یادداشتی درباره اجرای نمایش”الو تریا”نوشته ساموئل بکت در تالار قشقایی

علی‌ قلی‌پور: بکت مرده است. این را همه پزشکان تایید می‌کنند. با این حال باید از او ترسید. برای نوشتن درباره بکت باید ترسید. این عبارت وقتی تکمیل‌تر خواهد شد که نگارنده”نام” داشته باشد. اما چطور می‌توان هنگام نوشتن درباره بکت بر ترس خود غلبه کنیم. کتاب‌های خودآموز”شجاعت در بیست‌ویک روز” و یا”چگونه انسان شجاعی باشیم” و فیلم آموزشی”پسر شجاع” را کنار بگذارید. با دیدن این فیلم‌ها و خواندن این کتاب‌ها هرگز به ترس از نوشتن درباره بکت رها نخواهید شد. حتی اگر”ترس و لرز” ”کی یرکه گور” را در گورستان تاریک به خط بریل بخوانید باز هم موفق نخواهید بود زیرا اعتبار شما را بکت از میان خواهد برد. برای نوشتن درباره بکت می‌توانید”نام ناپذیر” باشید. البته نگارنده هر گونه شباهت میان این اصطلاح و رمان بکت را تکذیب می‌کند، ولی به جد معتقد است که نوشتن درباره بکت تنها از عهده”نام ناپذیر”ها برمی‌آید. اما تفاوت این”نام ناپذیر” با آن”نام ناپذیر” بکت اصلاً کجاست؟ ”نام ناپذیر” یک رمان نوشته ساموئل بکت است و این”نام ناپذیر” یک قلم به دست ترسو است که نباید منتقد باشد. ”قلم به دست ترسو” وقتی که می‌خواهد چیزی درباره بکت بنویسد هرگز نمی‌تواند خود را”منتقد” بنامد. چون در نظرگاه این نمایشنامه‌نویس منتقدکش منتقدها با شپش‌ها و سایر حشرات یکی هستند. پس قلم به دست باید از نام”منتقد” بپرهیزد. اگر بخواهد مفسر باشد اتفاقی که می‌افتد شبیه به این اصطلاح فرهنگ کوچه است که می‌گویند چیزی قوزی بالای قوز شد و به عبارتی فرهیخته‌تر مشکل دو تا می‌شود. پس نه منتقد و نه مفسر اجازه حرف زدن درباره آثار بکت را ندارند. هر چند که پزشکان مرگ او را تایید می‌کنند و قبر او هم شاهدی بر این مدعاست.
با این چیزها نیازی به نظریه”مرگ مولف” هم نیست. اجرای اولین اثر این نویسنده در مجموعه دایره‌ای شکل تئاترشهر جای بسی خرسندی است. اگر نام ناپذیر راستینی باشید، نباید درباره الوتریا چیز بنویسید، می‌توانید در پایان نمایش قهوه بخورید و از بازیگرها تشکر کنید. بدین ترتیب الوتریا یک درام با پایان خوش واقعی است. خوش از این جهت که بالاخره طناب‌های تماشاگران را باز می‌کنند و شما را به خوردن قهوه دعوت می‌کنند. پس شما به عنوان یک نام ناپذیر می‌توانید با”ویکتور” ادامه دهید. هر چند که کاراکترهای بکت نمی‌توانند ادامه دهند ولی باید ادامه دهند و سرانجام مانند ویکتور ادامه می‌دهند. اگر نتوانستید ادامه دهید می‌توانید با”نادر فلاح” بازیگر نقش ویکتور قهوه بخورید و تفکر خود را به راه‌های باریک نکشانید.
------
1- منظور اسمی است که شاید منظورش منتقد باشد.