دکتر خسرو نشان در جمع خبرنگاران به پرسش ها پاسخ داد
شیوه نامه جدید با این که در ابتدا با مخالفت روبرو شد اما در نهایت باعث شد که سقف پرداخت‌ها افزایش پیدا کرده و حجم پرداخت مالی بالا برود. نکته دیگر این که علاو بر بدهی‌های مالی ما با بدهی‌های اجرایی هم مواجه بودیم. گروه‌هایی برای اجرا در نوبت بودند و ناگزیر بودیم بیش از حد ظرفیت مالی و امکانات نمایشی به اجرای عمومی بپردازیم
نشست مطبوعاتی دکتر خسرو نشان رئیس مرکز هنرهای نمایشی با خبرنگاران و اهالی رسانه‌ها برگزار شد.
به گزارش سایت ایران تئاتر، در آغاز جلسه ابتدا حسین عابدی مدیر روابط عمومی مرکز هنرهای نمایشی پس از خیر مقدم به حضار گفت: « این روزها اتفاقات زیادی در حوزه تئاتر در حال شکل‌گیری است و سوالات زیادی در اذهان اهالی تئاتر و مطبوعات وجود دارد. »
سپس دکتر نشان رئیس مرکز هنرهای نمایشی به پرسش های حاضران پاسخ گفت. وی در پاسخ به سوالی درباره آیین‌نامه جدیدی که از سوی مرکز هنرهای نمایشی به گروه‌های تئاتری ابلاغ شده بود، گفت: « بخش‌هایی از تصمیم‌گیری‌های مرکز مربوط به امور مالی است و تمامی فعل و انفعالات مالی تابع نظر انجمن نمایش است. بدون حضور انجمن نمایش نه فعل و انفعال مالی می‌تواند صورت بگیرد و نه پرداختی و تمام پرداخت‌ها از طریق انجمن نمایش صورت می‌گیرد، اما با توجه به شرایط موجود این تصور در اذهان وجود دارد که مرکز عهده‌دار تمامی مسائل مربوط به تئاتر است که وجود این تصور هم به خاطر در هم آمیختگی مرکز هنرهای نمایشی و انجمن نمایش بود. »
وی در ادامه افزود:« از جمله ارکان انجمن نمایش هم هیات رئیسه است که تصمیم‌های مالی را به عهده دارد و تصمیم‌ها هم تابع الزامات است و در آن جا تصمیم گیری می‌شود که چه میزان از این بودجه صرف تولید نمایش و چه میزان صرف امور دیگر تئاتر شود. در حال حاضر 450 شهر در کشور فعالیت‌های تئاتری دارند که باید مورد حمایت‌های مالی قرار بگیرند. که البته متاسفانه تا حدی فراموش شده‌اند و به عبارت دیگر بودجه تئاتر تهران و به خصوص تئاتر حرفه‌ای بخش زیادی از بودجه را به خود اختصاص می‌دهد و می‌بلعد. یک بخش دیگر این بودجه هم صرف رویدادها، جشن‌ها و همایش‌ها می‌شود. »
وی در ادامه افزود: « در ابتدای شروع کار ما دوستان گفتند که شیوه نامه‌ای دارند که بر اساس برآوردهای مالی صورت گرفته بود. اما در عمل در اجرای شیوه نامه با مشکل مواجه شدیم. چیزی حدود یک میلیارد و 200 میلیون تومان از اعتبار تئاتر صرف پرداخت مطالبات قبلی شد، یعنی بخش وسیعی از بودجه صرف این کار شد. کل بودجه ما دو میلیارد و 800 تومان اعلام شده بود و مجبور بودیم از همین پول بدهی‌های قبلی را هم بپردازیم.این شیوه نامه جدید با این که در ابتدا با مخالفت روبرو شد اما در نهایت باعث شد که سقف پرداخت‌ها افزایش پیدا کرده و حجم پرداخت مالی بالا برود. نکته دیگر این که علاو بر بدهی‌های مالی ما با بدهی‌های اجرایی هم مواجه بودیم. گروه‌هایی برای اجرا در نوبت بودند و ناگزیر بودیم بیش از حد ظرفیت مالی و امکانات نمایشی به اجرای عمومی بپردازیم. از یک سو هم مجبور بودیم پاسخگوی حجم انبوه مطالبات قبلی باشیم و با مبنی قرار گرفتن شیوه‌نامه حجم تعهدات مالی افزایش پیدا می‌کرد. ما فکر می‌کردیم که برای پرداخت بدهی‌ها منابع مالی در اختیار ما قرار بگیرد. اما این اتفاق نیفتاد و منابع جدید در اختیار قرار نگرفت. بنابراین مجبور شدیم بدهی‌ها را هم از همان بودجه سال 83 پرداخت کنیم. در حال حاضر ما 870 میلیون بدهی داریم اما اگر مجبور نبودیم بدهی‌های گذشته را پرداخت کنیم علاوه بر این که در حال حاضر بدهکار محسوب نمی‌شدیم مبلغی هم برای نمایش‌های این سوی سال باقی می‌ماند و مشکلات ما از همین جا شرو شد.»
وی در ادامه خاطر نشان کرد:«اما این زنگ خطر به صدا در آمد که اگر بخواهیم بر اساس شیوه‌نامه عمل کنیم جمع تعهدات ما افزایش پیدا می‌کند.»
وی تصریح کرد:«هیئت رئیسه از ما تعیین تکلف خواست که آیا حرکت بر اساس شیوه نامه ادامه پیدا کند و یا به سمتی حرکت کنیم که بر اساس واقعیت‌های بودجه برنامه ریزی کنیم. نظر من این بود که بدهی‌ها بیش از این افزایش پیدا نکند بنابراین بر اساس واقعیت‌ها تصمیم بگیریم و از شرایط آرمانی فاصله بگیریم. دوستان هم هیئت رئیسه به تئاترشهر ارسال شد و حتی ملاک عمل نبود. گواه این که به طور مثال آقای همت اعلام کردند که از این آئین نامه اطلاعی ندارند. این تنها یک آئین‌نامه داخلی بود که قرار بود تایین کننده حد و حدود تعهدات مالی باشد.
واقعیت این است که در شرایطی که ما بدهی نداشته باشیم می‌توانیم 900 میلیون تومان صرف تولید تئاتر کنیم که از این مقدار 300 میلیون تومان به شهرستان‌ها و 600 میلیون تومان به تولیدات تهران اختصاص پیدا خواهد کرد. ما در سال گذشته شاهد 95 اجرا بودیم، حالا اگر برای مثال فرقی کنیم 80 نمایش اجرا شود اگر 600 میلیون را تقسیم بر 80 نمایش کنیم نتیجه‌ای که حاصل می‌شود این است که هزینه‌ای که می‌تواند صرف تولید یک نمایش شود از مرز هفت یا هشت میلیون تجاوز نمی‌کند. اما باز هم در آئین‌نامه سقف قراردادها را 21 میلیون قرار دادیم، که البته در آن جا هم موارد خاص مدنظر بوده است.»
وی افزود:«ما از یک طرف در مواجهه با توقع‌های به حق هنرمندان هستیم که در شرایط ایده‌آلی در نظر گرفته شده است و از طرفی هم با الزامات و تنگناهایی روبرو هستیم که خارج از آن نمی‌توانیم تصمیم بگیریم. اگر دستگاهی خارج از میزان بودجه خود ایجاد تعهد کند قابل پیگیری است و سازمان‌های بازرسی و نظارت می‌توانند این مورد را پیگیری کنند و طرح دعوا کنند.
وی تصریح کرد:«مراکز دولتی از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نباید تا پایان کار دولت بدهی داشته باشند و نباید چیزی از تعهدات مالی مراکز دولتی باقی بماند. که آقای مسجد جامعی به همراه آقای دکتر عارف و نمایندگان و معاونان وزارت ارشاد پی‌گیر این موضوع بوند و قرار بود که در انتهای کار دولت هیچ گونه بدهی باقی نمانده باشد و این اقدام از ماه‌ها قبل شروع شده بود و در نهایت قرار شد 400 میلیون تومان از طرف نهاد ریاست جمهوری و 400 میلیون تومان هم از سوی وزارت ارشاد در اختیار مرکز قرار بگیرد و تمام این بدهی‌ها پرداخت شود. این اقدامات از قبل صورت گرفته بود و در حال حاضر هم این موضوع در نهاد ریاست جمهوری و وزارت ارشاد در حال انجام است. وعده‌ای را که دکتر ایمانی در ارتباط با پرداخت بدهی‌ها در جلسه‌ای که با حضور گروهی از هنرمندان تئاتر به نمایندگی از بخشی از اهالی تئاتر دادند از سه ماه گذشته برای آن اقدام شده بود.»
رئیس مرکز خاطر نشان کرد:« در پایان سال گذشته هنرمندان این درخواست را داشتند که بدهی‌های سال 83 پرداخت شود که قضیه موکول شد به سال جدید. البته قرار گرفتن در آستانه انتخابات و حس تغییر و تحولات باعث شد که دوستان این نگرانی را راجع به بدهی‌ها داشته باشند، ما قبلاً‌هم مشاهده کرده بودیم که پرداخت‌ها طول کشیده بود، نمیگویم این نکته درست است. اما فاصله زمانی پرداخت‌ها گاهی طولانی‌تر از این هم بوده و فکر می‌کنم حجم اعتراضات فعلی برمی‌گردد به شرایط که البته با تدبیر آقای ایمانی مشکل حل شد و حتی ایشان کمیته‌ای را مامور کردند که به شدت این موضوع را دنبال کرده و نتایج را در مطبوعات اعلام کنند. اما در حال حاضر ما به هیچ وجه در شرایطی نیستیم که بر اساس قرارداد تیپ عمل کنیم، اگر بخواهیم بر اساس شیوه‌نامه خودمان عمل کنیم به دو برابر سرمایه فعلی احتیاج داریم اگر روزی من رفتم و با 450 میلیون کسری بودجه روبرو شدید تعجب نکنید.»
رئیس مرکز هنرهای نمایشی گفت:«اما تصمیم داریم در تقسیم بودجه تجدید نظر کنیم و هزینه‌های اجرایی را کاهش بدهیم و اگر هم تا به حال توانسته‌ایم این بدهی‌ها را بپردازیم به خاطر همین صرفه‌جویی‌ها بوده است. در حال حاضر هم میخواهیم نتیجه به این صرفه‌جویی‌ها را به بخش تولیدات نمایشی منتقل کنیم. پنجشنبه و شنبه ساعت 11 از دوستان برای بستن قراردادها دعوت به عمل آورده‌ایم و میخواهیم تا آن‌جا که مقدور است به شیوه‌نامه نزدیک شویم اما نمی‌توانم بگویم که قرار است شیوه‌نامه به طور کامل ملاک قرار بگیرد. ما سعی می‌کنیم در پرداخت‌ها به شیوه‌نامه نزدیک شویم.»
رییس مرکز هنرهای نمایشی در پاسخ به این که چرا به دنبال راه کارهای جدید برای افزایش بودجه تئاتر نیستند اظهار کرد: «این کار ساده‌ای نیست و در تمام دنیا نیز سیاست‌های حمایتی از تئاتر مدنظر قرار می‌گیرد. اما این را باید در نظر داشته باشیم که نمونه‌های خاصی در بین آثار نمایشی هنرمندان ما وجود دارند که درآمد زا هستند. »
وی در ادامه افزود: «استقبال مردم از نمایش به شرایط فرهنگی جامعه و دیدگاه آنان نسبت به مقوله تئاتر و انواع آن باز می‌گردد. اما آن چه که مسلم است این است که تئاتر کلاسیک و جدی در کشور ما به طور جدی به حمایت دولت نیاز دارد.»
وی در مورد وضعیت تئاتر و استقبال مردم از آن تصریح کرد: «ما در برخی از زمینه‌های تولید تئاتر رشد چشمگیری داشته‌ایم و متعاقباً تعدا مخاطبان آن نیز رشد قابل توجهی داشته است تا جایی که با توجه به گستره کشور در برخی نقاط کوچک کشور آثار نمایشی ارزنده‌ای ارائه می‌شود. به طور مثال در بخشی از شهرستان گچساران در منطقه‌‌ای با نام چرم بهترین نمایش‌های گچساران ارائه شده است. »
نشان رشد تئاتر کشورمان را همه جانبه ندانست و گفت:« در برخی از شهرستان‌ها یک، دو یا سه سالن تئاتر وجود دارد که البته درگذشته وجود نداشتند اما به همان اندازه رشد فعالان تئاتر افزایش داشته که در مقابل بودجه تئاتر هیچ گونه رشدی نداشته است و رشد اندک آن به قدری بود که جوابگوی نیاز موجود تئاتر کشور نیست.»
وی در مورد بودجه تئاتر اظهار کرد: « مرکز هنرهای نمایشی تعیین و تامین کننده بودجه تئاتر کشور نیست و ما فقط درخواست کننده آن هستیم.معمولاً برای تامین بودجه تئاتر نویسان زیادی شکل می‌گیرد و ما امیدواریم که در سال جدید بودجه تئاتر افزایش پیدا کند.»
نشان اضافه کرد: «زمانی که بحث تدوین بودجه تئاتر در مجلس مطرح بود من امیدوار بودم که مسئولان دست به دست هم بدهند تا تغییری در آن بوجود آوریم اما انرژی ما صرف درگیری‌ها و پاسخ‌گویی به یکدیگر شد.»
نشان در پاسخ به مقدار مشخص شده بودجه تئاتر کشور گفت:«دو میلیارد و هشتصد میلیون تومان رقم چشمگیری نیست به همین دلیل ما با تنگناها مواجه هستیم در حالی که در پایان سال گذشته اعلام شد که مبلغ چهار میلیارد و 900 میلیون تومان به تیم پرسپولیس کمک شده است. این در حالی است که برخی مواقع شرایط اقتصادی مرکز به گونه‌ای بوده که حقوق کارکنان خود را نیز با قرض گرفتن پرداخت کرده است.»
دکتر نشان در مورد مواردی که بودجه مرکز هنرهای نمایشی در آن صرف می‌شود گفت:«چیزی حدود 900 میلیون تومان هزینه برگزاری دو جشنواره تئاتر عروسکی و جشنواره فجر می‌شود که از این مبلغ 270 تا 300 میلیون صرف برگزاری جشنواره تئاتر عروسکی شد. در حالی ک این جشنواره در دوره گذشته با 350 میلیون تومان برگزار شده بود. این در حالی است که در دو سال قبل هشت یا نه گروه خارجی حضور داشتند. اما تعداد گروه‌های خارجی در دوره آخر 22 گروه بود اما هزینه‌ها نسبت به دوره قبل افزایش پیدا نکرد در جاهایی کاهش هم پیدا کرد. در ارتباط با جشنواره فجر هم برآورد اولیه ما 800 میلیون تومان بود که در نهایت با صرف 600 میلیون تومان این جشنواره برگزار شد و حدود 122 گروه نمایشی در جشنواره حاضر بودند. در دوره‌های گذشته جشنواره فجر 15 تا 18 گروه نمایشی از بخش‌های استانی با طول اقامت سه روز در جشنواره حاضر می‌شدند که این تعداد در دوره آخر به 30 گروه با طول اقامت پنج روز افزایش پیدا کرد اما با این حال در هزینه‌ها صرفه‌جویی کردیم.»
وی درباره درآمدهای تئاترشهر گفت:«این رقم در برابر حجم هزینه‌ها رقم چندان چشمگیری نیست.»
وی در پاسخ به این سوال که آیا قبل از پذیرفتن مدیریت مرکز هنرهای نمایشی نسبت به شرایط مرکز هنرهای نمایشی آگاه بوده یا نه؟ گفت:«به هر حال این مسئولیت را با یک ضریب آگاهی پذیرفتم. اما این به معنی آگاهی مطلق نیست. زمانی در جلسه‌ای گفتم زمانی که در استان‌ها فعال بودم بخش عمده‌ای از بودجه را صرف فعالیت‌های تئاتری می‌کردم. یعنی آدمی نبودم که با تئاتر بیگانه باشم. حتی نسبت به نیروی انسانی مرکز هنرهای نمایشی هم شناخت داشتم. به هر حال با یک تصویر مشخص وارد این عرصه شدم ولی طبیعی است که امور در جریان عمل تبدیل به واقعیت می‌شود. تصیور اولیه با واقعیت کنونی بی‌نسبت و بیگانه نیست. همیشه با خودم فکر می‌کردم یکی از جاهایی که نباید مسئولیتی در آن جا قبول کنم همین مرکز هنرهای نمایشی است. چون می‌دانستم چه شرایطی دارد، فکر می‌کردم تئاتر کشور بدون برنامه پیش می‌رود و البته الان هم این حرف را می‌زنم، می‌دانستم که بودجه کافی ندارد و امکان عرضه تئاتر برای هنرمندان فراهم نیست. الان هم کسی نمی‌گوید که تئاتر این مشکلات را داشته و ما موفق شده‌ایم که در این یک سال و اندی آن را حل کنیم.»
وی گفت:«در حال حاضر پیش نویس سند توسعه تئاتر آماده شده است. من نمیگویم که این طرح کامل است اما حداقل می‌تواند دلمان خوش باشد که حالا چیزی داریم و می‌توانیم روی آن حرف بزنیم.»
دکتر نشان خاطر نشان کرد:«به جای این که شش ماه گذشته را به اعتراض و طرح خواسته‌ها صرف کنیم. خیلی خوب بود که زودتر به نتیجه می‌رسیدیم. گاهی زمانی به نتیجه می‌رسیم که عوارض و هزینه‌های زیادی را صرف کرده‌ایم.»
وی در مورد بودجه تئاتر کشور گفت:«در ارتباط با بودجه تئاتر ما فقط یک پیشنهاد دهنده هستیم و مرحل تصویب و تخصیص بودجه از حوزه کاری ما خارج است. متاسفانه ادبیات تئتر ما این روزها ادبیات مالی شده است. هر جا صحبت از تئاتر است صحبت از این است که تئاتر چقدر بودجه دارد و چقدر بودجه به آن تخصیص پیدا کرده است. این اصلاً خوب نیست که به این میزان به این نکته بپردازیم.»
وی درباره تفکیک وظایف انجمن نمایش از مرکز هنرهای نمایشی گفت:«تعجب می‌کنم که چرا در این مدت کسی نپرسید که چرا انجمن نمایش و مرکز هنرهای نمایشی در یکدیگر تنیده شده‌اند ولی وقتی ما میخواهیم این ایراد را درست کنیم می‌بینیم که تهاجم‌ها و اعتراض‌ها شروع می‌شود. این تفکیک لازم است چرا که ادغام این دو تاکنون برخلاف قانون بوده است. ولی با این حال باز من در مقابل این تغییر مقاومت کردم و گفته این تغییرات انجام نشود تا این که سازمان‌های نظارتی اعلام کردند که این مشکل وجود دارد و گفتند که ادغام این دو کار درستی نبوده است و اگر این تفکیک اعمال نشود مورد مواخذه قرار می‌گیرید. خیلی از این تغییرات در پی الزامات و قوانین اداری بوده است.
وی افزود:«در تشکیلات وزارت خانه ما یک بخش پشتیبانی داریم و یک بخش فعالیتی این وظیفه ما نیست که سالن بسازیم و بخش‌های پشتیبانی باید این کار را بکنند. این کار مثل این است که وزارت ارشاد کار وزارت مسکن را انجام دهد. مشکلات از جایی بروز می‌کند که همه فکر می‌کنند که همه تصمیم‌ها از طرف رئیس مرکز هنرهای نمایشی گرفته می‌شودو به همین خاطر باید پاسخگو باشد.»
نشان در خصوص تغییرات اساسی که در جشنواره تئاتر فجر صورت می‌گیرد گفت:«در واقع نحوه برگزاری جشنواره تغییر پیدا کرده است و ادبیات آن در حال نوشته شدن است و به زودی دبیر جشنواره نیز انتخاب می‌شود و تا یک هفته تا 10 روز دیگر اعلام می‌شود.»
وی در مورد تفکیک انجمن نمایش و شرایط جشنواره فجر امسال افزود:«انجمن نمایش بخش تصدی‌گری و امور اجرایی را به عهده دارد و مرکز هنرهای نمایش به عنوان سیاست گذاری عمل خواهد کرد، نتیجتاً برگزاری جشنواره فجر به عهده این انجمن نمایش خواهد بود. اما در مورد تغییرات اساسی جشنواره امسال می‌توان به برگزاری همزمان جشنواره آئینی سنتی، عروسکی و فجر در کنار یکدیگر اشاره کرد و تصریح کرد که برگزاری همزمان این سه جشنواره به معنی حل شدن در جشنواره فجر نیست بلکه فقط در یک زمان اجرا خواهند شد و دبیر جشنواره‌ها به صورت مستقل عمل می‌کنند.
وی افزود:«این جشنواره تحت عنوان جشن بزرگ تئاتر ایران برگزار می‌شود و مدت برگزاری آن افزایش پیدا می‌کند و به 15 تا 20 روز می‌رسد اما همچنان این طرح در دست بررسی است.»
نشان در مورد سفرهای خارجی گروه‌های نمایشی اظهار کرد:«در 7 ماهه اول سال 83 ، 22 نمایش به خارج از کشور اعزام شده‌اند و در 6 ماهه اول سال 84 ، 30 نمایش حضورتان قطعی شده که البته اضافه خواهد شد. اتفاق خوبی که درجشنواره فجر 83 رخ داد دعوت از گروه‌های خارجی بود که حضورشان موجب انتخاب گروه‌های نمایشی ما برای اجرا درکشورشان بود که از 30 نمایش انتخاب شده امسال 17 نمایش با دعوت مستقیم گروه‌های خارجی صورت گرفته که به غیر از چند مورد که برای ما هیچ گونه هزینه‌ای نداشته است و مابقی گروه‌ها را سعی می‌کنیم با حداقل هزینه اعزام کنیم. اما در مورد بودجه اعزام گروه‌ها به خارج از کشور باید بدانیم که افزایش تعداد گروه‌ها دلیل بر افزایش سهمیه نیست و سهمیه این کار همچنان 200 هزار دلار است اما در ازای افزایش گروه‌های نمایش در خارج از کشور، حضور مدیران نمایش به حداقل رسیده است و بنا به ضرورت اتفاق افتاده است.
نشان در مورد بخش بندی در تفکیک انجمن نمایش از مرکز هنرهای نمایشی گفت:«امور استان‌ها مدیریت طرح و برنامه مدیریت، نظارت و ارزشیابی در چارت سازمانی مرکز است و سایر بخش‌ها مثل انتشارات، روابط عمومی و ... زیر مجموعه انجمن نمایش است که باید در مورد همه آنها حکمی صادر شود.
نشان در مورد بحث 20 درصد گیشه برای نمایش‌ها گفت:«علاوه بر شیوه‌نامه 20 درصد محاسبه شده اما اطلاعات بیشتر متعاقباً اعلام می‌شود. آن چه که مسلم است این است که درآمد حاصل از گیشه برای گروه‌های نمایشی درآمدزا نیست، به همین دلیل باید برای تشویق گروه‌ها به شیوه‌نامه عمل شود و برای تشویق گروه‌های نمایش درصد گیشه را افزایش دهیم.