در دهمین قسمت «رادیو دراماتیک» مطرح شد؛
تاریخ، آینه‌ای برای درک بهتر مشکلات کنونی است
تاریخ، آینه‌ای برای درک بهتر مشکلات کنونی و آینده جوامع است 2
تاریخ، آینه‌ای برای درک بهتر مشکلات کنونی و آینده جوامع است 3
دهمین قسمت از برنامه رادیویی «رادیو دراماتیک» با موضوع «تئاتر و تاریخ: تئاتر مستند» برگزار شد و در این نشست مطرح شد که تاریخ، آینه‌ای برای درک بهتر مشکلات کنونی و آینده جوامع است.
به گزارش ایران تئاتر، شنبه، 14 مهر 1403، دهمین قسمت از برنامه «رادیو دراماتیک» با موضوع «تئاتر و تاریخ: تئاتر مستند» به مناسبت اجرای نمایش «ادبیات» نوشته مهام میقانی و کارگردانی محمود امین، در سالن شماره یک پردیس تئاتر شهرزاد برگزار شد.
علی جعفری‌فوتمی به‌عنوان کارشناس-مجری، امید طاهری به‌عنوان کارشناس و مهمانان برنامه شامل مهام میقانی (نویسنده و مدرس تئاتر) و محمود امین (کارگردان تئاتر) حضور داشتند. تهیه‌کنندگی برنامه را میثم عبدی بر عهده داشت.
علی جعفری‌فوتمی برنامه را با اشاره به اهمیت و جاذبه تاریخ آغاز کرد و گفت: «تاریخ پدیده‌ای پیچیده و شگفت‌انگیز است که همه را به خود جذب می‌کند. ما با تاریخ زندگی می‌کنیم و هویت‌مان با آن درهم‌تنیده شده است.»
او به نقل از تولستوی ادامه داد: «تاریخ روسیه می‌تواند مانند یک رمان باشد، درست همان‌طور که زندگی روزمره یک کارگر روسی نیز می‌تواند روایت شود.»
امید طاهری در ادامه به اهمیت تاریخ برای هر جامعه اشاره کرد و تأکید کرد: «هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند از تاریخ خود جدا شود. تاریخ همواره در جریان زندگی ما حضور دارد و غفلت از آن می‌تواند به تکرار اشتباهات گذشته منجر شود.»
او افزود که تاریخ، آینه‌ای برای درک بهتر مشکلات کنونی و آینده جوامع است.
سپس علی جعفری‌فوتمی از محمود امین درخواست کرد که درباره روند تولید نمایش «ادبیات» توضیح دهد. محمود امین گفت که این نمایش از یک کارگاه تئاتر مستند شکل گرفت و پس از تمرینات جدی از بهار 1402، از 18 شهریور در سالن شهرزاد اجراشده و هر شب ساعت 9:30 روی صحنه می‌رود. او ابراز امیدواری کرد که اجرای این نمایش با استقبال مخاطبان ادامه یابد.
علی جعفری‌فوتمی سپس به تفاوت بین تئاتر و سینما پرداخت و گفت: «درحالی‌که سینما با مستندات آغاز شده است، تئاتر به‌طور سنتی بیشتر بر تخیل نویسنده تکیه دارد؛ اما در تئاتر مستند، این واقعیت‌ها و تاریخ هستند که با شیوه‌ای متفاوت به صحنه آورده می‌شوند.»
مهام میقانی با بیان تاریخچه تئاتر مستند توضیح داد که این سبک در دهه ۳۰ میلادی در انگلستان و ایالات‌متحده شکل گرفت. او به رواج دوباره این سبک در ایران از دهه ۸۰ اشاره کرد و گفت: «پس از قطع ارتباط با تئاتر مستند در ایران به دلیل انقلاب فرهنگی، این ژانر در دهه‌های اخیر دوباره مورد توجه قرار گرفته است.»
امید طاهری در ادامه به چالش‌های مرتبط با بازنمایی تاریخ در تئاتر مستند ایران پرداخت.
او گفت:«در ایران، تاریخ بیشتر به عنوان ابزاری برای فهم مسائل روز استفاده می‌شود و با نوعی سانسور تاریخی همراه است که بازنمایی دقیق تاریخ را دشوار می‌کند.تاریخ ایران به دو دوره قبل و بعد از انقلاب تقسیم‌شده و این دوگانگی مانع از بررسی بی‌طرفانه و جامع تاریخ می‌شود.»
طاهری همچنین نقدی به رویکردهای اجرایی جدید در تئاتر مستند ایران داشت و گفت: «این رویکردها اغلب به‌ظاهر و سطح بیرونی مسائل محدود شده‌اند، بدون درک عمیق.» او به کاوه گلستان، عکاس مشهور ایرانی، اشاره کرد و گفت: «او در عکس‌های خود تلاش می‌کرد، واقعیت را بدون سانسور و مستقیم به مخاطب نشان دهد، درحالی‌که تئاتر مستند در ایران به‌طور معمول به اجراهای دکوراتیو و سطحی تقلیل می‌یابد.»
در ادامه، علی جعفری‌فوتمی به تجربه شخصی خود از اجرای نمایش «احساس آبی مرگ» اشاره کرد و گفت: «در این نمایش بچه‌هایی که واقعاً مرتکب قتل شده حضور داشتند و این تأثیر عمیقی بر تماشاچیان گذاشت، به‌طوری‌که در برخی موارد حتی سرنوشت این کودکان تغییر کرد. او این نمایش را نمونه‌ای از تأثیر مستقیم اجتماعی تئاتر مستند دانست.»
در بخش پایانی، امید طاهری و مهام میقانی به این نکته اشاره کردند که تاریخ ایران پر از ناشناخته‌ها است و تئاتر مستند می‌تواند نقشی در کشف و بازگویی آن ایفا کند. مهام میقانی همچنین توضیح داد:«نمایش «ادبیات» یک داکیودراما است و از اسناد و تاریخ برای تقویت روایت استفاده می‌کند، اما تاریخ را نه به‌عنوان چیزی گذشته، بلکه به‌عنوان بخشی از زندگی کنونی ما می‌بیند.»
این برنامه با تأکید بر اهمیت بازنمایی دقیق و بی‌طرفانه تاریخ در تئاتر مستند به پایان رسید.
برنامه تخصصی تئاتر «رادیو دراماتیک» هر هفته، شنبه‌ها، ساعت ۲۰ از صفحه ایران دراماتیک در اینستاگرام به‌صورت زنده پخش می‌شود.
علاقه‌مندان می‌توانند مشروح هر برنامه را با جستجوی عبارت «رادیو دراماتیک» در تمام پخش‌کننده‌های پادکست بشنوند.
