انتشار 5 کتاب همزمان با برگزاری جشنواره نمایش‌های آئینی و سنتی
همزمان با برگزاری پانزدهمین جشنواره نمایش‌های آئینی و سنتی ۵ کتاب تخصصی در زمینه نمایش‌های آئینی و سنتی منتشر ‌شد.
به گزارش سایت ایران تئاتر، 5 کتاب: مجموعه مقالات دومین سمینار نمایش‌های آیینی- سنتی به گردآوری "حمیدرضا اردلان"، صحنه، صحنه پردازی و لباس در نمایش‌های سنتی ایرانی نوشته "دکتر محمد حسین ناصربخت"، روز شمار شبیه خوانی به روایت هاشم فیاض به کوشش "داوود فتحعلی بیگی"، کتاب تعزیه 11 نوشته "داود فتحعلی‌بیگی"، گرامافون در نمایش نوشته "دکتر اردشیر صالح پور" همزمان با برگزاری جشنواره نمایش‌های آئینی و سنتی انشار یافت.
برپایه این خبر، اطلاعات کتاب‌های منتشر شده بدین شرح زیر است:
کتاب "صحنه، صحنه‌پردازی و لباس در نمایش‌های سنتی ایران" که توسط محمدحسین ناصربخت در قالب 248 صفحه به نگارش در آمده به معرفی و تشریح چگونگی بهره‌برداری از صحنه، دکور، صحنه آرائی، ابزار و وسایل، لباس و عملکرد آنها در نمایش‌های سنتی ایرانی و کاربرد نماد و نشانه‌ها در این آثار پرداخته است.
ناصر بخت در ابتدای این کتاب با نگاهی اجمالی به برخی از مراسم آئینی مثل «مراسم میان بستن، خرقه پوشی و ذکر و سماع دراویش»، «مراسم زار در استان‌های حاشیه خلیج فارس و دریای عمان و بلوچستان» و سنت‌های نمایشی «کوسه برنشین» «کوسه گردی» و... ویژگی‌های صحنه پردازی در آنها را بررسی کرده و سپس با استفاده از این عوامل در روایت‌های نمایشی ایرانی از جمله «پرده‌خوانی» و «نقالی» و ترفندهای اجراکنندگان این گونه از نمایش‌ها به موضوع «صحنه‌پردازی در مجالس تقلید» می‌پردازد.
وی در این کتاب با استفاده از عکس‌هایی از اختر تاجیک، به صحنه‌پردازی و لباس برخی از انواع تقلیدهای شناخته شده مثل «بقال بازی»، «سیاه بازی» و«تقلیدهای زنانه » اشاره می‌کند و پس از بررسی انواع صحنه‌ها، مشکلات صحنه‌آرائی و استفاده از ابزار و لباس در «شبیه‌خوانی»، نقاط مشترک در صحنه‌پردازی نمایش‌های ایرانی و ارتباط آنها با جهان‌بینی ایرانی – اسلامی را شرح می‌دهد.
همچنین کتاب "مجموعه مقالات دومین سمینار بین‌المللی نمایش‌های آئینی سنتی" که به کوشش حمیدرضا اردلان در قالب 475 صفحه به چاپ رسیده به مقالات سمینارهای بین‌المللی دوره‌های سیزدهم و چهاردهم جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آئینی سنتی که با رویکردی نو به بحث های میان رشته‌ای اشاره داشت، می‌پردازد.
در این کتاب مقالاتی حول موضوعات فلسفه و زبان در آئین، اسطوره و آئین، نمایش‌های آئینی و سنتی ایران، شیوه‌های نو ظهور نمایشی در ایران، پژوهش در باب نمایش‌های ملل، اتنوفوتوگرافی و آئین، هنرهای تجسمی و آئین، موسیقی و آئین، عروسک و آئین، ادبیات عرفانی و نمایش و آئین‌های نمایشی در جهان به چاپ رسیده است.
کتاب "روز شمار شبیه خوانی به روایت هاشم فیاض" به کوشش "داوود فتحعلی بیگی" و با همکاری سمانه کاظمی و مهدی صفاری‌نژاد توسط انتشارات نمایش به قیمت : 4000 تومان به چاپ رسیده است. موضوع کتاب: هاشم فیاض، یکی از تعزیه خوانان پیشکسوت تهران بود که از سنین کودکی، به جرگه‌ی تعزیه خوانان پیوست و پس از طی دوران بچه خوانی و علی اکبرخوانی، مخالف خوانی تعزیه را پیشه خود قرار داد و قریب به هشتاد سال در قلمرو هنر شبیه خوانی فعالیت کرد.
کتاب روزشمار تعزیه، بر مبنای یادداشت‌های روزانه هاشم فیاض در زمینه تعزیه خوانی گردآمده که وی آنها را در تقویم جیبی خود، ثبت می‌کرده است.
زنده یاد هاشم فیاض، از سال 1327 تا اواخر عمر، در تقویم‌های جیبی، وقایع روزانه را به صورت تلگرافی یادداشت می‌کرد و جز خود او کسی از آنها سر در نمی‌آورد. از این رو به منظور گردآوری این مجموعه، در سال 1382 طی چند جلسه پرسش و پاسخ خاطرات ایشان با همکاری خانم سمانه کاظمی گردآوری شد و به کمک مهدی صفاری نژاد برای چاپ به مناسبت برگزاری پانزدهمین جشنواره نمایش‌های سنتی - آیینی فراهم آمد. طراح این کتاب بهرام شادان‌فر است.
کتاب "تعزیه 11" نوشته "داود فتحعلی‌بیگی" با همکاری مهدی دریایی و طراحی جلد بهرام شادان‌فر توسط انتشارات نمایش با قیمت: 5000 تومان چاپ شده است. موضوع: دفتر تعزیه (11) مجموعه‌ای است از قدیم‌ترین نسخ به دست آمده در منطقه اراک است.
این مجموعه شامل مجالس: بازار شام، زن زهری، آهو خواستن، موسی و درویش بیابانی و شهادت امام حسین(ع)، تعزیه‌ی حر، تعزیه شهادت عباس(ع). قدیمی‌ترین نسخه این مجموعه که در انتهای نسخه فرنگی از مجالس تعزیه بازار شام ثبت شده به سال 1184 ه.ق مقارن با دوره زندیه است. سایر مجالس این مجموعه، به ترتیب بین‌سال‌های 1198 تا 1206 ه. ق به رشته تحریر درآمده است. اهمیت اسناد به دست آمده، در آن است که معلوم می‌کند سابقه هنر شبیه‌خوانی، به بیش از دو قرن ونیم گذشته بازمی‌گردد و ایرانیان از گذشته دور نه با تنها نمایش شبیه درآوردن آشنا بوده‌اند؛ بلکه دارای بازی‌نامه (شبیه‌نامه) یا نمایشنامه منظوم نیز بوده‌اند.
کتاب "گرامافون در نمایش" نوشته "دکتر اردشیر صالح پور" با طراحی جلد بهرام شادان‌فر توسط انتشارات نمایش با قیمت: 6500 تومان چاپ شده است. موضوع: کتاب حاضر، اگر چه عنوان "گرامافون در نمایش" را بر خود دارد، اما در واقع شرح مفصل و مبسوطی است از تاریخچه تقلید و مضحکه و به عبارتی، مختصات و مؤلفه‌های کمدی ایرانی را در بخش‌های متفاوت و مجزا دنبال می‌کند.
در سال 1284 شمسی، هنگامی که کمپانی گرامافون به دربار مظفر‌الدین‌شاه قاجارراه یافت، از شاه، نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه، سه صفحه ضبط کرد و پس از آن ،شخص شاه انحصار فروش گرامافون را خود بر عهده گرفت و به دنبال آن، از خوانندگان و موسیقی‌دانان مشهور عصر، صفحاتی را به شکل 78 دور ضبط کرد. از آن‌جا که علاوه بر اهالی موسیقی، گروه‌های تقلید و نمایش نیز، از محبوبیت اجتماعی بسیار زیادی برخوردار بودند، کمپانی فوق، به صرافت افتاد که شماری از این مجالس تقلید را نیز ضبط کند و همین امر، باعث شد تا اولین صفحات نمایش را که به عبارتی تاریخ نمایش ایرانی به شمار می‌روند، در اختیار داشته باشیم.
موضوع گرامافون، در دو بخش پیوسته و گسسته، تاریخچه‌ی ورود گرامافون در ایران را مورد ارزیابی و تحلیل قرار می دهد و در شرح بخش دوم ، در 30 فصل، سیر تحولات و تطورات تقلید را به عنوان کمدی ایرانی در برابر تعزیه و شبیه‌خوانی ، مورد اعمال نظر قرار داده است
صالح‌پور، در این کتاب که اولین مجموعه پژوهشی ویژه درباره تقلید و کمدی ایرانی است، از شواهد و قراین تاریخی و سفرنامه‌ها و گزارشات و روزنامه خاطرات رجال و اعیان و دولت مردان قاجاری بهره گرفته است و نیز، سبک و سیاق پژوهش خود را به شیوه قاجاری به نگارش درآورده است. گرامافون پدیده نوظهور مدرنیته، گرامافون و مردم، گرامافون گردنشان و خرد جال و نیز کارنامه‌ی صفحات تقلید و بقال بازی، تقلید و تئاتر، تقلید و سیاه بازی، منابع داستانی تقلید و دسته جات تقلید مردانه و زنانه و احوالات مقلدان معروف از جمله کریم شیره‌ای، اسماعیل بزاز، زعفران باجی، قدمشاد مطرب و دیگربخشهای عمده و فصول این پژوهش را تشکیل می‌دهند.
کتاب حاضر، افزون بربیان تاریخچه و تطورات این گونه شمارشی در طیف وسیع نمایش کمدی ایرانی حاوی عکس‌های بسیاری است که 20 عدد آن برای اولین به زیور طبع آراسته می‌شوند و در اختیار علاقمندان قرار می‌‌گیرند.