یادداشت زهرا محمدی کارگردان نمایش قاب:
آشکارشدن پیچیدگی روابط اعضای خانواده با یک قاب عکس
زهرا محمدیٰ کارگردان نمایش «قاب» که هم‌اکنون در تالار مولوی روی صحنه است، درباره نمایش خود می‌گوید: چند ثانیه مکث برای عکس گرفتن و همین موقعیت ساده باعث آشکارشدن پیچیدگی روابط میان اعضای خانوادهای می‌شود.
به گزارش ایران تئاتر، نمایش «قاب» که در جشنواره تئاتر تجربی و «آتلیه تازه» برگزیده شده است، در تالار مولوی روی صحنه است. به همین بهانه، یاداشت زهرا محمدیٰ کارگردان نمایش را منتشر می‌کنیم.
ما کار روی نمایش«قاب» را با متن «ژست مقابل دوربین» نوشته‌ی کرول فرشت، با ترجمه‌ی زیبا خادم‌حقیقت آغاز کردیم، اما در روند تمرین‌ها متن به‌طور کامل دراماتورژی شد و ساختار اجرا دستخوش تغییرات اساسی قرار گرفت، به همین دلیل تصمیم گرفتیم عنوان نمایش را به «قاب» تغییر دهیم. کرول فرشت نامی‌ست که در سال‌های اخیر، به‌ویژه با انتشار نمایشنامه‌هایی چون گپ و گفت از انتشارات نیماژ، به شهرت رسیده است، اما با وجود این شهرت تازه، «قاب» نخستین اجرای صحنه‌ای از آثار او در ایران محسوب می‌شود. نمایش درباره‌ی خانواده‌ای‌ست که تصمیم می‌گیرند با هم عکس بگیرند؛ در نگاه اول، تماشاگر با موقعیتی ساده مواجه می‌شود: خانوادهای که می‌خواهد کنار هم بایستند و یک عکس یادگاری بگیرد، اما سیاست اجرایی نمایش به‌گونه‌ای طراحی شده که پیچیدگی روابط میان اعضای خانواده، در دل همین موقعیت ساده و به‌مرور زمان برای مخاطب آشکار شود. در برخی صحنه‌ها، سکوت‌ها و مکث‌هایی وجود دارد که یادآور لحظاتی‌ست که مخاطب منتظر می‌ماند تا تایمر ده‌ثانیه‌ای دوربین تمام شود و عکس گرفته شود و این سکوت در تمام ۴۵ دقیقه‌ی اجرا جاری‌ست که خودش بخشی از ریتم درونی اثر را شکل می‌دهد.
یکی از انتخاب‌های من برای افشای لایه‌های پنهان رابطه‌ها این بود که در لحظات عکس گرفتن، شخصیت‌ها را به‌عنوان راوی حال درونی خود قرار دهم به‌طوری که در بخش‌هایی از اجرا از بازنمایی صرف فاصله بگیرند و خطاب به تماشاگر حرف بزنند و از احساسات، افکار و ژست‌های درونی‌شان سخن بگویند. ارتباط میان شخصیت‌ها نیز به‌گونه‌ای طراحی شده که تماشاگر رفتاری را می‌بیند که با آنچه شخصیت‌ها می‌گویند یا نشان می‌دهند، در تضاد است، یعنی کنش‌ها اغلب برخلاف کلمات و ظاهر عمل می‌کنند. در کنار این‌ها، از ویدئو پروجکشن به‌عنوان نوعی راوی سوم‌شخص استفاده شده تا روابط و وضعیت‌ها برای تماشاگر شفاف‌تر و ملموس‌تر شود، به‌طوری که مخاطب خودش تصمیم بگیرد روایت کدام منبع برایش قابل اعتمادتر است. شخصیت‌های روی صحنه یا آنچه از طریق تصویر و متن پروجکشن دریافت می‌کند.
صحنه‌ی نمایش تنها شامل یک نیمکت، یک گلدان و یک دوربین عکاسی‌ست و بازیگران این اجرا عبارت‌اند از شایان تقدیسی، زرگل گلیار، نهال فرجادی و فواد تباک. پروژه‌ی «قاب» از آبان‌ماه ۱۴۰۲ آغاز شد و در اسفندماه همان سال در نخستین جشنواره‌ی «آتلیه تازه» اجرا شد و موفق به دریافت تندیس کارگردانی شدیم. پس از آن، با انتشار فراخوان جشنواره‌ی «تجربه» در نیمه‌ی اول سال ۱۴۰۳، تصمیم گرفتیم در این جشنواره نیز شرکت کنیم که در اسفندماه ۱۴۰۳، به‌عنوان نخستین گروه اجراکننده در بیست‌ودومین دوره‌ی جشنواره‌ی دانشگاهی تجربه، در دو ساعت در سالن لبخند روی صحنه رفتیم و در نهایت، اثر برگزیده‌ی جشنواره شدیم. اکنون نیز نمایش «قاب» هر شب تا تاریخ ۲۶ مرداد در سالن اصلی مرکز تئاتر مولوی روی صحنه است.