دو بعدی) با اجرای ساده روی پالاس مواجه می‌شدیم) وارد یک فضای روحی روانی که در آن هر کدام نقاب خودمان می‌شدیم، شدیم. شاید هر کس که در این جهان‌های موازی وقت بگذارند به طور ضمنی بفهمد که هر کس برای مظهر خود مکانی ساخته است.{...} تازه‌ترین مثال‌های تجربه تئاتر روی صفحه کامپیوتر فعالیت‌هایی است که مدل‌های آلترنایتو نمایشنامه‌های online را ارایه می‌کند.{...} ما آغاز به اجرای مجموعه”نمایشنامه ـ رویا” کردیم. آن چه بتواند همچون تجربه جهانی دوگانة sand – play درمانی، سیاه‌بازی‌ها و بازی‌های سوریالیست باشد در”اتاق ـ رویا”ی ما جا می‌گیرد.{...} همانطور که پالاس‌های عمومی با رویاپردازی از سراسر جهان. همچنان که ما برای رویا دست به دامن اسم رمز می‌شویم و با استفاده از وسایل صحنه آماده، بازی بداهه و ابراز ترسیم کننده(کامپیوتر) آن را اجرا می‌کنیم، همدیگر را در مبادله عمیق احساس امیال و ترس‌ها ملاقات می‌کنیم و نیروی دگرگون خلاقیت گروهی را تقسیم می‌کنیم.
2001 /تئاتر روی صفحه کامپیوتر/ 96 ،98 ـ 100،107 ، 109
اجرای تئاتر روی صفحه کامپیوتر(تئاتر کامپیوتری)
(آدرین جنبک)
چه چیز تئاتر را تشکیل داده است؟ چگونه ممکن است درام ابراز شود وقتی از بدن، صدا و فضای مخصوص جدا شده است؟ آیا گفتار شاعرانه و تغییرات در بیان و حالات بدنی می‌توانند در تالاری که مدام موجب حواس پرتی است توجه گروهی را جذب کنند و سر پا نگهش دارند؟ چه زبان‌های تازه‌ای در این مکان توان تبادل نظر دارد؟ چگونه نمایشنامه‌ای تئاتری می‌تواند برای آزمودن دگرگونی چشمگیر در آگاهی که توسط کاربری فراگیر کامپیوتر هدایت شده، کاربرد داشته باشد؟{...}
waiting forgodot.com با استفاده از پالاس(کاخ) دیداری چت نرم‌افزاری، اجرا شد{...} و از آن پس محل برگزاری بیشتر تولیدات تئاتر روی صفحه کامپیوتر شد. پالاس یک کاربرد نرم‌افزاری است که دسترسی به network سرورهای که میزبان”پالاس‌های” انفرادی هستند را تامین می‌کند. این پالاس‌ها به نوبه خود از”اتافنها”ی متصلی ابداع شده‌اند که تصاویر پس‌زمینه‌ای که یک اتاق، یک فضا، یک سیاره یا یک بعد را نشان می‌دهند را با پیکسل 384×512 (تقریباً 5/4{×}6 اینچ) طراحی کرده‌اند. هر کدام از چت کنندگانی که مستقیم در ارتباطند، داخل یک تصویر یا مظهر انتخابی کوچک قابل رؤیتند.{....} مظاهر می‌توانند از هزاران پالاسی که برای منظور ساخته شده، قرض گرفته یا انتخاب شوند و یا می‌توانند بوسیله خود کاربر با خط کشیدن ساخته و طراحی شوند.{...}
فرهنگ پالاس پویا، همیشه در حال تغییر،{...} و عمدتاً ناهمگن است. پالاس‌های”اجتماعی” پرطرفداری وجود دارد که پیاپی در یک زمان میزبان بیش از 200 چت کننده است همانطور که پالاس‌های مربوط به بزرگسالان و پالاس‌هایی که توسط چهره‌های سرشناس گروه‌های راک، برنامه‌های تلویزیونی و فیلم می‌شوند، همچنین صدها پالاس شخصی و آموزشی وجود دارد.{...} بعد از مشاهده و شرکت در گفت‌وگوهای ساکنین پالاس در این محیط. با پتانسیل بیانگرانی ذاتی حاضر در نرم‌افزار مواجه شدیم ولی از سطح گفت‌وگو و نوع فعالیتی که دیدیم نگران شدیم{...} آن گاه آغاز کردیم به توسعه روایتمان از در ”انتظار گودو” با این فکر که یک داستان بیگانه یا درام می‌‌تواند مبادله به مراتب جذاب‌تری را برانگیزد.{...}