بررسی نمایشنامه «قتل به روایت پو»؛
بازشناسی زندگی ادگار آلن‌پو
حامد قریب: کتاب نمایشنامه «قتل به روایت پو» نوشته جفری هَچر از جمله آثاری است که نویسنده‌اش با اقتباس از زندگی و داستان‌های ادگار آلن‌پو، نویسنده و شاعر مشهور آمریکایی، آن را به رشته تحریر درآورده است.
جفری هَچر برای نگارش این نمایشنامه، بر هفت داستان کوتاه ادگار آلن‌پو متمرکز بوده است. «سقوط خانه آشر»، «ویلیام ویلسن»، «قتل‌های کوچه مورگ»، «معمای ماری روژه»، «قلب افشاگر»، «گربه سیاه» و «نامه ربوده شده» این آثار را تشکیل می‌دهند.
در واقع هَچر، شخصیت‌ها، تم‌ها، پی‌رنگ‌ها و دیالوگ‌های این داستان‌ها را با عناصر و آدم‌های زندگی پو ترکیب کرده و با دستکاری در جزییات داستان‌ها و نیز اندکی چاشنی طنز، داستان و تفسیری تازه از پو و آثارش را ارائه می‌دهد.
شخصیت اصلی داستان این نمایشنامه که با عنوان «موسیو دوپن» شناخته می‌شود، تا حد زیادی به پو شبیه است. شاید به همین دلیل، عنوان این اثر را «قتل به روایت پو» انتخاب کرده‌اند. زیرا «موسیو دوپن» راوی یا کاشف قتل‌های مختلفی است که در مقابل شخصیت زن داستان روایت می‌شود.
به این ترتیب اگر «موسیو دوپن» را همان «ادگار آلن‌پو» در نظر بگیریم، باید گفت که نویسنده ما را به ناخودآگاه ذهن پو برده و دنیای متلاطم ذهن او را برایمان به تصویر می‌کشد. در حقیقت در این اثر از بعد روانشناختی نیز به بررسی شخصیت پو پرداخته می‌شود. شخصیت‌های نمایشنامه نیز به خوبی طراحی شده‌اند و هر کدام نماینده جنبه‌ای از زندگی و آثار پو هستند.
در واقع ادگار آلن پو، با تمام پیچیدگی‌هایش، در مرکز داستان قرار دارد. او نه تنها یک نویسنده بزرگ، بلکه انسانی است که با چالش‌ها و مصائب زندگی دست و پنجه نرم می‌کند. دیگر شخصیت‌ها نیز به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بینندگان را به تفکر درباره روابط انسانی و تأثیرات آن بر هنر و خلاقیت دعوت می‌کنند.
جفری هچر در این اثر با استفاده از زبان غنی و توصیفات دقیق، فضایی مرموز و تیره را خلق کرده است که مخاطب را به عمق داستان می‌برد. به عنوان مثال دیالوگ‌ها به‌گونه‌ای نوشته شده‌اند که همزمان حس تعلیق و جذابیت را منتقل کنند. هچر توانسته است با استفاده از تکنیک‌های نمایشنامه‌نویسی مدرن، فضایی ایجاد کند که تماشاگران را درگیر داستان کند و آنها را به تفکر درباره موضوعات عمیق‌تر سوق دهد.
یکی از تم‌های اصلی نمایشنامه، بررسی مفهوم حقیقت و واقعیت است. پو در جست‌وجوی حقیقت درباره قتل، با مسائلی چون توهم، جنون و مرگ روبرو می‌شود. این تم‌ها نه تنها در زندگی شخصی پو بلکه در آثارش نیز مشهود هستند. هچر با هوشمندی این تم‌ها را در قالب داستانی جذاب و مرموز ارائه داده است.
«قتل به روایت پو» نه تنها به زندگی و آثار ادگار آلن‌پو پرداخته، بلکه با روایت داستانی متمایز و فرم متفاوتش، تأثیرات او بر ادبیات معاصر را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد. این نمایشنامه به نوعی، ادای احترام به یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان تاریخ ادبیات بوده و نشان می‌دهد که چگونه زندگی شخصی او بر آثارش تأثیر گذاشته است.
به این ترتیب باید گفت، کتاب «قتل به روایت پو»، نمایشنامه‌ای جذاب و تأمل‌برانگیز است که نه تنها علاقه‌مندان به ادبیات را جذب می‌کند بلکه کسانی که به دنبال داستان‌های معمایی و روانشناختی هستند نیز از آن لذت خواهند برد.
البته از حق نگذریم، روایت اتفاقات در نمایشنامه به کندی صورت می‌گیرد و همین موضوع سبب خستگی برخی از مخاطبان می‌شود. همچنین برخی از شخصیت‌های فرعی داستان، به اندازه کافی توسعه پیدا نمی‌کنند. بر همین اساس ممکن است اینطور احساس شود که آنها تنها برای پیشبرد داستان در نمایشنامه حضور دارند.
با این همه ترجمه کاوه بلوری (مترجم و نویسنده شناخته‌شده عرصه ادبیات نمایشی و داستانی در ایران) نیز به خوبی توانسته است روح اثر اصلی را حفظ کند و آن را برای خوانندگان فارسی‌زبان قابل فهم و دلپذیر سازد.
در پایان باید گفت که این نمایشنامه فرصتی است برای بازشناسی زندگی یکی از بزرگ‌ترین نویسندگان تاریخ ادبیات، و همچنین تأمل در مورد چالش‌های انسانی که همه ما با آنها روبرو هستیم. «قتل به روایت پو» اثر جفری هچر قطعاً یکی از آثار ارزشمند در دنیای نمایشنامه‌نویسی است که خواندن آن تجربه‌ای فراموش‌نشدنی خواهد بود.
کتاب نمایشنامه «قتل به روایت پو» نوشته جفری هَچر و با ترجمه کاوه بلوری در ۸۷ صفحه در نشر نی منتشر شده است. علاقمندان برای تهیه این نمایشنامه می‌توانند به کتاب‌فروشی‌های سراسر کشور مراجعه کنند.
