نسل جوان و دانشجویان تئاتر آشنایی کمی با نمایش‌های سنتی دارند
نشست پرسش و پاسخ نمایش "عفریته ماچین" که همت انجمن نویسندگان و منتقدان خانه تئاتر و با مدیریت "جواد اعرابی" برگزار شد، به بررسی مشکلات اجرای نمایش‌های سنتی و ارائه پیشنهادهایی برای گسترش این نوع از تئاتر اختصاص یافت.
به گزارش دریافتی سایت ایران تئاتر، در آغاز این نشست اعرابی ضمن تبریک به اعضا گروه تماشا به خاطر استمرار فعالیت و ارائه آثار قابل توجه در این زمینه ، از توجه این گروه به رای و نظر مخاطبان قدردانی کرد.
وی با یادی از استعدادهای بزرگ نمایش سیاه بازی گفت: «امروزه شاهدیم که نسل جوان نیز ضمن حفظ رگ و ریشه این هنر، ارتباط خوبی با این نوع از نمایش برقرار می‌کند . پس می‌توان سرمایه‌گذاری بیشتری روی این نوع از تئاتر انجام داد. به صحنه ترنا بازی اشاره می‌کنم که همراه با بیان یکی از بازی‌های سنتی ایرانی داستان را پیش می‌برد. به اعتقاد من مبارزه با تهاجم فرهنگی می‌تواند به این شکل انجام شود. از این گذشته این نوع از نمایش امکان اجرا در تمامی فضاهای عمومی را دارد.»
سپس داود فتحعلی‌بیگی در خصوص نبود سالنی برای اجرای مداوم نمایش‌های سیاه‌بازی گفت:«این حرفی است که سال هاست زده می‌شود. در تهران ساختمان‌های قدیمی زیادی داریم که مورد مرمت قرار می‌گیرند و تبدیل به دفتر کار می‌شوند. می‌توان یکی از این خانه‌ها را به عنوان پایگاهی برای اجرای نمایش سنتی مرمت کرد.»
وی به تجربه اجرا در فرهنگسرای ملل و در سکویی روی حوض اشاره کرده و تاکید کرد: «بیشترین انرژی را در این شکل اجرا دریافت کرده‌ایم؛ چون تماشاگر با نمایش احساس صمیمیت می‌کند،گویی در کار بازیگر مشارکت دارد. این یک واقعیت است که ابنائ بشر بازی کردن را دوست دارند و وقتی در وسط میدانچه‌ای بازی صورت می‌گیرد، ارتباط تماشاگر با آن قوی‌تر است. نمایش‌های سنتی وقتی در تئاتر جعبه‌ای اجرا شد بسیاری از این ویژگی‌ها را از دست داد.»
در ادامه "علی یدالهی"، کارگردان نمایش نیز اختصاص مکان خاص به نمایش‌های سیاه‌بازی را تنها راه ماندگاری این هنر دانسته و گفت: « اگر دانشجویی بخواهد امروز یک نمونه تئاتر سنتی خارجی ببیند به راحتی می‌تواند نشانی محلی را بگیرد که در آن سوی دنیا به این نمایش می‌پردازد؛ اما درباره نمایش سنتی کشور خودش چیزی وجود ندارد. فکر می‌کنم اگر مکانی ثابت وجود داشته باشد ، گردهم‌آیی‌ها ، جلسات مطالعه و بررسی ، پژوهش و مقاله‌نویسی شکل خواهد گرفت. در حال حاضر منابع زیادی در این زمینه وجود ندارد در حالی که اگر حاصل هر تجربه چاپ و مدون شود می‌توان این خلا را پرکرد.»
وی تاکید بر سکوی گرد در طراحی این نمایش و حضور بازیگر در تمام صحنه‌های آن را برای ایجاد احساس اجرای این نوع نمایش‌ها در حیاط منازل عنوان کرد.
در بخش دیگر این جلسه، "داود داداشی" ایفاگر نقش سیاه در نمایش "عفریته ماچین"، از حمایت نکردن رسانه‌ها از نمایش‌های سیاه‌بازی گله کرده و گفت:« نسل جوان و دانشجویان تئاتر به دلیل حمایت نکردن رسانه‌های دیداری و شنیداری، آشنایی کمی با این نوع نمایش دارند. وقتی تلویزیون با من مصاحبه می‌کند اما لحظه‌ای از بازی مرا پخش نمی‌کند ، چطور می‌توان با این هنر آشنا شد؟ احساس می‌کنم نمایش سنتی ما همچون درخت خشکیده‌ای است که دیگران پی‌درپی شاخه‌های آن را می‌زنند. همه ما حاضریم این هنر را آموزش دهیم اما هیچ‌کس از ما حمایت نمی‌کند.»
فتحعلی بیگی در ادامه به حرکت وارونه ما از فضاهای عادی زندگی به تماشاخانه‌ها، در مقایسه با حرکت تئاتر غرب از تماشاخانه‌ها به فضاهای غیر نمایشی اشاره کرد و افزود:« با گذراندن چند واحد نمایش ایرانی و تعزیه در دانشگاه نمی‌توان هنرمند سیاه‌بازی تربیت کرد بلکه باید یک گرایش در دانشگاه‌ها برای این هنر تعریف شود. در این صورت نیازها مشخص شده و کتاب‌ها تالیف می‌شوند.»
"علی یدالهی" نیز در ادامه به هنرهای سنتی و پرورش توانایی‌های هنرمندان پرداخت و گفت:« هنرمندانی که در زمینه هنرهای سنتی پرورش یافته‌اند به راحتی می‌توانند به سوی آثار مدرن حرکت کنند و نوآوری در آثارشان داشته باشند اما این حرکت به طور عکس امکان چندانی ندارد.»
فتحعلی بیگی نیز اضافه کرد: «وقتی اصول تئاتر غربی را فرا بگیرید در نهایت ممکن است کار بدی ارائه دهید؛ اما در هنر سیاه‌بازی اگر ریزه‌کاری‌ها را ندانید اصلا نمی توانید کاری اجرا کنید . بهترین شیوه آموزش این نوع تئاتر این است که روزها هنرجو اصول و تئوری را بیاموزد و شب‌ها در اجرای گروه آن را تجربه کند.»
در بخش دیگر این جلسه "پژمان کاشفی" - بازیگر نمایش- به اولین تجربه نمایش سیاه‌بازی خود اشاره کرده و ابراز امیدواری کرد که این تجربیات استمرار داشته باشد و افزود:«دوستانی که کارهای قبلی مرا دیده‌اند به تفاوت بازی من در این نمایش اشاره می‌کنند و من امیدوارم که توانسته باشم به عنوان یک بازیگر کاری تازه و قابل توجه ارائه دهم.»
این جلسه با گفت‌وشنود حاضران درباره نمایش سیاه‌بازی ادامه یافت.