تئاتر در مرز ایمان

ساسان شکوریان: عاشورا، با همه عظمت تراژیک و ژرفای معنوی‌اش، نه تنها یک واقعه تاریخی بلکه یک متن زنده نمایشی است؛ متنی که در آن تعارض، کشمکش، اوج و فرود عاطفی و ساختار پیرنگ، به شکلی کامل و بی‌بدیل حضور دارند. اربعین، امتداد روایی این تراژدی قدسی است؛ پرده‌ای دیگر از همان نمایش جاودان که این بار با حرکت جمعی زائران و هم‌صدایی میلیون‌ها دل، صحنه‌ای به وسعت جهان می‌آفریند.

سوگواره ملی تئاتر میدانی و تعزیه اربعین حسینی، هر ساله در نقطه صفر مرزی چذابه و شلمچه، در متن این حرکت عظیم برگزار می‌شود؛ جایی که مرز جغرافیا به مرز آیین بدل می‌گردد. این رویداد، تلفیقی کم‌نظیر از هنر آیینی و تئاتر خیابانی است؛ هنری که بر بستر فضای باز و مشارکتی شکل می‌گیرد و در آن مرز میان بازیگر و تماشاگر، به واسطه تجربه مشترک معنوی، رنگ می‌بازد.

چنین اجراهایی را می‌توان در رده «پرفورمنس آیینی-اجتماعی» دسته‌بندی کرد؛ اجراهایی که به‌طور هم‌زمان کارکرد زیبایی‌شناختی و آیینی دارند. تعزیه، با روایت نمادین و زبان فرم‌گرای خود، در این بستر نقش یک رسانه فرهنگی چندلایه را ایفا می‌کند: هم انتقال‌دهنده پیام و حماسه عاشوراست و هم حامل سنت‌های اجرایی که ریشه در تاریخ و هویت شیعی دارند.

ویژگی منحصربه‌فرد این سوگواره، هم‌زمانی آن با پیاده‌روی اربعین است؛ هم‌زمانی‌ای که موجب می‌شود مخاطب بین‌المللی، فارغ از مرزهای زبانی، با «نمایش زنده ایمان» مواجه شود. حضور هنرمندان در این موقعیت، نه صرفاً برای اجرا بلکه برای مشارکت در یک آیین بزرگ است؛ آیینی که تئاتر را از محدوده سالن‌ها و جشنواره‌های رسمی بیرون می‌آورد و در دل یک تجربه جمعی و بین‌فرهنگی قرار می‌دهد.

برگزاری ششمین دوره این رویداد، بار دیگر نشان داد که هنر نمایش، به‌ویژه در گونه‌های تئاتر میدانی و تعزیه، می‌تواند در هم‌نشینی با بسترهای فرهنگی و مذهبی، نقشی زنده و تاثیرگذار ایفا کند.

«ششمین سوگواره ملی تئاتر میدانی و تعزیه اربعین حسینی» به دبیری مصطفی بوعذار با همت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان با همکاری اداره‌کل هنرهای نمایشی، استانداری خوزستان، انجمن هنرهای نمایشی از ۱۷ تا ۲۳ مردادماه 1404 با حضور 25 گروه نمایشی در بخش های میدانی و تعزیه در پایانه های مرزی چذابه و شلمچه استان خوزستان در حال برگزاری است.