تئاتر عروسکی ایران تنها خیمه‌شب‌بازی و مبارک نیست
نخستین روز سمینار بین‌المللی "سنت، عروسک، نمایش" سه شنبه ۲۹ تیرماه و در حاشیه سیزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی سالن کنفرانس مجموعه تئاترشهر آغاز شد.
به گزارش سایت ایران تئاتر، در ابتدا "حمیدرضا اردلان" دبیر سمینار با اشاره به بازگشایی ورودی تالار قشقایی مجموعه تئاترشهر گفت: « این مراسم نمود بازگشایی یکی از دروازه‌های بسته شده تئاتر ایران است که امروز با حضور مهمانانی از 8 کشور گشایش یافت.»
وی تصریح کرد: «موضوع اصلی این سمینار پرداختن به نمایش‌های عروسکی است. امیدواریم این سمینار بابی برای مراوده فرهنگی، دوستی میان انسان‌ها و معرفی تمدن و سطح تئاتر عروسکی ایران به شرکت‌کنندگان خارجی و همچنین آشنایی با آراء عقیده آنها است.»
دکتر یازولا که هدایت نخستین روز سمینار را به عهده داشت، عنوان کرد: «سمینارها طی سه روز برگزار می‌شود و 23 سخنران از کشورهای ایران، ایتالیا، آلمان، لهستان، کانادا، صربستان، هند، فرانسه و شیلی در آن حضور دارند.»
"اردشیر صالح‌پور": تئاتر عروسکی ایران تنها خیمه‌شب‌بازی و مبارک نیست
"اردشیر صالح‌پور" نیز در ابتدای سخنانش به بازگشایی ورودی تالار قشقایی اشاره کرد و افزود: «امروز دو وظیفه به عهده داشتم. اول افتتاح ورودی تالار قشقایی و سپس افتتاح سمینار. امیدوارم با افتتاح ورودی تالار قشقایی پس از 5 سال درهای زیادی به سوی خیر و برکت در تئاتر باز شود.» دبیر جشنواره سپس به ارائه مقاله‌اش با عنوان "بازبازک، عروسک نمایشی ایل بختیاری" پرداخت و گفت: «تئاتر عروسکی ایران تنها خیمه‌شب‌بازی نیست و علاوه بر مبارک در نمایش عروسکی، بازبازک، آهو و بره، جی جی ویجی و... همگی فرهنگ نمایش عروسکی ایران را می‌سازند.»
صالح‌پور با آوردن نمونه‌ای از عروسک بازبازک گفت: «بازبازک گونه‌‌ای عروسک نمایشی ایل بختیاری است که مادر بزرگ‌ها به کودکان هدیه می‌دهند.»
وی درباره مفهوم لغوی کلمه بازبازک گفت: «باز، از بازی به مفهوم نمایش گرفته شده و "باز" و "بازی" به مفهوم حرکت موزون هم در فرهنگ ایرانی شناخته شده است. حرف "ک" هم مفهومی برای تصغیر است.»
دبیر جشنواره ادامه داد: «رقص در ایل بختیاری یک آیین و فریضه است که به شکل میدانی و دایره‌ای صورت می‌گیرد، دایره یک نماد همبستگی است و وحدت انسان‌ها را در یک آیین نشان می‌دهد.»
وی افزود: «تنها دو تا سه مقام موسیقایی متناسب با این عروسک است و اسکلت اصلی این عروسک از یک صلیب تشکیل شده است.»
صالح‌پور عنوان کرد: «نام دیگر این عروسک "لال بریک" یا "لال بئیک" است. معنی واژه لال مشخص است و بئیک هم یک واژه پهلوی است که از "بوکان"، شهری واقع در کردستان گرفته شده. "بوک" هم به معنی عروس است، پس بنابراین نام دیگر عروسک در واقع "عروس خاموش" است.»
وی اظهار کرد: «امیدوارم بازبازک در کنار سایر عروسک‌ها به حیات خود ادامه دهد.»
صالح‌پور در پایان یادآور شد: «مانفیست تئاتر عروسکی ایران و تمام گونه‌های تئاتر عروسکی ایران در کتابی به اهتمام پوپک عظیم‌پور گردآوری شده و امسال مفتخریم شناسنامه تئاتر عروسکی ایران را در یک چاپ ارزشمند به مهمانان معرفی و تقدیم کنیم.»
فرناز بهزادی: مهمترین دلیل تبدیل کمدی دلارته به عروسک مسأله اقتصادی بود
در ادامه این سمینار "فرناز بهزادی" به صحبت درباره عروسک‌های سنتی جهان پرداخت. وی در ابتدا عنوان کرد: «اکثر کشورها یک شخصیت عروسکی ثابت دارند که گویای فرهنگ و تاریخ آن کشور است. این عروسک‌های مشهور سال‌هاست که نسل به نسل به نمایش گذاشته می‌شوند.»
بهزادی تصریح کرد: «نکته جالبی که وجود دارد شباهت برخی از این عروسک‌ها به یکدیگر است، با وجود اینکه در زمان‌های قدیم و وسایل ارتباطی بسیار محدود بود، اما تشابهی میان این عروسک‌ها وجود دارد که نمایشگران، دوره گرد این تبادل فرهنگی را ایجاد کردند.»
وی با نام بردن برخی از عروسک‌های مشهور سنتی در دنیا به اختصار به توضیح درباره هر یک از آنها پرداخت.
بهزادی با بیان اینکه کمدیا دلارته در ابتدا توسط بازیگران اجرا می‌شد گفت: «مهمترین دلیل تبدیل شدن کمدیا دلارته به عروسک مسأله اقتصادی بود.»
این کارگردان در ادامه به بررسی عروسک‌های سنتی جهان نظیر: سولی چینر (ایتالیایی)، پانچ، کاسپاره، گینیول، قره‌گز، پتروشکا و مبارک سیاه چهره و سرخ پوش پرداخت.
دومنیک اسکافولیو: پهلوان کچل و پولچینلا دارای اشتراکات بسیاری هستند
پروفسور دومنیک اسکافولیو از کشور ایتالیا که قرار بود به بحث درباره تأثیر پهلوان کچل بر تکوین عروسک‌های اروپایی بپردازد، نتوانسته بود در این سمینار شرکت کند و دکتر یازولا مقاله پروفسور اسکافولیو را برای حاضران قرائت کرد. مقاله وی به شرح زیر است.
در مقاله‌ام به مقایسه پهلوان کچل و پولچینلا پرداختم و شباهت‌ها، الگوها و اشتراکات فرهنگی بین این دو عروسک را دیدم.
از جمله داستان این دو نمایش که هر دو در حین اجرا فردی را می‌کشند که اجزای بدن فرد کشته شده متحرک می‌شود. شباهت‌های فیزیکی نیز در این دو عروسک به چشم می‌خورد، هر دو یکسری مشکلاتی در ظاهرشان دارند و کچل هستند.
این دو کاراکتر پر از تناقض هستند هم خوبند و هم از طرفی خشن هستند، هم زیرک و حقه بازند و از سویی هم قهرمانان فرهنگی هستند.
در بسیاری از فرهنگ‌ها علی‌رغم تفاوت‌هایی که وجود دارد شباهت‌های خارق‌العاده‌ای نیز به چشم می‌خورد.
مطالعه و داشتن یک رویکرد تاریخی نسبت به مهاجرت‌هایی که اتفاق افتاده و درک این مسأله که چرا نسل بشر به جای اینکه مشترکات بیشتری داشته باشد تفاوت دارد، حائز اهمیت است.
در ادامه نیز سه سمینار دیگر با موضوعات "بت،صنم، لعبت و عروسک در ادبیات عرفانی" با سخنرانی "دکتر حسن شهرستانی" از ایران، "تاریخ تئاتر عروسکی در صربستان" با سخنرانی "پروفسور رادوسلاو لازیچ" از صربستان، "کارکردهای فرهنگی عروسک" با سخنرانی "هنریک یورکوفسکی" از لهستان برگزار شد.