گزارشی درباره«مجلس ضربت زدن» بیضایی:
داستانی امروزی که واقعه تاریخی را برملا می‌کند
«مجلس ضربت زدن» نمایشنامه‌ای از بهرام بیضایی است که داستانی امروزی را با واقعه‌ای تاریخی درمی‌آمیزد تا مظلومیت امام اول شیعیان را به نمایش گذارد.
به گزارش ایران‌تئاتر، تاریخ بهترین، روشن‌ترین و قاطع‌ترین گواه بر عملکرد و رفتار و منش آدمی است و اگر نامی پس از هزاروچهارصد سال باقی می‌ماند، بی‌دلیل نیست.
ماندگاری نام علی‌بن ابی‌طالب در تاریخ به عنوان یکی از تغییردهندگان مسیر زندگی بشری غیرقابل کتمان است. فردی که رفتار و منش او فارغ از هر باور مذهبی و غیر مذهبی، نه تنها در زمانه خود بلکه تا کنون در نهاد میلیون‌ها نفر همچنان باقی مانده است.
زندگی و شهادت اولین امام شیعیان علی‌بن ابی‌طالب همواره منبع الهام تعدادی نویسندگان برای نگارش متون نمایشی و اجرای اثر بوده است و نمایشنامه‌نویسان و کارگردانان با پرداختن به این موضوع، سعی کرده‌اند، ابعاد متفاوت و مختلفی از این واقعه تاریخی را با درآمیختن به موضوعات روز به نمایش بگذارند.
نمایشنامه‌هایی چون «مهر و آیینه» نوشته حمید امجد، «زمان سکوت برای زندگان» نوشته محمد چرمشیر، «امیر» نوشته محمدرحمانیان، «مجلس ضربت زدن» نوشته بهرام بیضایی، «توبه نمی‌کنم» به روایت سیدجواد هاشمی، «ترور» نوشته حمیدرضا نعیمی و «اذان صبح» نوشته مهدی متوسلی تنها بخشی از تلاش هنرمندان فعال عرصه نمایش در پرداختن به شهادت این شخصیت تاثیرگذار است.
در این میان؛ محمد رحمانیان، نویسنده و کارگردان تئاتر که سابقه بسیاری در نگارش آثار نمایشی با پرداختن به جنبه‌های عمیق تاریخی دارد؛ سال 1393 ابتدا به نمایشنامه‌خوانی «مجلس ضربت زدن» نوشته بهرام بیضایی پرداخت و پس از آن در سال 1395 این نمایشنامه را بعد از حدود 16 سال گذشت از زمان نگارشش، در سالن اصلی تئاتر شهر روی صحنه برد.
«مجلس ضربت زدن» نمایشنامه‌ای در 10 صحنه است که بهرام بیضایی، نمایشنامه‌نویس و کارگردان مطرح تئاتر آن را در سال 1379، سالی که به نام اولین امام شیعیان علی بن ابی طالب نامگذاری شده بود، به سفارش اکبر تشکری‌نیا، رئیس وقت تئاتر حوزه هنری به رشته تحریر درآورد. داستان این نمایش که در زمان حال می‌گذرد؛ به یک گروه نمایشی اشاره دارد که قرار است نمایشی را با مضمون ضربت خوردن حضرت علی (ع) و چگونگی تحریک ابن ملجم برای به قتل رساندن او روی صحنه ببرنند.
بیضایی در این نمایشنامه علاوه بر پرداختن به ظلمی که در طول تاریخ نسبت به شخصیت حضرت علی (ع) شده است؛ به مسائل روز زمانه نیز اشاره دارد.
او در بخشی از این نمایشنامه از زبان مرد نویسنده؛ درباره اجحافی که به شخصیت مولای متقیان شده است، می‌نویسند: «من کجا هستم؟ حقیقت من کجاست؟ روزگاری ساکن شهری بودم؛ و اینک قرن‌هاست سرگشته بیابانِ خضرِ الیاسم. شما مرا از من گرفتید. خیالات خود را به من چسباندید. خون از شمشیرم چکاندید و سرهای دشمنان به تیغ ذوالفقارم بُریدید.
قلعه گیر و خندق گذار و معجزه سازم کردید، شاهِ مردان و شیرِ خدا گفتید! از زمینم به آسمان چهارم آسمان بردید! به خدایی رساندید! پدر خاک و خونِ خدا خواندید! درِ شهرِ علمم خواندید و از آن به درون نرفتید! شما با من چه کردید؟
حالا 25 سال از نگارش نمایشنامه «مجلس ضربت زدن» می‌گذرد اثری متفاوت از دیگر آثار سفارشی در حوزه متون دینی، مذهبی که اجرای آن نه تنها منوط به مناسبت‌های ویژه‌ای چون شب ضربت خوردن مولای متقیان یا شب شهادت او نیست، بلکه به واسطه فرزند زمان خود بودن، می‌تواند در تمامی روزهای سال به صحنه رفته و مخاطب را با خود همراه کند.
قطعا تلاش تمامی هنرمندان در نگارش متون نمایشی که به سیره اهل بیت و نوع نگاه آن‌ها اشاره دارد، ارزشمند بوده و هست اما همیشه باید به خاطر داشت که راز ماندگاری متون نمایشی پرداخت درست وقایع و پرهیز از شعارزدگی‌های معمول است، هنرمند باید بتواند حرف خود را از دل تاریخ گذشته به زبان روز بیان کند و آن را برای جامعه‌ای که همچنان تشنه عدالت و صداقت است؛ به نمایش بگذارد.
گزارش از نگار امیری