گفت‌وگو با اعظم بروجردی کارگردان و نویسنده ”اختر چرخ ادب پروین”
من این نمایشنامه را بر اساس زندگی”پروین اعتصامی”، به همراه عطار نیشابوری ۸ سال پیش نوشتم و در کتابی با عنوان” مثل باد آمد و چون باد گذشت“ به چاپ رساندم. این نمایشنامه را به دلیل ارادت شخصی‌ام به پروین اعتصامی نوشتم.
مهدی نصرتی:
اعظم بروجردی نوشتن نمایشنامه‌های”معراج”،”اقلیما”،”پرنده‌های شب”،”پهلوانان نمی‌میرند”،”در کوچه باغ‌های عشق”،”در خیابان‌های سرد” و”رمان خواب سبد عشق” را در پرونده نویسند‌گی خود دارد. وی پس از اخذ لیسانس در رشته ادبیات نمایشی از دانشکده هنرهای زیبا، مدرک فوق لیسانس کارگردانی، بازیگری خود را از دانشگاه تربیت مدرس گرفت. بروجردی مدت 15 سال سابقه ریاست کانون تئاتر بانوان را در مرکز هنرهای نمایشی داشته است و این روزها نمایش”اختر چرخ ادب” را به روی صحنه تماشاخانه مهر حوزه هنری آورده است. با او به عنوان نویسنده و کارگردان کار گفت‌وگو کردیم.
از نمایش”اختر چرخ ادب” بگویید؟
من این نمایشنامه را بر اساس زندگی”پروین اعتصامی”، به همراه عطار نیشابوری 8 سال پیش نوشتم و در کتابی با عنوان” مثل باد آمد و چون باد گذشت“ به چاپ رساندم. این نمایشنامه را به دلیل ارادت شخصی‌ام به پروین اعتصامی نوشتم. اعتقاد دارم وی از شعرای مطرح کشورمان است که به نوعی مظلوم واقع شده و به اندازه‌ایی که می‌بایست در مورد او گفته و شنیده می‌شد مطلبی عنوان نشده است. در نمایش مذکور قصدم این بود که وجه زمینی پروین اعتصامی که زیاد با زنان دیگر متفاوت نیست نشان دهم و از طرف دیگر سعی کردم به یک رشد آسمانی رسانده و تفاوت باطن او را با زنان معمولی به تصویر بکشم. البته باید بگویم من در کارم پروین اعتصامی را به رشد آسمانی نرسانده‌ام بلکه خودش این گونه بوده و من تنها آن وجه شخصیتی وی را یادآوری کردم.
در ابتدای نمایش دیالوگ‌ها روزمره و فضا واقعی و رئال است. اما در پاپان تماشاگر با فضایی غیر واقعی و سورئال مواجه است .چرا؟
ببینید نمایش به دو بخش تقسیم می‌شود. در واقع از رئال شروع شده و به سورئال ختم می‌شود که البته در بخشی که ما وارد درونیات اعتصامی شدیم و به نوعی نمایش به بخش سورئال خود می‌رسد نیز فضاها و موقعیت‌های رئال و واقعی گنجانده شده است. اگه دقت داشته باشید 13 روز بیماری پروین طول می‌کشد و این نمایش به شب آخر ایشان می‌پردازد که تمامی رنج‌ها، مسئله‌ها، دغدغه‌ها و دل مشغولی‌های پروین در تمامی دوران زندگی‌اش برایش قابل لمس می‌شوند و به نوعی در ذهنش تازه می‌شوند و نهایتاً به تولدی دیگر می‌رسد.
در مورد شخصیت بی‌بی سرو بگویید و توضیح دهید که چطور این شخصیت در آن شب این همه ذهنتیش با ذهنیت شاعر بزرگی مثل اعتصامی یکی است؟
بی‌بی سرو در ابتدا به عنوان یک مادر که فرزندان خود را تر و خشک می‌کند معرفی می‌شود و برای پروین و یک دایه مهربان است. در بخش دوم نمایش، صورت درون وی نمایان می‌شود که پیرزنی دانا و آگاه به زمانه است.
در نمایش شما بعضی از شخصیت‌ها لهجه و لحن کاملاً تهرانی دارند و در مقابل دریا، لهجه آذری دارد آن هم به شیوة کتابی حرف می‌زنند. همچنین حکیم نیز با لهجه‌ای غریب که به شمالی می‌ماند صحبت می‌کند. من به عنوان تماشاگر کارتان، احساس کردم این تنوع لحن و لهجه نه تنها کمک نکرده بلکه ضربه نیز زده است. توضیح خودتان چیست؟
در زندگی واقعی پروین اعتصامی پدر ایشان آذری و مادرشان تفرشی بوده‌اند. ما این را تغییر دادیم تا مادر با لهجه آذری و پدر تقریباً تهرانی صحبت کند. در خصوص حکیم و لهجه‌اش نیز باید بگویم تا یک شب قبل از اجرا قرار بود بازیگر دیگری این نقش را بازی کند که ایشان با انجام کار غیر اخلاقی و غیر حرفه‌ای بر سر مسائل مادی، گروه را ترک کرد و بازیگر جدید یک شبه خود را به نقش رساند و فکرد کرد تا با تغییر لهجه به نوعی به فضایی سنگین نمایش شادی و نشاط ببخشد.
به طور کلی نمایش چند وقت توسط گروه تمرین شد؟
یک ماه و نیم.
فکر نمی‌کنید این مدت زمان کم است؟
چرا. در ابتدا قرار نبود من کارگردان باشم. بعد از بسته شدن قرار داد با حوزه هنری و کمبود وقت و مشکلاتی که برای کارگردان به وجود آمد، من مجبور شدم در این مدت نمایش را جمع کنم و به اجرا برسانم.
میزانسن‌ها به نظر غیر ضروری می‌آمد و اغلب حرکات و کارهای بازیگران فقط به این دلیل بود که بی‌کار نباشند. مثل صحنه‌ای که پروین در حین صبحت کردن پدر و مادر چندین دقیقه بدون هیچ دلیلی با چرخ ریسندگی بازی می‌کرد. این گونه کارها و حرکات به کرار در نمایش شما دیده می‌شد. ارزیابی شما چه بوده است؟
میزانسن‌ها کاملاً فکر شده بود و باوجود زمان کم سعی کردیم به همه این‌ها فکر کنیم.
از استقبال مردم و تجربه اجرایتان در حوزه هنری بگویید؟
حوزه هنری به دلیل کوتاهی‌اش در تبلیغات باعث شد استقبال خوبی صورت نگیرد البته ما میهمان‌هایی داشتیم از شهرداری و انجمن‌های شعرا، که به شدت از کار استقبال کرده و آن را تحسین نمودند. لازم به ذکر است که با شبکه 4 به توافق رسیده‌ایم تا تله تئاتر این نمایش را بسازیم.
به عنوان سوال آخر بفرمایید این نمایش چندمین تجربه‌ی کارگردانی شما بود؟
من قبل از این تجربه‌ای روی اقلیما و خیزران داشته‌ام.