استراتژی‌های شورای سیاستگذاری تئاتر فجر به روایت شهرام گیل‌آبادی
شهرام گیل‌آبادی، نویسنده، کارگردان و عضو شورای سیاستگذاری چهل‌وسومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر درباره هدف‌گذاری و استراتژی‌های راهبردی این شورا به منظور بهبود کیفیت وضعیت تئاتر سخن گفت.
به گزارش ایران‌تئاتر، شهرام گیل‌آبادی، نویسنده، کارگردان و عضو شورای سیاستگذاری چهل‌وسومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر درباره هدف‌گذاری و استراتژی‌های راهبردی این شورا به منظور بهبود کیفیت وضعیت تئاتر سخن گفت.
گیل‌آبادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایران‌تئاتر با اشاره به اینکه شورای سیاستگذاری وجاهت، حرمت و فضای سیاستگذاری کلی یک جشنواره را برعهده دارد، گفت: «قطعا برای برگزاری جشنواره ابتدا باید شورای سیاستگذاری شکل بگیرد و سپس حوزه‌های اجرایی براساس سیاست‌های شورا عملی شود اما اینکه چه اتفاقی باعث شده است تا شورای سیاستگذاری شکل نگرفته و امور اجرایی حرکت خود را آغاز کند، سوالی است که دلیل آن را باید از مدیران قبل جویا شد.»
او ادامه داد: «دعوت‌کنندگان از ما برای حضور در شورای سیاستگذاری یک استدلال درست را دنبال می‌کردند. اینکه ما برای کمک به تئاتر نیاز به نظرات متفاوتی داریم که بتوانند بدنه تئاتر ایران را بشناسند و به آن کمک کنند. این استدلال کلی که ساحت آن بزرگ‌تر از شورای سیاستگذاری جشنواره فجر است، دلیلی شد تا افراد را دور هم جمع کند.»
این هنرمند با بیان اینکه این شورا براساس دعوت معاونت هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شکل گرفت و در آیین نامه جشنواره هم صراحتا کارکرد آن ذکر شده است، بیان کرد: «هنگام شکل‌گیری شورا دبیر منصوب شده بود و کارهای اجرایی طبق زمانی که باید شکل گرفته بود. براین اساس شواری سیاستگذاری نمی‌توانست به بخشی از نظرات پایه‌ای و عمیق خود دست پیدا کند اما نظرات دیگری داشت که به روند جشنواره کمک می‌کرد.»
گیل‌آبادی اظهار کرد: «بحث‌ها با توجه به پیشینه شورا و اعضای آن حول محور موضوعات پایه‌ای و اساسی تئاتر شکل گرفت و ملاک‌های حقیقی تعریف شد که بخش عمده‌ای در تاریخ تئاتر ایران و در تاریخ تئاتر دنیا عمل شده و نتیجه داده بود. یکی از این ملاک‌ها توجه به تئاتر ملی و تئاتر شهرستان‌ها به عنوان سرچشمه و شالوده شکل‌گیری خلاقیت در تئاتر کشور بود.»
او افزود: «توجه به آموزش دیگر موردی بود که شورا آن را مدنظر قرار داد و در راس همه این موارد حفظ حریم و حرمت خالق تئاتری که همان هنرمند است؛ مورد توجه بود. چراکه اگر حریم هنرمند رعایت نشود ما به بی‌راهه‌هایی خواهیم رسید که تئاتر ماهیت و جوهره خودش را از دست می‌دهد.»
این عضو شواری سیاستگذاری با اشاره به طراحی راهکارهای اجرایی شورا بیان کرد: «شورا استراتژی‌هایی را طراحی کرد که بتواند نسبت به فضای موجود و فرصتی که دارد، از آن‌ها پاسخ بگیرد. دیده شدن فضای تغییر فرهنگی در جشنواره یکی از این استراتژی‌هاست.»
او ادامه داد: «در زمان آغاز به کار شورا، هنوز بخش‌های انتخاب جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر کار خود را تمام نکرده بودند؛ لذا توصیه جدی به پرهیز از کمی‌گرایی با هدف رسیدن به کیفیت را مدنظر قرار دادیم. سیاستی که انجام آن با توجه به زمان اندک کار شورا شدنی و قابل انجام بود. دیگر نکته توجه به تئاتر شهرستان‌ها و طول عمر آثار تولید شده توسط خالقین تئاتر بود. از آنجا که تئاتر در جامعه باعث توسعه فکری می‌شود، می‌تواند تجارب خود را در استان‌های مختلف به چرخش درآورد و این چرخش نخبگی به استان‌ها کمک می‌کند تا هنرمندان از وضعیت فرهنگی و هنری دیگر استان‌ها خبردار شوند و در عین حال حرف‌ها و مولفه‌های فکری و معرفتی تئاتر مورد توجه دیگر استان‌ها قرار گرفته و در تئاتر کشور نیز تاثیر بگذارد.»
به گفته گیل‌آبادی، شواری سیاستگذاری در همین زمان اندک سعی کرده است خود را با زمان و فضای اجرایی هماهنگ کند.
این هنرمند با تاکید شورا بر حمایت از تئاتر شهرستان‌ها بیان کرد: «علاوه بر توجه به بخش مالی، در اختیار قرار دادن دستگاه‌های تبلیغی به منظور بهتر دیده شدن تلاش هنرمندان شهرستان، اجرای آثارشان در دیگر استان‌ها، حمایت استانداری‌ها و فرمانداری‌ها و دیگر بخش‌های دولتی از آن‌ها مواردی بود که شورا در جلسات خود به آن پرداخته است. اعتقاد شورا بر این است که هرچه توجه جدی‌تری به هنرمندان شهرستان داشته باشیم، تئاتر ملی موفق‌تری خواهیم داشت.»
گیل‌آبادی با تاکید شورا بر شکل گیری تئاتر ملی به عنوان مطالبه جامعه بزرگ تئاتر ایران مطرح کرد: «اگر بتوانیم به ساختار منظمی به نام تئاتر ملی که نیاز روز جامعه در آن مشخص است، دست پیدا کنیم قطعا به یک پیشرفت و جامعه خلاق فکری و معرفتی در تئاتر خواهیم رسید. جامعه تئاتر بی‌هدف حرکت نمی‌کند و شکل‌گیری تئاتر ملی می‌تواند به این پیشرویی کمک کند.»
این نمایشنامه نویس با بیان اینکه تئاتر یکی از مولفه‌های توسعه یافتگی در دنیاست، گفت: «نظم در تئاتر یکی از مولفه‌های جدی است که باعث توسعه این هنر شده و به تولید اندیشه و معرفت در آن کمک خواهد کرد. تئاتر هنری اندیشه‌ورز و پیشرو در نقد و تحلیل جامعه است که آینده محور عمل می‌کند. با این نوع تفکر ما باید آموزش‌های کاربردی و راهبردی داشته باشیم. این موضوع نیازمند آموزش و بیان تجربه بزرگان است. نظم فردی، نظم اجتماعی تولید می‌کند و نظم اجتماعی هم منجر به توسعه اجتماعی خواهد شد. رسیدن به این زنجیره نیاز به آموزش دارد و به همین دلیل تجربه پیشکسوتان این عرصه می‌تواند پیشبرنده باشد. همچنین برای رسیدن به این هدف قرار بر این است تا گفت‌وگوهای آزاد در جشنواره شکل بگیرد و همه هنرمندان با هر محور فکری در این بحث‌ها شرکت کرده و به صورت جدی نقد و نظرشان را نسبت به ساختار و فضای تئاتر ایران بیان کنند.»
این کارگردان تئاتر در پاسخ به نظر شورای سیاستگذاری نسبت به تصمیم دبیر جشنواره به منظور انتخاب یک عنوان برای تندیس جشنواره گفت: «قطعا تعریف یک عنوان برای تندیس جشنواره از نظر برندینگ می‌تواند کمک‌کننده باشد و هویت جدی‌تری به آن بدهد. این هویت سازی اکنون در دنیا یک امر جدی در حوزه‌های مختلف است که امیدواریم با مشورت و هم‌اندیشی بزرگان عنوان مناسبی برای تندیس جشنواره انتخاب شود.»
او در ادامه با بیان اینکه ما باید برای حضور بخش‌های متعدد به منظور حمایت از تئاتر کار جدی انجام دهیم، اظهار کرد: «مدیریت تئاتر ایران دچار مشکل جدی در سیاستگذاری، تعریف ماموریت و هدف گذاری است و به جای اندیشه راهبردی در مدیریت بیشتر به مدیریت اقتضایی توجه داشته است. مدیریت اقتضایی گاهی دستاوردهای کوچک را به غول‌های بزرگ تبدیل می‌کند و و توهم عملکرد به وجود می‌آورد. من براین باورم که وزارت ارشاد در دوره قبل دچار سندروم توهم عملکرد شده بود و این موضوع باعث شد؛ شاهد یک برنامه‌ریزی و چشم انداز درست بلندمدت نباشیم. ما نباید درگیر گام‌های کوچک شویم مدیر باید بلندنظر باشد. اگر برنامه‌ریزی بلندنظرانه باشد می‌توان از تمام ظرفیت‌های ملی و حتی بین‌المللی در جهت پیشبرد اهداف بهره برد.»
این عضو شورای سیاستگذاری ادامه داد: «یکی از اعتراضات ما نسبت به سند ملی تئاتر ایران نیز همین مدیریت اقتضایی است. انجمن کارگردانان تئاتر ایران این سند را سنداقتضایی می‌بینند که نه تنها آینده‌پژوهانه نیست بلکه بازدارنده است. سندی که تئاتر را به محاق خواهد برد به جای اینکه توسعه‌دهنده باشد. در حالیکه اگر سند با چشم‌انداز بلندمدت باشد بخش های خصوصی و دولتی می‌توانند همراستا با هم به تئاتر کشور کمک کنند.»
گیل‌آبادی همچنین درباره حریم تئاتر شهر گفت: «دیوار حریم و حرمت نمی‌آورد، حریم و حرمت باید درون‌زا باشد. به شخصه با دیوار کشیدن دور بناهای مختلف عمومی مخالف هستم چون براین باورم که مردم باید از منظر شهری، عمومی و چیزی که بابت آن مالیات می‌پردزاند بهره‌مند شوند. اگر ما نمی‌توانیم امنیت یک بنا و فضای شهری را برقرار کنیم این مشکل برنامه‌ریزی شهری، انتظامی و امنیتی است و ما حق نداریم فضاهای مردمی را از آن‌ها سلب کنیم. چرا باید دور تئاترشهر دیوار باشد و مردم را از منظر شهری محروم کنیم ؟ برنامه‌ریزی مدون ،پیشرو و پویاست که حریم و حرمت به وجود می‌آورد. ما نباید وقت، انرژی و سرمایه کشور را صرف کارهایی نمایشی کنیم بلکه باید به کارهای عمیق، جدی و زیرساختی بپردازیم. برای بهره‌مندی جشنواره فجر از مجموعه تئاترشهر طرح‌هایی وجود دارد. در نظر است بخشی از حریم جمع شود و بخش‌های دیگر نیز برای تبلیغات جشنواره استفاده شود تا تبلیغات تئاتر دیوارهای آهنی را پوشش دهد.»
او در پایان سخنانش گفت: «این شورای سیاستگذاری، شورای منحصربفردی است که بحث‌های متفاوت و تجربیات متعددی در آن بیان می‌شود. شورایی که برای مسئولان و همچنین برای از بین بردن مشکلات تئاتر ایران فرصت مناسبی است. این شورا مملو از تجربه و دانش هنرمندان است و کمتر از مسئولان در آن بهره برده شده است. امیدواریم مسئولان هنری برای بیان معضلات، مشکلات و رفتن به سمت راهکارهای عملیاتی بهره بیشتری از افراد متخصص هر حوزه بگیرند.»
گفت‌وگو: نگار امیری
