هنرمندان استانی در جشنواره تئاتر فجر (بخش دوم):
جشنواره تئاتر فجر ویترینی برای دیده شدن است
چهل و سومین جشنواره تئاتر فجر از ۳ تا ۱۳ بهمن در تهران در حال برگزاری است و هنرمندان استان‌ها بخش عمدهای از این رویداد را به خود اختصاص داده‌اند.
به گزارش ایران تئاتر، جشنواره فجر فرصتی برای تبادل آرا و معرفی آثار استان‌های مختلف در پایتخت و به نمایش درآمدن قابلیت‌ها و توانایی‌های هنرمندان استان‌ها است. بخش دوم گفت‌وگوی ما را با تعدادی از این هنرمندان بخوانید:
جشنواره فرصتی برای دیده شدن تئاتر خیابانی
پویا امامی کارگردان نمایش «جیمی جامپ» که از اصفهان در بخش خیابانی حضور دارد؛ گفت: «این هشتمین دورهای است که من در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر شرکت می‌کنم. در این دوره هم مثل سال‌های گذشته به‌عنوان کارگردان و سرپرست گروه حضور دارم. تا امروز به لطف خدا بوده که در ژانرها و سبک‌های مختلف در جشنواره فجر حضور پیدا کنم، چه در تئاتر صحنه‌ای و چه در تئاتر خیابانی. تاکنون هم دو جایزه از جشنواره فجر گرفته‌ام: یک تندیس بازیگری و رتبه برتر.»
او افزود: «حضور من در جشنواره فجر به دلیل جایگاه ویژه این جشنواره است. جشنواره فجر مهم‌ترین و بزرگ‌ترین جشنواره تئاتر در کشور است و آثار متنوعی از سراسر ایران در آن حضور دارند. این جشنواره فرصتی است که تئاتر خیابانی، به‌ویژه تئاتر انتقادی و معترض، دیده شود. ازاین‌رو، با نمایش «جیمی جامپ» از اصفهان که در جشنواره تئاتر استان برگزیده‌شده بود، در این جشنواره شرکت کردم.»
او ادامه داد: جشنواره فجر، به دلیل گستردگی رسانه‌ای و سطح بالای آثار، همیشه درخشان است. برگزیدگان جشنواره‌های معتبر دیگر، مانند جشنواره‌های بین‌المللی تئاتر مقاومت، تئاتر خیابانی مریوان و دیگر جشنواره‌های استانی، همگی آثار خود را به جشنواره فجر می‌آورند که این نشان از سطح بالای این رویداد دارد.«
او توضیح داد: «نمایش «جیمی جامپ» در سبک رئالیسم جادویی نوشته‌شده و روایتگر داستان یک نخبه ملی است که به دلیل اتفاقات ناگهانی، از جایگاه بالای اجتماعی‌اش سقوط می‌کند. موضوع نمایش، اعتیاد و تأثیر آن بر زندگی افراد است که نشان می‌دهد اعتیاد می‌تواند هر فردی را از اوج به حضیض بکشاند.»
این هنرمند در خصوص ویژگی‌های این اثر گفت: «در این اثر برخلاف نمایش‌های قبلی، از طراحی نور استفاده کرده‌ایم که به‌صورت نمادین از چراغ‌قوه و سایر ابزار ساده استفاده می‌شود. طراحی لباس و فضای نمایش نیز کاملاً به‌صورت پرفورمنس و با بهره‌گیری از بدن بازیگران طراحی‌شده است. این ویژگی‌ها کمک کرده‌اند که کار رویکردی متفاوت و خلاقانه داشته باشد.»
او افزود: «نمایش ما ساعت ۱۸:۳۰ عصر روز ۱۱ بهمن در محوطه بیرونی تئاتر شهر اجرا خواهد شد. امیدوارم که این اجرا موردتوجه تماشاگران قرار گیرد و بتوانیم در کنار هم از این تجربه بزرگ لذت ببریم.»
راه‌های رسیدن به جشنواره فجر بازنگری شود
محمد شاکری کارگردان نمایش «آداب شکار روباه» که از بجنورد به بخش صحنه‌ای راه‌یافته است، درباره این اثر گفت: «این نمایشنامه یک‌شب تاریخی را روایت می‌کند. زمان‌های که آقا محمدخان قاجار، پادشاهی خون‌خوار است که ظلم و ستم‌های زیادی به مردم می‌کند. دریکی از شب‌ها، در خیمه شاه، دو نوکر او تصمیم می‌گیرند که شاه را به قتل برسانند. این دو جامه‌دار که خودشان از ظلم شاه زخم‌خورده‌اند، در تلاش هستند تا فرصت و جرئت لازم را برای این اقدام پیدا کنند؛ اما در این میان، یک اختگی در اراده و کنش این دو شخصیت وجود دارد که درنهایت، این اختگی آن‌ها را با چالش‌های بزرگی مواجه می‌کند. این موضوع یکی از چالش‌های جذاب برای من در انتخاب این متن بود چراکه به‌شدت با زیست امروز انسان‌های معاصر پیوند دارد.»
او افزود: «این اختگی اراده در زندگی انسان‌ها که باعث می‌شود نتوانند از چالش‌ها عبور کنند، مسئله‌ای است که در دنیای امروز هم می‌توان با آن ارتباط برقرار کرد. علاوه بر این، ابراهیم عادل نیا در شیوه نگارش این متن، نگاهی به آثار ژان ژنه داشته‌اند و فضایی مشابه به آن را در یک واقعه تاریخی به تصویر کشیده‌اند. این رویکرد نمایشنامه را جذاب کرده است، به‌طوری‌که مخاطب عصر حاضر می‌تواند با آن ارتباط برقرار کند.»
این کارگردان در مورد شیوه اجرایی نمایش، توضیح داد: «ما سعی کردیم نمایشنامه‌ای ایرانی را با فضایی ایرانی و با رعایت اصول مینیمالیستی روی صحنه اجرا کنیم. این نمایش با فضای دراماتیک خاص خود اجرا می‌شود.»
محمد شاکری در خصوص حضور در جشنواره تئاتر فجر گفت: گروه تئاتر صفر از استان خراسان شمالی همیشه سعی کرده آثاری برازنده برای مخاطبان خود تولید کند. همیشه هدف ما این بوده که کارهایی تولید کنیم که دغدغه‌های مردم امروز را بیان کند، نمایش «آداب شکار روباه» هم در این راستا انتخاب شد. البته بعد از تولید، به دلیل اینکه این اثر شرایط حضور در بخش مرور جشنواره را داشت، به جشنواره تئاتر فجر راه یافت.»
او ادامه داد: «جشنواره تئاتر فجر همیشه به‌عنوان یک ویترین ارزشمند برای تئاتر ایران شناخته می‌شود. این جشنواره باعث می‌شود رقابت و انگیزه در میان هنرمندان جوان و قدیمی ایجاد شود؛ اما برای گروه‌هایی که بیشتر دغدغه اجرای عمومی دارند، این جشنواره بیشتر به نفع مخاطب است. چراکه جشنواره تئاتر فجر به مدت یک هفته یا ده روز جریان و هیجان خاصی ایجاد می‌کند و مخاطبان پایتخت وارد این جریان تئاتری می‌شوند.»
شاکری در پایان گفت: برای ارتقا سطح تئاتر کشور، باید راه‌های رسیدن به جشنواره فجر بازنگری شود. من خودم در جشنواره تئاتر مناطق حضور داشتم و دیدم که آنجا چه تعامل‌ها و گفتگوهایی بین هنرمندان استان‌ها و شهرهای مختلف صورت می‌گرفت. به نظر من اگر دوباره جشنواره مناطق برگزار شود و راه‌های رسیدن به جشنواره فجر به‌صورت منسجم‌تر و هدفمندتر رصد شود، می‌تواند موفق‌تر عمل کند.»
جشنواره به دیده شدن آثار کمک می‌کند
حسن شیخ‌زاده که کارگردان نمایش «سارای» نماینده اردبیل در بخش صحنه‌ای است؛ گفت: «این اولین دورهای است که در جشنواره فجر حضور دارم و بسیار خوشحالم که فرصت شرکت در این رویداد بزرگ تئاتری نصیبم شده است.»
او سپس درباره نمایش «سارای» توضیح داد: «این اثر نوشته رامین جهانگیر زاده است و داستانی عاشقانه و غم‌انگیز را روایت می‌کند که ریشه در ادبیات شفاهی آذربایجان دارد. سارای به خاطر عضق پاکس به خان چوپان که مدت‌ها به انتظارش نشسته دست رد به سینه خان می‌زند و برای اینکه به چنگ خان نیفتند خود را به آغوش رود خروشان می‌سپارد، رود عاشق ساری است و لحظه‌ای را که خود را در آب می‌اندازد را روایت می‌کند.»
شیخ‌زاده افزود: «رودخانه در این نمایش به‌نوعی راوی داستان است و به همین دلیل شیوه اجرایی ما الهام گرفته از خود آب است. این شیوه اجرایی تلفیقی از کلام، فرم بدن و موسیقی ارکسترال زنده است که تلاش می‌کند فضای معنایی و احساسی داستان را به تماشاگر منتقل کند.»
او دلیل حضورش در جشنواره تئاتر فجر را دیده شدن دانست و تصریح کرد: «دیده شدن و موردنقد و بررسی قرار گرفتن؛ دلیل اصلی حضورم در این جشنواره است. البته اولویت من همیشه اجرای عموم است، برای مخاطبانی که به‌خوبی باکار من آشنا هستند و آن را می‌شناسند.»
این هنرمند در ادامه گفت: «امیدوارم که ملاک حضور نمایش‌ها در جشنواره تنها کیفیت آثار باشد. تأثیر جشنواره‌ها در ارتقاء سطح تئاتر کشور باید توسط متخصصین بررسی شود تا ببینیم در این چهل‌وسه دورهای که جشنواره برگزارشده، سطح تئاتر کشور چه اوج و فرودهایی داشته و آیا جشنواره توانسته نقشی در این روند ایفا کند یا خیر.»
شیخ‌زاده در پایان گفت: «جشنواره فجر یک فرصت ارزشمند برای نمایش‌های منتخب است و امیدوارم با برگزاری این دوره، کیفیت آثار تئاتری در کشور به سمت پیشرفت و ارتقاء حرکت کند.»
آنچه می‌ماند اجرای عموم است
مجتبی رستمی فر نویسنده و کارگردان «لام» که از اهواز به بخش صحنه‌ای آمده است؛ گفت: «چندین دوره در جشنواره تئاتر فجر شرکت کرده‌ام و عناوینی هم به دست آوردم؛ جشنواره تئاتر فجر به‌عنوان ویترین اصلی تئاتر ایران شناخته می‌شود و در سطح کشور جایگاه ویژه‌ای دارد. در استان‌ها نیز استعدادهای درخشانی وجود دارد که باید دیده شوند و جشنواره فجر می‌تواند فرصت خوبی برای معرفی کارهای تئاتر شهرستان‌ها باشد، اما به اعتقاد من، چیزی که ماندگار می‌شود، اجرای عموم است. جشنواره‌ها ممکن است زودگذر باشند و جوایز فراموش شوند، اما آنچه باقی می‌ماند، اجرای عموم آثار است.»
او ادامه داد: «در استان خوزستان با مشکلاتی مانند کمبود سالن‌های تئاتر استاندارد و نبود دانشگاه هنر مواجهیم. این مشکلات باعث می‌شود که استعدادهای درخشان مجبور شوند به استان‌های دیگر مهاجرت کنند تا بتوانند تحصیل کنند. جشنواره فجر فرصتی مناسب است تا این مشکلات جبران شوند و آثار از استان خودشان معرفی شوند.»
رستمی فر درباره اثرش توضیح داد: «نمایش «لام» به‌صورت تجربی و کارگاهی تولیدشده است. این نمایش حاصل تلاش گروهی از بازیگران صبور و خستگی‌ناپذیر است که به مدت ۶ ماه در تلاش بودند تا ایده‌ای را به یک نمایشنامه تبدیل کنند. در ابتدا نمایشنامه‌ای وجود نداشت و بعد از انجام تمرینات مختلف، این نمایشنامه شکل گرفت. این نمایش حاصل تمرین‌های مختلف، جریانات و اتفاقات گوناگون است.»
او افزود: «در این راستا از همه اعضای گروه تشکر می‌کنم که تلاش زیادی کردند. نمایش «لام» در جشنواره فجر به اجرا درخواهد آمد و امیدوارم باکیفیت بالا اجرا کنیم و مخاطبان از آن لذت ببرند.»
