اهالی تئاتر از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر می‌‌گویند
جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به اذعان اهالی تئاتر بزرگ‌ترین اتفاق سالانه این حوزه و تاثیرگذارترین جریان تئاتر کشور است که در کنار خانواده تئاتر، طیف‌های مختلف علاقه‌مند به این عرصه نیز، با کاروان تئاتر کشور، اجراهای متعدد و گروه‌های مختلف تئاتری همراه می‌شوند و شور و نشاط مضاعفی را رقم می‌زنند.
نقطه نظرات و دیدگاه‌های هنرمندان و چهره‌های صاحب نام تئاتر و فعالان این حوزه بهترین فضا و تصویر را از این رویداد بین‌المللی ترسیم میکند.
جشنواره بهترین روزهای تئاتر کشور
بهروز غریب‌پور، نویسنده و کارگردان تئاتر گفت: «هر جشنواره‌ای باید برای کسب هویت دورانی را از سر بگذراند تا پایداری و دوامش را به اثبات برساند که جشنواره فجر این مرحله را پشت سر گذاشته و به عنوان یک اتفاق هنری مورد قبول قرار گرفته است زیرا گروه‌هایی با همه مشکلات به ایران می‌آیند و نمایش اجرا می‌کنند یا اینکه پس از آنکه به کشورشان بازمی‌گردند، گروه‌های ایرانی را برای اجرا دعوت می‌کنند و این نشان دهنده این است که جشنواره تئاتر فجر کمابیش به عنوان یک فعالیت مستمر هنری موفق بوده و توانسته خودش را به اثبات برساند.
غریب پور در خصوص جایگاه جشنواره برای ورود جوانان به عرصه تئاتر حرفه‌ای گفت: جشنواره تئاتر فجر در طول سال‌های فعالیتش تعداد بسیاری از هنرمندان جوان را در خود پذیرفته که متاسفانه اکنون اغلب آنها در تئاتر ما نام آشنا نیستند و این نشان می‌دهد که جشنواره تنها فرصت عرض اندام برای عده‌ای فراهم کرده اما امکان برای فعالیت مجدد آنها و بازگشت آنها به یک روال عادی را به وجود نیاورده و اگر یک آسیب شناسی در این رابطه صورت بگیرد متوجه می‌شویم که آن جوایز در حقیقت سند بیرن رفتن از چرخه تئاتر بوده نه دعوت به فعالیت و ادامه کار.
وی درخصوص تاثیر برگزاری این جشنواره بر افزایش تعداد مخاطبان تئاتر تصریح کرد: «بهترین روزهای تئاتر از لحاظ مخاطب در ایام جشنواره است زیرا موجی از تماشاگر را به خود جذب میکند ولی به نظر من این امر موقت است و چناچه در طول سال تداوم داشته باشد، شایسته تقدیر است. تب تئاتر اگر فقط در همان مدت بالا بگیرد، نشانه قدرت نیست بلکه می‌تواند نشانه خلا در طول سال باشد. غریب پور ابراز امیدواری کرد جشنواره تئاتر فجر ادامه حیات بدهد و آن را یک نفس‌گاه برای تئاتر کشور دانست.»
فضایی برای ایجاد و عرضه تئاتر
"محمدرضا خاکی" جشنواره تئاتر فجر برآیندی می‌داند از میزان توانایی‌ها و قابلیت‌های تئاتر کشور که اگر کسی از بیرون بیاید و نگاه کند، در این فرصت کمابیش می‌تواند نمونه‌های مختلفی از تئاتر شهرستان و تهران را در آن ببیند.
وی در خصوص تاثیر برگزاری این جشنواره در افزایش مخاطب تئاتر می‌گوید: «تئاتر بیشترین مخاطب خود را در زمانی دارد که به صورت معمول اجرا می‌شود و در هیچ جای دنیا نیز با برگزاری جشنواره برای تئاتر تماشاگر ایجاد نمی‌کنند؛ با این حال فرصت‌های جشنواره فرصت فشرده‌ای است که به همین دلیل نمود پیدا میکند و نگاه‌ها را متوجه خود می‌سازد.»
خاکی معتقد است جشنواره فضایی است برای ایجاد و عرضه تئاتر و گفت‌وگوهای تئاتری و امیدوارم جشنواره تئاتر فجر محملی برای معرفی تئاتر ایران به عرصه‌های بین‌المللی باشد زیرا معمولا در این فرصت عده‌ای از مدیران جشنواره‌ها به ایران دعوت می‌شوند، کارها را تماشا می‌کنند و از آنها دعوت به عمل می‌آورند و تا امروز نیز گروه‌های زیادی به این طریق به کشورهای خارجی رفته و ارتباط برقرار کرده‌اند.
جشنواره عالی‌ترین تریبون تئاتر کشور
"اردشیر صالح پور"، نویسنده و کارگردان تئاتر معتقد است عالی‌ترین تربیون تئاترکشور جشنواره تئاتر فجراست زیرا از یک سو تئاتر فجر برآیند جشنواره‌های تئاتر استانی و منطقه‌ای است و از سوی دیگر محملی است برای حضور هنرمندان تئاتر حرفه‌ای کشور که به اشکال مختلف و با موضوعات متفاوت در جشنواره تئاتر فجر شرکت می‌کنند.
وی همچنین جشنواره تئاتر فجر را محفلی برای حضور هنرمندان دانشگاهی اعم از اساتید دانشگاه و دانشجویان می‌داند و می‌گوید: «جشنواره تئاتر فجر ارتباطات بین‌المللی ما را فراهم میکند به این معنا که تازه‌ترین گروه‌های تئاتری از ملل مختلف در آن شرکت می‌کنند.»
صالح پور می‌افزاید: «تئاتر فجر سالی یک بار برگزار می‌شود که در عالی‌ترین مقیاس خود سعی میکند تازه‌ترین دستاوردهای ذوقی و هنری و نمایشی تئاتر کشور را به منصه ظهور برساند و از این جنبه می‌توانیم تئاتر فجر را یک منشور چند وجهی بدانیم که می‌تواند وضعیت تئاتر کشور را ارزیابی کند.»
وی ادامه می‌دهد: «جشنواره‌ها در صورتی موفق هستند و اعتبار و منزلت و شانیت خود را حفظ می‌کنند که به جریان تئاتر مستمر منجر بشوند اما اینکه بودجه کلانی را در مقطع کوتاهی تحت عنوان جشنواره هزینه کنیم و به طور فشرده برنامه‌های زیادی را تلنبار کنیم، اتفاق اساسی نتوانسته ایجاد شود.»
وی با تاکید بر اینکه باید جشنواره‌ها را به روند جاری و ساری و مستمر تئاتر کشور در طول سال پیوند دهیم و درجشنواره فجر نیز تازه‌ترین دستاوردها را که برآیند یک سال تئاتر است، بروز پیدا کند خاطر نشان می‌سازد: «با برگزاری این جشنواره، گروه‌های خارجی زیادی در ایران شرکت کردند و گروه‌های ایرانی هم توانستند در جشنواره‌های خارجی بسیاری شرکت کنند و این نشان می‌دهد دنیا باور کرده است که ایران تئاتر قابل ملاحظه‌ای دارد و تصورات آنها نسبت به ما بهتر می‌شود.»
جشنواره فرصت معرفی جوانان
"محمد یعقوبی"، نویسنده و کارگردان تئاتر جشنواره تئاتر فجر را کانال ورود بسیار خوبی برای نیروهای جوان می‌داند که بتوانند وارد فضای حرفه‌ای تئاتر شوند و می‌گوید: «بخشی از تئاتری‌ها ما هستیم که بیخود هم نباید این واقعیت را انکار کنیم که ما برآمده از همین جشنواره هستیم زیرا تنها راهی بود که می‌توانستیم خودمان را معرفی کنیم. بنابراین کارنامه جشنواره در این زمینه گویاست و تاثیر خود را بر اجراهای سالانه کشور داشته است.»
یعقوبی می‌افزاید: «مطمئن نیستم این جشنواره اعتباری برای هنرمندان حرفه‌ای تئاتر به وجود بیاورد، اما تردیدی نیست در فرصت‌سازی برای جوان‌ترها که بتوانند وارد بدنه حرفه‌ای تئاتر شوند، تاثیر مهمی دارد.»
وی بعد بین‌المللی این جشنواره را اینگونه ارزیابی میکند: «به نظر من جشنواره تئاتر فجر در معرفی گروه‌های ایرانی به فضای بین‌المللی زیاد موفق نبوده است زیرا تعداد کارهای برگزیده جشنواره که بتوانند به سفرهای خارجی بروند، بسیار کم بوده؛ البته کارهایی کرده اما از جشنواره تئاتر فجر بیش از این انتظار می‌رود.»
یعقوبی معتقد است که نمایش‌ها باید اجرای عمومی بشوند و بعد بهترین‌های آنها به جشنواره تئاتر فجر بیایند و بعد از آن که برگزیده‌های عمومی به جشنواره فجر می‌آیند، مسوولان برای خود این وظیفه را بدانند که نمایشنامه‌ها را ترجمه و صادر کنند زیرا اثر هنری یک کالای هنری است و نمایشنامه هم یک کالای هنری است که باید ترجمه بشود و در جشنواره‌های مختلف معرفی بشود تا مورد حمایت قرار بگیرد.
جشنواره شاخص رشد فرهنگ و تئاتر
"فرشید ابراهیمیان"، نویسنده و پژوهشگر تئاتر معتقد است: جشنواره آینه‌ای است در برابر اتفاقات هنری که درکشور جریان دارد و به گونه‌ای شاخص رشد فرهنگ، تئاتر، تکنیک و اندیشه و مجموعه فرهنگ و هنر یک جامعه است.
وی می‌گوید: «به واسطه جشنواره‌های تئاتری به خصوص جشنواره تئاتر فجر، همه هنرمندان در سراسر کشور سعی دارند در این اتفاق حضور پیدا کنند و این می‌تواند آینه و شاخصی برای میزان و اندازه رشد و تعالی این هنر حتی از منظر بین‌المللی باشد.»
ابراهیمیان به تاثیرات برگزاری جشنواره تئاتر فجر اشاره میکند و ادامه می‌دهد: «یکی از دستاوردهای تئاتر فجر از آغاز تا به امروز ارتقا و رشد کمّی تئاتر بوده است و با بررسی و مقایسه تئاتر در سال‌های پیش از دهه شصت و هفتاد به خوبی این نکته آشکار است، آثاری که تا پیش از دهه هفتاد روی صحنه می‌رفتند، متجاوز از انگشتان دو دست نبودند اما با رونق گرفتن، رشد و همه‌گیر شدن جشنواره و به واسطه حضور همه تئاتری‌ها به ویژه جوانان، جشنواره تئاتر فجر رونق دیگری پیدا کرد و حتی از زمانی که قرار شد آثاری در طول سال به روی صحنه بروند که در جشنواره شرکت داشته باشند، روز به روز بر تعداد نمایش‌ها افزوده شد.»
ابراهیمیان جشنواره را بستر شناسایی استعدادهای جدید دانسته و خاطرنشان میکند: «در 10 سال گذشته جوانان پرشوری از طریق جشنواره مطرح شدند که پیش از این کمتر توفیق پیدا می‌کردند آثار خود را به روی صحنه ببرند و بدین وسیله توانستند استعداد، توانایی، شور، هیجان و اندیشه خود را در قالب تئاتر فجر به صحنه بکشند و از این زمان به بعد شاهد حضور تعدادی کارگردان، نویسنده و بازیگر در تئاتر بودیم که اصلا از طریق جشنواره فجر مطرح شدند، جوانان هنرمند در کنار قدیمی‌ها و پیشکسوتان، ترکیب کاملی را در تئاتر ما به وجود آوردند و تجربه قدیمی‌ها و شور جوان‌ها سبب کمال تئاتر شد.»
این استاد دانشگاه همچنین شناسایی و رشد هنرمندان تئاتر شهرستان را از دیگر آثار جشنواره تئاتر فجر می‌داند و بر این باور است نبود سالن و تئاتر مستمر در شهرستان‌ها باعث شد تا جشنواره بهترین محل و محمل برای تعامل و بده بستان هنرمندان شهرستانی برای عرضه آثار و لزوما رشد کمی آنها باشد؛ آنان در دوره‌های گذشته توانستند از طریق جشنواره تئاتر فجر خودشان را محک بزنند و البته این روند به دلیل تغییر مدیریت‌ها گاهی با شدت و ضعف همراه بوده است.
وی وجه بین‌المللی تئاتر فجر مثبت و موثر می داند و یادآور می‌شود: «در 10 سال گذشته با حضور هنرمندان برجسته و صاحب نام تئاتر جهان در جشنواره تئاتر فجر و عرضه بهترین آثار تئاتری، هنرمندان تئاتر داخل به خصوص جوان‌ها با تکنیک تئاتری کشورهای دیگر و تنوع سلیقه‌های آنها آشنا شدند و تاثیر حضور این افراد معتبر بر جوان‌های تئاتر ما به وضوح قابل مشاهده است.»
به اعتقاد وی آشنایی جوانان با تئاتر جهان و تاثیرپذیری از آن باعث رشدشان شد به گونه‌ای که وقتی خود غربی‌ها در جشنواره با این جوان‌های پرشور برخورد می‌کنند و این تکنیک‌های بسیار زیبا را در تئاتر ایران می‌بینند، آنها را به کشور خود دعوت می‌کنند و می‌بینیم گروه‌های تئاتر ایرانی برای اجرای نمایش به خارج از کشور رفت و آمد دارند که نشان می‌دهد تئاتر ایران برای مطرح کردن خود به جایی رسیده و واجد ویژگی‌های قابل توجهی شده است.
مهم‌ترین اتفاق تئاتری سال
"مسعود دلخواه"، نویسنده و کارگردان جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به عنوان مهم‌ترین اتفاق تئاتری سال می‌داند که همواره در ابعاد مختلفی نظیر معرفی استعدادهای جوان و جدید به جامعه تئاتری، معرفی تئاتر ایران به مهمان‌های خارجی و معرفی نمونه‌های تئاتر غیرایرانی به هنرمندان و تماشاگران داخل تاثیرگذار بوده است.
وی می‌گوید: این جشنواره امکانی است برای سطوح مختلف از هنرمندان آماتور تا حرفه‌ای و از جوانان تا پیشکسوتان. ما در جشنواره سه بخش تجربه‌های نو، دانشگاهی و پایان‌نامه‌های برگزیده و نیز جشنواره جشنواره‌ها داریم که استعدادهای جوان و نو را کشف و معرفی میکند.
دلخواه درباره حضور طیف‌های مختلف فکری و اجرایی تئاتر در جشنواره فجر خاطر نشان میکند: من فکر می‌کنم جشنواره تئاتر فجر، سال به سال این سفره را گسترده‌تر کرده تا هیچ گونه اثر نمایشی با ارزش که در طول سال در عرصه تئاتر کشور اجرا شده، از ورود به این جشنواره باز نماند و تقریبا راه برای همه باز است.
وی پیشنهاد می‌دهد که محور اصلی جشنواره باید بر ارتقای کیفیت هنری باشد و تاکید بر هرچه حرفه‌ای‌تر بودن گروه‌ها و آثاری که عرضه می‌شود به خصوص در سطح بین‌المللی در غیر این صورت ما یک جشنواره ملی داریم که بخش بین‌المللی هم دارد.
به گفته وی این جشنواره باید بیشتر به سمت حرفه‌ای شدن برود. برخی از بخش‌های جشنواره را حذف کنیم زیرا اینها تمرکز را از آن محور اصلی دور میکند و اگرچه ممکن است باعث وسعت جشنواره از نظر کمی شود اما ممکن است از نظر کیفی به ضرر آن باشد.