روایت نمادین بهمن فُرسی از چالش‌های زندگی در دنیای مدرن

حامد قریب: نمایشنامه «آرامسایشگاه» یکی از آثار برجسته بهمن فُرسی نویسنده معاصر ایرانی است که به بررسی موضوعات اجتماعی و انسانی می‌پردازد. این نمایشنامه از متون پیش از انقلاب فُرسی بوده که در سال ۵۶ چاپ و به سفارش اداره تئاتر، به کارگردانی بهمن فرسی و با بازی بازیگرانی چون علی نصیریان، آذر فخر، مهین شهابى، محمد مطیع، خسرو شکیبایى، محبوبه بیات به مدت یک ماه (به گفته برخی از منابع در تماشاخانه سنگلج) به صحنه رفته است.

این نمایشنامه چندی است که در انتشارات بیدگل نیز مجددا به چاپ رسیده و به دلیل نثر زیبا و محتوای عمیقش موردتوجه مخاطبان قرارگرفته است.

بسیاری بهمن فرسی را از اولین نویسندگان و نمایشنامه‌نویسان ابسورد ایران معرفی می‌کنند. او در طول زندگی حرفه‌ای‌اش، آثار متعددی در زمینه‌های مختلف داستان، شعر و نمایشنامه خلق کرده و بسیاری از آن‌ها به‌عنوان نقاط عطفی در ادبیات معاصر ایران شناخته می‌شوند.

نمایشنامه‌های فرسی معمولاً با موضوعات اجتماعی و انسانی سر و کار دارند و به بررسی روابط انسانی، مشکلات اجتماعی و فرهنگی جامعه می‌پردازند.

به‌عنوان‌مثال «آرامسایشگاه» یکی از مهم‌ترین آثار اوست که در آن به بررسی موضوعاتی همچون تنهایی، دیوانگی و جستجوی آرامش پرداخته‌شده است. داستان این نمایشنامه در فضایی خاص و نمادین چون یک آرامسایشگاه یا آسایشگاه روانی اتفاق می‌افتد و شخصیت‌های مختلفی را به تصویر می‌کشد که هر یک نماینده‌ای از قشرهای مختلف جامعه و مشکلات آن‌ها هستند.

فرسی در این اثر با استفاده از دیالوگ‌های عمیق و گاهی طنزآمیز، به بررسی مسائل روانی، اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد.

شخصیت‌های نمایش هر یک داستان و گذشته‌ای دارند که به‌تدریج در طول داستان آشکار می‌شود. این شخصیت‌ها نه‌تنها نماینده‌ی افراد بیمار روانی هستند، بلکه نمادهایی از انسان‌های جامعه‌ای هستند که درگیر مشکلات روزمره، ناامیدی و تنهایی‌اند. فرسی بامهارت خاصی توانسته است احساسات انسانی را در این شخصیت‌ها به تصویر بکشد و مخاطب را به تفکر درباره‌ی وضعیت آن‌ها وادار کند.

یکی از نقاط قوت این نمایشنامه، استفاده از زبان و نثر خاص فرسی است که توانسته فضای خاصی را خلق کند. او با بهره‌گیری از زبان شاعرانه و دیالوگ‌های عاطفی، عمق احساسات شخصیت‌ها را به‌خوبی منتقل می‌کند. همچنین، استفاده از تکنیک‌های نمایشی مثل مونولوگ‌ها و دیالوگ‌های متقابل، به غنای اثر افزوده است.

فرسی در این اثر با هوشمندی نشان می‌دهد که چگونه جامعه بر روی روان افراد تأثیر می‌گذارد و چگونه انسان‌ها در تلاش برای یافتن آرامش و معنا در زندگی خود هستند. این نمایشنامه نه‌تنها به مشکلات فردی می‌پردازد، بلکه نقدی بر ساختارهای اجتماعی و فرهنگی جامعه نیز ارائه می‌دهد.

درواقع باید گفت که «آرامسایشگاه» یک اثر تئاتری است که با نگاهی عمیق به انسان و جامعه، مخاطب را به تفکر درباره‌ی وضعیت خود و دیگران دعوت می‌کند. این نمایشنامه با ترکیب عناصر دراماتیک و اجتماعی، تجربه‌ای تأثیرگذار را برای تماشاگران فراهم می‌آورد و یادآور این نکته است که در دنیای پرمشغله امروز، نیاز به همدلی و درک متقابل بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.

به‌طورکلی، این اثر نه‌تنها یک نمایشنامه موفق است، بلکه پیامی عمیق درباره‌ی انسانیت و چالش‌های زندگی مدرن را نیز منتقل می‌کند. این نمایشنامه به دلیل ساختار قوی، شخصیت‌های جذاب و محتوای فلسفی‌اش، جایگاه ویژه‌ای در ادبیات نمایشی ایران داشته و همچنان موردتوجه پژوهشگران و علاقه‌مندان به تئاتر است.

البته برخی از منتقدان به پیشرفت کند داستان این نمایشنامه اشاره‌کرده و معتقدند که این موضوع ممکن است باعث خستگی مخاطبان شود. درواقع آن‌ها معتقدند که ریتم روایت داستان در «آرامسایشگاه» می‌توانست سریع‌تر پیش رود. همچنین ممکن است برخی با پیچیدگی‌های موضوعاتی که فرسی در این اثر مطرح کرده، نتوانند ارتباط برقرار کنند و احساس کنند که پیام‌های نمایشنامه به‌وضوح منتقل نشده است.

درنهایت باید گفت که «آرامسایشگاه» نه‌تنها یک اثر هنری بلکه یک تحلیل عمیق از روح انسان و چالش‌های زندگی در دنیای مدرن است.

نمایشنامه «آرامسایشگاه» نوشته بهمن فُرسی در ۹۱ صفحه در انتشارات بیدگل به چاپ رسیده است.

علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به کتاب‌فروشی‌های سراسر شهر نسبت به خرید این کتاب اقدام کنند.