کارگردان حاضر در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر
«ذرات آشوب» تلفیقی از بیومکانیک میرهولد تا ایده‌های آنتونن آرتو است
ابراهیم پشت‌کوهی، کارگردان نمایش «ذرات آشوب» می‌گوید مخاطب عام نیازی نیست درگیر شیوه‌های اجرایی اثر شود اما اهل فن می‌توانند بیومکانیک میرهولد، کابوکی ژاپن، فاصله‌گذاری برشت و ایده‌های آرتو را در این اثر به تماشا بنشینند.
به گزارش ایران‌تئاتر، نمایش «ذرات آشوب» به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم پشت‌کوهی در بخش ویژه چهل‌وسومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر درسالن اصلی تئاتر شهر روی صحنه رفت.
«ذرات آشوب»، داستان مقاومت و دلاوری‌های مردم جزیره هرمز در زمان اشغال پرتغالی‌ها را روایت می‌کند. پشت‌کوهی در تازه‌ترین اثر خود به سراغ سوژه‌ای رفته است که با وجود اهمیت آن، سال‌های سال مغفول مانده و همچنان هستند مخاطبانی که از چنین رویدادی بی‌خبر باشند.
پشت‌کوهی درباره انتخاب داستان این نمایشنامه گفت: «هر ملتی باید به تاریخ خودش بپردازد و به قول ویل دورانت «کسانی که تاریخ را نمی‌شناسند، محکوم به تکرار آن هستند». بنابراین پرداختن به این موضوع عجیب نیست. شاید یکی از دلایل هم این باشد که من جنوبی هستم و به واسطه تعصبی که به این خطه دارم، این موضوع را انتخاب کردم البته علاوه بر این مهجور و محروم ماندن این سرزمین علیرغم نقش حیاتی که حتی در همین تاریخ کنونی دارد، باعث شد تا این ایده و طرح را به اجرا برسانم.»
او با اشاره به استفاده از موسیقی به عنوان کاراکتری جدایی‌ناپذیر در آثارش ادامه داد: «موسیقی همیشه در کارهای من نقش مهمی برعهده دارد. تئاتر خانه همه هنرهاست و موسیقی نقش به سزایی در این هنر دارد. من نزدیک به 27 سال است که با بهرنگ عباس‌پور رفاقت و همکاری دارم و این رفاقت و همکاری بیست‌وهفت ساله شاید در تئاتر ایران اگر بی‌نظیر نباشد، کم نظیر است. بنابراین بعد از این مدت به شناخت، ضرورت و صدای مشترکی در این زمینه رسیده‌ایم که در «ذرات آشوب» هم مثل دیگر آثار من نتیجه آن دیده می‌شود.»
این هنرمند با اشاره به مراحل تولید این نمایش بیان کرد: «ما برای این کار بیش از ۳ ماه تمرین کردیم. تئاتر خُم رنگرزی نیست و نیاز به زمان دارد. برای صحنه و لحظه لحظه نمایش زحمت کشیده شده است. برای خلق هر دقیقه ساعت‌های زیادی وقت گذاشته‌ایم. در این نمایش قاب‌هایی از تابلوهای بزرگ جهان بازسازی شده اند. همچنین در روند داستان برای حضور قهرمان داستان نیز زمینه‌سازی‌های لازم انجام شده است. ما چندین بار در متن قصه متوجه می‌شویم که مردم شهر بارها از جرون، قهرمان داستان نام برده و منتظر او هستند و این شخصیت در یک بازه زمانی و بزنگاهی درست وارد قصه می‌شود.»
او ادامه داد: «در ممکلت ما گروه‌ها کمپانی نیستند، سالن ندارند که بتوانند پیش از اجرا در سالن و دکورشان تمرین کنند. با این حال من به لطف و همکاری دوستان دو روز سالن را داشتم که یک و روز نصفش صرف مونتاژ شدن دکور و نور شد.»
پشت‌کوهی با اشاره به شیوه‌های اجرایی و آیین‌هایی که در این نمایش به آن‌ها پرداخته است، افزود: «وظیفه هنرمند پرداختن به آیین‌ها و سنت‌ها نیست اما همینکه با توجه به فضای کار و همخوان در روند داستان از آیینی چون زار بهره ببرد اتفاق خوبی برای برای معرفی آن به تماشاگران است. من آیین زار را در کارهای قبلی هم استفاده کرده‌ام و شاید به همین دلیل برای مخاطب آشناست. اما از بیومکانیک میرهولد، کابوکی ژاپن و فاصله‌گذاری برشت، ایده‌های آرتو… و شیوه‌های دیگری نیز در طراحی و اجرای «ذرات آشوب» بهره بردم که مخاطب عام نیازی نیست درگیر شیوه‌های اجرا شود و اهل فن هم خودشان می توانند این رگه‌ها را در اجرا پیدا کنند.»
او در پاسخ به چندوچون انتخاب بازیگرانی چون مهدی حسینی‌نیا و پژمان جمشیدی بیان کرد: «مهدی حسینی‌نیا از ابتدای کار کنار ما بود و شخصیت کاپیتان بلایت با نفس او شکل گرفت و به نظرم یکی از به یادماندنی‌ترین بازهای این سال‌های تئاتر ایران را با حضور درخشانش رقم زده است. در مورد پژمان جمشیدی، هم باید بگویم که اولین همکاری من با او برای 10 سال پیش و با نمایش «وقتی ما برمی‌گردیم دو پای آوزیران مانده است» آغاز شد. او به اندازه کافی در سینما و تئاتر حضور داشته است و نگاهش این بود که اگر این حضور می‌تواند باعث رونق فضای تئاتر باشد حتما روی صحنه خواهد آمد. او در ژانرهای متفاوتی در سینما و تئاتر حضور داشته است. شاید بیشترین حضورش در نقش‌های کمدی باشد اما در فضایی چون فضای نمایش «ذرات آشوب» ایفای نقش نکرده است که این حضور و تجربه هم برایش جذاب بود و در مدت کوتاه با تمرین‌های فشرده و با عشق خودش را برای اجرا رساند. البته ناگفته نماند کل گروه بازیگران این کار چنان عاشقانه در تمرین ها حضور داشتند.»
این نویسنده، کارگردان و مدرس تئاتر از برنامه‌ریزی برای اجرای عموم «ذرات آشوب» در فروردین ماه 1404 خبر داد.
پشت‌کوهی با گلایه از حذف شدن بخش رقابت بین‌الملل در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر گفت: «حذف رقابت از بخش بین‌المللی اتفاق ناخوشایندی در این دوره است. در مورد آثار این بخش نیز ما با دیدن آثار خیلی خوب بخش بین‌الملل در دوره‌های قبل و حضور هنرمندان شناخته شده دیگر کشورها بود که انگیزه‌ای برای تولید کار داشتیم اما متاسفانه این اتفاق به واسطه بودجه کم تئاتر تحت تاثیر قرار گرفته است. بودجه‌ای که بیشتر شبیه یک شوخی است و به اندازه تولید یک فیلم سینمایی هم نیست و این نوعی بی‌احترامی به جامعه بزرگ تئاتر به شمار می‌آید.»
او در پاسخ به تصمیمش برای حضور «ذرات آشوب» در جشنواره‌های بین‌المللی بیان کرد: «بسیاری از جشنواره‌های بین‌الملل با توجه به جنگ اکراین وضعیت اقتصادی مساعدی برای میزبانی از گروه‌های نمایشی دیگر کشورها ندارند و از همین رو ما چند ماه گذشته سفرمان را به جشنواره ورونای ایتالیا به دلیل ناتوانی جشنواره در پرداخت هزینه بلیت لغو کردیم. با این حال با توجه به دکور سنگین نمایش «ذرات آشوب» اگر جشنواره‌ها بتوانند هزینه‌ها را متقبل شوند حتما در صحنه‌های بین‌الملل حضور خواهیم داشت.»
