حمیدرضا نعیمی:
موافق آمدن آثار ضعیف به جشنواره نیستم

حمیدرضا نعیمی که امسال با نمایش «اینک انسان» در جشنواره تئاتر فجر حضور دارد معتقد است، این رویداد باید جایی برای همنشینی آثار بزرگ و درخشان باشد و بهترینهای تئاتر سراسر ایران به این رویداد دعوت شود. او موافق آمدن آثار ضعیف به جشنواره نیست و اثر بیکیفیت چه از بزرگان تئاتر و چه جوانان نباید روی صحنه برود.
به گزارش ایرانتئاتر، حمیدرضا نعیمی، نویسنده، بازیگر و کارگردان نمایش «اینک انسان» که این شبها در سالن چهارسو تئاترشهر روی صحنه است، درباره حضور این اثر در چهلوسومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر و دلایل اجرای آن گفت.
نعیمی در ابتدای سخنانش با اشاره به شرایط ایجاد شده برای اجرای «اینک انسان» پس از حدود هشت سال گفت: «خیلی وقتها به واسطه شرایط سیاسی و اجتماعی که با آن روبرو هستیم، ممکن است حق انتخاب زیادی برای اینکه چه نمایشی روی صحنه ببریم، نداشته باشیم. به همین دلیل باید شرایط بیشماری دست به دست هم بدهد تا بتوانید نمایشی را که دوست دارید؛ روی صحنه ببرید. نمایش «اینک انسان» در سال 1395 نوشته شد و از همان زمان تا کنون منتظر شرایطی برای اجرای آن بودم ولی انگار این فرصت فراهم نمیشد. در نهایت امسال که آقای خیرالله تقیانیپور، دبیر چهلوسومین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر از من دعوت کردند تا کاری را برای جشنواره تولید کنم، اجرای این نمایش را پیشنهاد دادم.»
او ادامه داد: «شرایط سختی را برای تولید سپری کردم، اما خوشبختانه با تیم بسیار قدرتمندی که در این اثر همراهم بودند، تمام ایدههایی که مدنظر داشتم روی صحنه اجرایی شد.»
این هنرمند با بیان اینکه این نمایش در راستای فکر و ایدههای پیشین اوست، افزود: «دغدغه انسان، مرگ، عشق، زندگی، سیاست و تمامی مباحثی که از ابتدای وجود بشر در تمدن شهری وجود داشته برای من همچنان اولویت و حرف اول است.»
نعیمی گفت: «شخصیت اصلی این نمایش حضرت مسیح، یکی از پیامبران بزرگ و تاثیرگذار در تاریخ بشری است و قطعا روی صحنه آوردن چنین کاراکترهایی در نوشتن و اجرا دست ما را کمی میبندد چراکه شاید ذهن و پذیرش جامعه برای حرفهای جدید یا انجام کارهایی خاص درباره این کاراکترها آماده نباشد. شما اگر یک شخصیت ذهنی یا تاریخی را روی صحنه ببرید؛ میتوانید حرفهای بسیاری بزنید اما در مورد کاراکترهایی که جنبه مقدس دارند و بسیاری از مردم با باور به آنها زندگی می کنند، باید با حساسیت و نگاه ویژه کار کرد. همین موضوع باعث شد من با کاراکترهای جانبی تاثیرگذار در زندگی حضرت مسیح برخورد تازهتری داشته باشم. اگر شما پیلاتوس را در تاریخ به عنوان یک جنایتکار میبینید در موقعیت نمایشی من به جنبههای دیگری از این کاراکتر پرداختهام و او را در مرز انتخاب بین کشتن و نکشتن شخصیت مسیح قرار دادهام.»
او با انتقاد به استفاده از واژه پیشکسوت به عنوان واژهای که اجازه نقد برخی از آثار را به تماشاگران نمیدهد، اظهار کرد: «واژه پیشکسوت گاهی وقتها ما را در نقد آثار بزرگترها دچار تشویش و تردید میکند. به این واسطه که به دلیل احترام درباره کار او نظر نمیدهیم و این مسئله باعث شده تا در تمام این سالها کار بزرگترها مورد نقد جدی قرار نگیرد و به همین دلیل من ترجیح میدهم، همواره یک دانشجوی تئاتر باشم. دانشجویی که مدام در حال بازیگوشی در تئاتر است و منتظر شنیدن نقدهای سازنده. البته که از برخی نقدها بیزار هستم؛ چراکه افراد غیرمتخصص باعث ایجاد دلسردی هنرمندان شده و بیشتر تلاششان خارج کردن افراد از چرخه کار در تئاتر است. در عوض نقدی که باعث آگاهی من شود و ضعفهای کار مرا مشخص کند برایم ارزشمند و قابل احترام خواهد بود.»
این هنرمند ادامه داد: «گاهی یک کارگردان تازه کار از دهها آدم قدیمی درخشانتر است. در تئاتر سن و تعداد آثار مهم نیست، تاثیرگذاری و نوآوری در کار است که اهمیت دارد.»
او با اشاره به اینکه جشنواره بینالمللی تئاتر فجر به خودی خود نمیتواند در چرخه تئاتر تاثیرگذار باشد، گفت: «ما باید سیاست کلان تولید آثار کیفی در تئاتر را در اداره کل هنرهای نمایشی پیدا کنیم. متاسفانه اداره کل به واسطه کمبود بودجه آنطور که باید نقش سازندهای در تئاتر ندارد و هیچوقت بودجه خوبی را برای تولید اثر به گروهها اختصاص نداده است. تمام نمایشها اکثرا با بودجه شخصی یا تعدادی با حمایت اندک روی صحنه میروند و دردناکتر اینجاست که 20 درصد از فروش هنرمندان به سالنهای نمایش اختصاص پیدا میکند، درصدی برای سایت فروش و درصدی هم سایت گیشه تئاتر برمیدارد. این اجحاف در حق هنرمندان است.»
این نویسنده، بازیگر و کارگردان تئاتر ادامه داد: «اینکه جشنواره بینالمللی تئاتر فجر به هنرمندان سفارش تولید میدهد در اکثر جشنوارههای جهان اتفاق میافتد. این رویداد هنری سالهای اخیر از نامهای آشنا و تاثیرگذار تئاتر تهی شده بود و عملا جشنوارهای بود که شاهد همه نوع کار آماتور بود. در حالیکه این رویداد باید جایی برای همنشینی آثار بزرگ و درخشان باشد. ما باید بهترینهای تئاتر سراسر ایران را به این رویداد دعوت کنیم. من موافق آمدن آثار ضعیف به جشنواره نیستم. همچنین بر این باورم کار بیکیفیت چه از بزرگان تئاتر و چه جوانان نباید روی صحنه برود. تئاترشهر باید جایی باشد که تماشاگر با خیال راحت بلیت اثر را براساس نام کارگردان یا پیشنهاد این ساختمان مولد تهیه کند. درست است که راضی بودن مخاطب از یک تولید فرهنگی نسبی است و ممکن است گاهی یک اثر از منظر برخی تماشاگران عالی و از نظر دیگران مطلوب نباشد اما در هر صورت افراد متخصص، کارشناس و منتقدان معلوم میکنند که این اثر شایسته است روی صحنه بماند یا نه.»
او بیان کرد: «امیدوارم در دوره جدید مدیریت تئاترشهر در نظر داشته باشد این بنا یک ساختمان مولد است که می تواند پیشنهاد تولید اثر بدهد. این ساختمان عروس تئاتر محسوب میشود و نباید کارهای ضعیف یا کارهای بازتولید دیگر سالنها در آن اجرا شود. مسئولان باید بدانند که برای جذب تماشاگر نباید کارهای بازتولید خارج از این مجموعه را به اجرا دعوت کنند. این ساختمان باید به کارگردانهای بنام و آنهایی که خود را ثابت کرده اند؛ سفارش تولید بدهد.»
نعیمی در پایان سخنانش گفت: «جشنواره بینالمللی تئاتر فجر یک رویداد جذاب و هیجانانگیز است که باید اتفاق بیافتد اما تعداد زیاد جشنوارهها باعث شده است که این رویداد بزرگ هنری، گاه با مشکلات اقتصادی و کمبود بودجه مناسب برای میزبانی از اجراها برگزار شود. امید که این شرایط نیز مورد بررسی بیشتری قرار بگیرد.»
گفتوگو: نگار امیری