”رضا ثروتی”: نمی‌خواهم ذهنیت خودم را به تماشاگر تحمیل کنم
نشست خبری نمایش "عجایب المخلوقات" با حضور "رضا ثروتی" کارگردان نمایش و سایر عوامل صبح امروز ـ ۱۶ اسفندماه ـ در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
به گزارش سایت ایران تئاتر، "رضا ثروتی" در ابتدای این نشست در پاسخ به پرسش خبرنگار سایت ایران تئاتر درباره ایده شکل‌گیری نمایش "عجایب المخلوقات" عنوان کرد: «ماجرای آغاز این کار به خردادماه سال گذشته بر می‌گردد. آن زمان روی کتابی با عنوان "عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات" نوشته "محمود بن همدانی" کار می‌کردم.»
وی ادامه داد: «این کتاب در قرن 6 هجری نوشته شده و پر از پتانسیل تصویری است. به مدت دو ماه روی کتاب کار کردم، ولی در ادامه احساس کردم برای آماده کردن نمایش عجولانه پیش می‌روم؛ بنابراین کار را رها کردم، سپس به سراغ نوشتن یک نمایشنامه رفتم.»
ثروتی با بیان اینکه تا آبان‌ماه گروه و عوامل شکل گرفتند، گفت: «بعد از گذشت سه هفته از تمرینات متوجه شدم که وقتی می‌خواهیم بر روی مسائل انسانی کار کنیم و آن‌گاه که به سراغ دیالوگ می‌رویم، بعضاً این مفاهیم انسانی ما را به سمت شعارزدگی پیش می‌برد و متن روی سطح حرکت می‌کند، بنابراین احساس کردم که باید ادامه این کار را هم متوقف کنم.»
این کارگردان یادآور شد: «سپس به بازیگران اعلام کردم که هیچ متنی ندارم و فقط یک ایماژ در ذهنم وجود دارد. ایماژ هم این بود که عده‌ای چتر به دست بالای سر جنازه‌ای ایستاده‌اند و شکل چند ضلعی چترها می‌تواند لاک‌پشتی را نشان دهد و اینگونه بود که کلید کار زده شد.»
وی با اشاره به عوامل گروه اظهار کرد: «جمع کردن یک گروه بازیگری منسجم برایم بسیار مهم بود و در این کار بازیگران حرفه‌ای در کنار افرادی که برای اولین بار کار بازی انجام می‌دادند قرار گرفتند. در واقع خواستم به سراغ شخصیت بروم و خروجی کار به گونه‌ای باشد که همه افراد به یک اندازه دیده شوند.»
ثروتی خاطرنشان کرد: «سعی کردم کار در تمامی بخش‌ها از جمله موسیقی، بازی، کارگردانی و... همگی منسجم باشد و یک تجربه گروهی را رقم بزنیم، بنابراین بازیگران در روند شکل‌گیری اثر خیلی تأثیر داشتند و از دل اتودهای تمرینی که برای کار بدنی آن‌ها در نظر می‌گرفتم، یکسری مسائل شکل گرفت که به ما هم کمک کرد.»
وی با اشاره به نمایش "مکبث" گفت: «در کار قبلی‌ام به سراغ متن شکسپیر رفتم که در "مکبث" برخلاف "عجایب المخلوقات" دیالوگ وجود دارد و قصد دارم در کار بعدی‌ام به سراغ متون دیالوگ محور بروم.»
کارگردان نمایش "عجایب المخلوقات" درباره بی‌کلام بودن این اثر عنوان کرد: «بعد از گذشت چند هفته از تمرینات متوجه شدم که حرکت و بدن بازیگران به تنهایی می‌تواند بیانگر مفاهیم باشد و بازیگران می‌توانند در سکوت حرف‌هایشان را بزنند. به نظرم جدا دانستن فرم از محتوا کار اشتباهی است.»
وی تصریح کرد: «قصد داشتم تماشاگر با نگاه خود نمایش را تماشا کند، نه اینکه من ذهنیت خودم را به تماشاگر تحمیل کنم.»
ثروتی درباره استفاده از سایر هنرها در نمایش گفت: «یکی از دغدغه‌های همیشگی‌ام این بوده که از سایر رشته‌های هنری در تئاتر استفاده کنم و از طرفی بکر بودن تئاتر را هم نگه دارم و این ایده از نمایش "مکبث" آغاز شد.»
وی ادامه داد: «یکی از طراحان معروف ایرانی به نام فرهاد گاوزن ایده‌ای که داشت و آن این بود که یک حرکت بین رشته‌ای میان تئاتر و هنرهای تجسمی برقرار کنیم و احتمالاً بعد از نوروز سال 90 قرار است گروهی از هنرمندان رشته هنرهای تجسمی با اجرا روبرو شوند و همزمان در نمایشگاهی دریافت‌هایشان را به معرض نمایش بگذارند.»
این کارگردان تصریح کرد: «قصد ندارم از رشته‌های گوناگون استفاده کنم تا یک انباشت ایده به وجود بیاورم، بلکه برایم تجربه تماشاگر مهم است و می‌خواهم او وارد فضایی شود که در جای دیگری تجربه نکرده است.»
وی در ادامه اظهار کرد: «نبود قصه، دیالوگ و اتفاق‌هایی که روی صحنه می‌افتد، همه این‌ها کمک می‌کنند تا تماشاگر در یک فضای کابوس و وهم شریک شود و در جهانی که منطق جهان روزمره را ندارد، قرار بگیرد.»
ثروتی درباره دلیل اصلی انتخاب تماشاخانه ایرانشهر برای اجرای نمایش گفت: «اولین دلیل، مقیاس سالن برای اجرای نمایش بود. نکته دیگر این است که در ایرانشهر به دلیل فضایی که فراهم شده از جمله معماری، تهیه بلیط و دیگر امکانات، دیدن تئاتر مناسب‌تر از دیگر جاها است.»
وی افزود: «سالن شرایطی را دارد که اتفاقاً باید مخاطبانش هنرمندان باشند؛ این در حالی است که مخاطبانی به دیدن نمایش‌های این مکان می‌آیند که بیشتر به حضور چهره‌های نمایشی اهمیت می‌دهند. ایده جوزانی برای اجرای نمایش‌مان در ایرانشهر این بود که بتوانیم تماشاگران حرفه‌ای را به سالن بکشانیم.»
وی در ادامه با اشاره به اینکه اسفندماه زمان مناسبی برای تماشای تئاتر نیست، اظهار کرد: «در این شرایط با کمک شهرداری و مجموعه باید فضای تبلیغاتی را فراهم کنیم تا گام اولیه برای ورود تماشاگران جدید فراهم شود. البته این مجموعه فضایی را در اختیار قرار داده که می‌توانیم 10 بنر را در سطح شهر نصب کنیم، ولی متأسفانه تا به امروز نتوانستیم و شاید این امر خطایی از جانب ما باشد.»
"مجید بهرامی" یکی از بازیگران نمایش عجایب المخلوقات با اشاره به دوری 5 ساله‌اش از عرصه تئاتر گفت: «از آنجایی که پیش از این فقط با یک کارگردان تئاتر کار کرده بودم در ابتدا با ترس و لرز وارد گروه شدم.»
وی افزود: «در ادامه هر چقدر بیشتر با ایده‌های ثروتی آشنا شدم و حرف‌هایش را شنیدم کم کم کار برایم جدی‌تر و جذاب‌تر شد و در حال حاضر بسیار خوشحالم که در این نمایش بازی کرده‌ام.»
در ادامه نشست "پانته‌آ پناهی‌ها" از دیگر بازیگران این نمایش اظهار کرد: «گروهی بودن این نمایش حرف اول را می‌زند و اینکه همه در کنار هم سعی می‌کنند به آنچه که در ذهن کارگردان است، برسند.»
وی خاطرنشان کرد: «در این کار در کنار بازیگرانی که برای بار اول به صحنه می‌آمدند، قرار گرفتم و انرژی آن‌ها بسیار خوب بود.»
پناهی‌ها افزود: «نکته دیگر که در این نمایش برایم بسیار جالب توجه بود، دیده شدن همه بازیگران در یک سطح است.»
این بازیگر در پایان یادآور شد: «اگر بقیه کارگردانان هم مانند رضا ثروتی تا این اندازه مطالعه کنند و هر روز با یک ایده بر سر تمرینات حاضر شوند، قطعاً تئاتر ایران به سمت و سوی خوبی پیش خواهد رفت.»
"هادی ثابت" نوازنده و یکی از افراد گروه موسیقی با اشاره به بی‌کلام بودن موسیقی این اثر عنوان کرد: «در کل موسیقی نمایش دو بخش دارد: یکی افکت و دیگری بخش موسیقیایی. در این اثر با توجه به اینکه کار دیالوگ نداشت، بخش موسیقیایی باید وزنی را از نظر مفهومی به دوش می‌کشید و در واقع نوعی از بیان را موسیقی تقبل می‌‌کرد.»
سپس رامین سیاردشتی بازیگر نمایش با بیان اینکه پیش از این در چنین سبکی کار کرده است گفت: «این جنس تئاتر را بسیار دوست دارم، کاری که در آن بازیگر و یا نقش کوچک و بزرگ وجود ندارد.»
وی با اشاره به اینکه بخش فنی بسیار مهم است، اظهار کرد: «متأسفانه در تئاتر کشور این بخش کمی نادیده گرفته می‌شود و همه نگاه‌ها به سمت بخش هنری است، در صورتی که بخش فنی در یک کار بسیار حائز اهمیت است.»
سیاردشتی یادآور شد: «حضور در نمایش "عجایب‌المخلوقات" برای همه ما تجربه ارزشمند و موفقیت بزرگی بود از اینکه ما توانستیم همدیگر را پیدا کنیم و در کنار هم کار کنیم.»
در ادامه "رضا ثروتی" با اشاره به اینکه تماشاگر در برخی صحنه‌ها در فضایی قرار می‌گیرد که نمی‌تواند تصمیم بگیرد که چه واکنشی نشان دهد، تصریح کرد: «هم‌نشینی عناصر ناهم جنس در کنار هم باعث شد ارتباط غریبی ایجاد شود و واکنش طبیعی مخاطب با قرار دادن این عناصر سلب می‌شود.»
ثروتی در پایان اظهار کرد: «مهم‌ترین کاری که انجام دادم جمع کردن یکسری انسان‌های خوب در کنار همدیگر است، سعی کردم اشخاصی را انتخاب کنم که صادقانه کار کنند.»