مجتبی جدی:
کارگردانان برای جبران هزینه‌ها، مجبور به باج دادن به مخاطب شده‌اند
مجتبی جدی، کارگردان نمایش «امان» با ابراز تاسف از اینکه امروزه معیار نمایش خوب، فروش آن است، گفت سالن‌های نمایش به دلیل مناسبات مالی و سرمایه بر هویت خودشان ایستادگی نکرده‌‍‌اند و کارگردانان برای اینکه بتوانند بخش مالی و هزینه‌های خود را جبران کنند، مجبور شده‌اند به مخاطب باج دهند.
به گزارش ایران تئاتر، نمایش «امان» نوشته عباس جمالی با کارگردانی مجتبی جدی در تئاتر هامون میزبان مخاطبان است جدی درباره این نمایش توضیحاتی ارائه کرد.
جدی درباره رویکرد اجرایی خود در این اثر گفت: «رویکردی که من در تئاتر دنبال می‌کنم یک رویکرد مینیمالیستی است، به نمایشنامه‌هایی علاقه‌مند هستم که پیشنهاد تازه‌ای در فرم اجرایی داشته باشد. در واقع فرم اجرا برای من از آنچه که نمایشنامه به بیان آن می‌پردازد، اهمیت بیشتری دارد.»
او ادامه داد: «متن عباس جمالی ۵ مونولوگ بود که هیچ توضیح صحنه‌ای و هیچ پیشنهادی برای شیوه کارگردانی و فرم اجرایی نداشت، این نوع نمایشنامه‌ها که متون آقای چرمشیر نیز جز آنها به شمار می‌آید، پیشنهادی برای کارگردان ندارند و اجازه می‌دهند، اجرا با رویکرد کارگردان ساخته شود.»
این هنرمند افزود: «در این رویکرد این خطر وجود دارد که اجراهای ضعیف روی صحنه برود و کارگردان نتواند جهان متن را آنطور که باید به مخاطب ارائه دهد. برای من اهمیت دارد که فارغ از نتیجه کار، پیشنهاد تازه‌ای برای مخاطب وجود داشته باشد. همیشه به اینکه من قرار است، چه کاری در اجرا بکنم، فکر کرده‌ام تا اینکه نمایشنامه قرار است چه چیزی بگوید.»
جدی در پاسخ به این سوال که پرداختن به آثاری با محوریت زنان جز اولویت‌های او در انتخاب متن است، گفت: «در نمایشنامه‌هایی که تاکنون انتخاب و اجرا کرده‌ام، برحسب تصادف به زنان و محدودیت‌هایی که جامعه مرد سالار برای آنها ایجاد کرده‌اند، پرداخته‌ام، اما رویکرد فمینیستی ندارم، تنها کشف و جذب این جهان زنانه برای من جذاب است. در واقع همانطور که پیش از این بیان شد برای من فرم مهم تر از حرفی است که قرار است گفته شود.»
او درباره اجرای این نمایش بیان کرد: ««امان» از سال ۱۳۹۸ و پس از ۵ سال که به واسطه جشنواره تئاتر تجربه و جشنواره تئاتر هامون اجرا شد، روی صحنه است. در این فاصله به نمایشنامه‌های «وقتی آنقدری که باید همدیگر را زجر ندادیم» و «سوقصدهایی به زندگی آن زن» از مارتین کریمپ که خیلی به جهان اکنون ما بی‌ربط نیستند، پرداختم. رفتن به سراغ «امان» برای اجرا به دلیل نسبتی است که با جامعه ما دارد. مطمئن باشید این اثر، اگر تاریخ مصرف داشت آن را در بایگانی نگه می‌داشتم، اما مهم بود، اثری را روی صحنه ببرم که دغدغه‌مند باشد. صرفا نمایش اجرا نمی‌کنم که کار کرده باشم. باید نسبتی بین اثر و جامعه پیدا کنم. «امان» از مسئله اکنون ما دور و بی ربط نیست و به همین دلیل تماشاگر با آن ارتباط برقرار می‌کند.»
او با بیان اینکه به شدت رنگ تئاتر اجتماعی ضعیف شده است؛ بیان کرد: «ما الان آثار کمی با موضوع اجتماعی داریم. نویسندگان نسل گذشته چون علیرضا نادری، محمد رضایی‌راد، نغمه ثمینی و... رویکرد اجتماعی داشتند اما طی سال‌های اخیر این رویکرد کم شده است و نمایشنامه‌نویسان اکثرا به نمایشنامه‌های کمدی، تخیلی و فانتزی روی آورده‌اند.»
کارگردان نمایش «امان» افزود: «در حال حاضر ما شاهد اجراهایی هستیم که با خود می‌گوییم چه نسبتی با ما و جامعه ما دارد. همه چیز تخیلی، فانتزی و انتزاعی است و متاسفانه این روند بخشی به دلیل تغییر ذائقه مخاطب و بخشی به دلایل اقتصادی ادامه‌دار شده است.»
او ادامه داد: «از آنجا که پایه و اساس تئاتر خصوصی بر بازگشت سرمایه است به طبع سالن‌های خصوصی و کارگردان‌ها به فروش توجه دارند. اکنون معیار تئاتر خوب، فروش است. سامانه‌های فروش و تبلیغات با امتیاز دادن و کامنت‌های غیرواقعی فضای تئاتر را هر اندیشه تهی می‌کنند. وقتی به صرف فروش به نمایشی که قابل اعتنا نیست، امتیاز می‌دهند به فضای حرفه‌ای تئاتر آسیب زده می‌شود. امتیاز دادن، کامنت نوشتن و... تئاتر را وارد رقابتی کرده که این هنر را از اصل خود دور ساخته است.»
این هنرمند اظهار کرد: «سالن‌های خصوصی ما چون رویکرد ندارند و فاقد هویت هستند هر اجرایی روی صحنه می برند ما کمتر سالنی مثل مولوی یا سنگلج داریم که هویت خودشان را حفظ کرده باشند. تماشاگر می داند در سنگلج با نمایش ایرانی و در مولوی با نمایش تجربی و دانشجویی روبروست اما سالن های دیگر به دلیل مناسبات مالی و سرمایه روی هویت خودشان ایستادگی نکرده‌‍‌اند.»
مجتبی جدی گفت: «کارگردانان برای اینکه بتوانند بخش مالی و هزینه‌های خود را جبران کنند، مجبور شده‌اند، به مخاطب باج دهند. آنها تحت هر شرایطی می‌خواهند مخاطب را راضی نگه دارند به همین دلیل به شوخی‌های مبتذل، فرم‌های غیرقابل درک و گیج کردن تماشاگر روی می‌آورند.»
گفت‌وگو: نگار امیری
